Theo số liệu của BHXH Việt Nam, đến hết tháng 9-2022, tổng số tiền chậm đóng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chỉ còn 22.143 tỉ đồng, chiếm tỉ lệ 5,1% số phải thu. Trong đó, số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN dưới một tháng là 6.994 tỉ đồng.

BHXH Việt Nam dự báo số tiền chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN sẽ tiếp tục giảm trong những tháng cuối năm với sự đẩy mạnh các hoạt động đôn đốc thu của cơ quan BHXH và các cơ quan có thẩm quyền.

Nhiều đơn vị, doanh nghiệp thực sự khó khăn, thu hẹp sản xuất, ngừng hoạt động, không có khả năng thực hiện đóng BHXH, BHYT, BHTN đầy đủ theo quy định. Ý thức chấp hành pháp luật của một số chủ sử dụng lao động chưa nghiêm, nhất là khu vực ngoài nhà nước.

Cạnh đó, cơ quan BHXH chưa xác định, quản lý được hết đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc theo quy định, một số địa phương triển khai các giải pháp đôn đốc thu chưa quyết liệt, hiệu quả dẫn đến còn tình trạng chậm đóng thời gian dài dẫn đến khó thu.

Đáng chú ý, thời gian qua cơ quan BHXH các cấp đã có 353 kiến nghị khởi tố về tội danh trốn đóng BHXH theo Điều 216 BLHS. Trong tổng số 353 kiến nghị khởi tố, cơ quan CSĐT các cấp đã ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự 173 vụ; không thụ lý giải quyết 56 vụ; đang trong thời gian giải quyết 122 vụ và tạm đình chỉ giải quyết kiến nghị hai vụ.

Người lao động làm việc trong khu công nghiệp. Ảnh: N.LONG

Nguyên nhân chưa có vụ việc nào được đưa ra xét xử là do yếu tố chủ quan của Điều 216 yêu cầu chủ thể tội phạm phải “gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác” để trốn đóng BHXH, BHTN, BHYT.

Tháng 8-2019, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã ban hành Nghị quyết 05 hướng dẫn áp dụng Điều 216. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng còn gặp khó khăn, cần phải sửa đổi tiếp…

Để gỡ những khó khăn trên, Bộ LĐ-TB&XH vừa có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ báo cáo về tình trạng trên. Trong đó, bộ này cho biết đơn vị đang được giao sửa Luật BHXH, trong đó sẽ nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện các chế tài xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, nhất là các hành vi trốn đóng, chậm đóng, trục lợi BHXH. Mục đích nhằm đảm bảo phù hợp, đồng bộ với quy định về xử lý hình sự theo Điều 216 BLHS đối với các doanh nghiệp cố tình vi phạm sau khi đã xử lý hành chính.

Cạnh đó, hiện Chính phủ đang xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị định 166/2013 về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt hành chính. Quy định này sẽ tăng cường tính cưỡng chế tuân thủ đối với các quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH.

Bộ LĐ-TB&XH cũng đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tham gia chặt chẽ với các cơ quan của Chính phủ trong quá trình sửa đổi Luật BHXH, đồng thời chủ động đánh giá những vướng mắc trong thực hiện quy định về khởi kiện của tổ chức công đoàn theo quy định tại khoản 8 Điều 10 Luật Công đoàn và khoản 1 Điều 14 Luật BHXH để đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Qua đó đảm bảo tính hiệu quả, khả thi trong thực hiện quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người lao động.