Trong bối cảnh thị trường tiền số lao dốc mạnh, bạn dễ dàng bắt gặp cụm từ “mùa đông tiền số” trên nhiều phương tiện truyền thông. Đó có thể là mối quan tâm hiện tại của những nhà đầu tư tiền mã hóa, còn với giới khởi nghiệp và đầu tư mạo hiểm, một “mùa đông” khác cũng có thể đang đến.

Năm 2021, thế giới chứng kiến sự bùng nổ của các thương vụ đầu tư vào startup với hàng loạt công ty mới gia nhập câu lạc bộ kỳ lân (định giá từ 1 tỷ USD). Bên cạnh đó, nhiều startup chỉ mới ra đời nhưng cũng nhanh chóng huy động được số vốn hàng triệu USD.

Nhưng có vẻ đó đã là câu chuyện của quá khứ. Thời gian qua, khi thị trường chứng khoán toàn cầu biến động mạnh, nguy cơ suy thoái kinh tế liên tục được nhắc đến, làn sóng sa thải nhân sự tại hàng loạt công ty công nghệ diễn ra… đó cũng là lúc nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm hay vườn ươm khởi nghiệp lên tiếng cảnh báo về một “mùa đông” của startup.

Để hiểu một cách đơn giản, “mùa đông startup” là thuật ngữ chỉ giai đoạn ảm đảm của thị trường – các công ty khởi nghiệp sẽ khó khăn hơn trong việc gọi vốn và nhiều nhà sáng lập phải nói lời “dừng cuộc chơi”.

“Lập kế hoạch cho những điều tồi tệ nhất”

Hồi tháng 5, Y Combinator (YC) đã gửi thư cho các Founder trong danh mục đầu tư của mình. Trong đó, vườn ươm khởi nghiệp nổi tiếng Thung lũng Silicon này khuyên các nhà sáng lập nên “lên kế hoạch cho những điều tồi tệ nhất”. YC cũng đề xuất việc cắt giảm chi phí và tập trung vào việc mở rộng “runway” (khoảng thời gian cho tới khi doanh nghiệp tiêu hết tiền, thường được đo với đơn vị tháng).

Với những công ty không còn tiền để tồn tại, YC khuyên các startup xem xét phương án huy động vốn.

“Nếu kế hoạch của bạn là gọi vốn trong 6-12 tháng tới, bạn có thể sẽ huy động vốn ở đỉnh điểm của thời kỳ suy thoái. Hãy nhớ rằng cơ hội thành công của bạn là cực kỳ thấp ngay cả khi công ty của bạn đang hoạt động tốt. Chúng tôi khuyên bạn cân nhắc lại kế hoạch của mình”, YC viết trong thư có tiêu đề “Kinh tế suy thoái ”.

YC hỗ trợ hàng trăm công ty khởi nghiệp mỗi năm và từng đầu tư ngay giai đoạn đầu cho nhiều startup tên tuổi như Dropbox, Coinbase, Airbnb, Reddit… Lời cảnh báo của vườn ươm khởi nghiệp này là dấu hiệu cho thấy các startup cần chuẩn bị sẵn sàng cho một “mùa đông khắc nghiệt”.

Bên cạnh YC, Sequoia Capital – một trong những quỹ đầu tư thành công nhất Thung lũng Silicon cũng có bài thuyết trình 52 trang về cơ hội và rủi ro của các startup trong thời gian tới. Sequoia cho rằng các công ty khởi nghiệp nên “thắt lưng buộc bụng” trong bối cảnh như hiện nay.

“Đầu tiên và quan trọng nhất, chúng ta phải nhận ra sự thay đổi của môi trường và thay đổi tư duy để phản ứng có chủ đích hơn là hối tiếc”, bài thuyết trình viết.

Đây không phải lần đầu tiên, Sequoia – quỹ được biết đến với các khoản đầu tư ban đầu vào Apple, Google và Airbnb – đưa ra cảnh báo trước các cuộc khủng hoảng. Năm 2008, Sequoia từng trình bày một bài thuyết trình cho những người sáng lập startup có tên "RIP. Good Times". Bài thuyết trình thúc giục các công ty khởi nghiệp cắt giảm chi phí và bảo toàn vốn ngay khi cuộc khủng hoảng tài chính phá hủy nền kinh tế toàn cầu.

Khi Covid-19 bắt đầu lây lan trên toàn cầu, Sequoia cũng từng gửi một bức thư có tiêu đề "Coronavirus: The Black Swan of 2020", (tạm dịch: "Virus Corona: Con thiên nga đen của năm 2020"). Hình ảnh thiên nga đen ám chỉ một sự kiện khó lường và hiếm gặp có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

"Sẽ mất thời gian đáng kể - có lẽ là vài quý - trước khi chúng ta có thể tin tưởng rằng virus này được ngăn chặn", bức thư Sequoia Capital của viết.

Tìm cách để "sống sót" là điều quan trọng nhất với các startup trong những giai đoạn khó khăn.

Cơ hội cho những người sống sót sau khủng hoảng

Khi các dấu hiệu cảnh báo thị trường sụt giảm xuất hiện trong năm nay, SoftBank – vốn nổi tiếng với hàng loạt thương vụ rót vốn vào các kỳ lân - đã nhanh chóng giảm tốc độ đầu tư sau khi thực hiện kỷ lục 183 khoản đầu tư vào năm ngoái.

Trong email gửi đến nhân viên của mình, Gaurav Munjal – CEO kỳ lân giáo dục trực tuyến Ấn Độ Unacademy nói rằng: “Một số người dự báo mùa đông gọi vốn có thể kéo dài đến 24 tháng. Và chúng ta phải thích nghi”.

Munjal yêu cầu nhân viên của mình tập trung vào các kênh tăng trưởng hữu cơ. Ông nhấn mạnh rằng mọi người phải học cách làm việc trong điều kiện ràng buộc và tập trung vào lợi nhuận bằng mọi giá.

“Đây là một bài kiểm tra cho tất cả chúng ta. Chúng ta phải sống sót qua mùa đông. Lần này, chúng ta có một mục tiêu khác. Mục tiêu là lợi nhuận. Mục tiêu là tạo ra các dòng tiền tự do”, ông nói thêm.

rên thực tế, những cuộc khủng hoảng sẽ “giết chết” rất nhiều công ty nhưng nó cũng có thể là cơ hội để những doanh nghiệp khác bứt phá.

“Hãy nhớ rằng nhiều đối thủ cạnh tranh của bạn sẽ không lập kế hoạch tốt, duy trì mức đốt tiền cao và chỉ nhận ra rằng họ gặp khó khăn khi cố gắng gọi vốn trong vòng tiếp theo. Bạn có thể giành được thị phần đáng kể trong thời kỳ suy thoái kinh tế bằng cách duy trì sự tồn tại”, YC nhắn nhủ đến các startup.

Tương tự, Sequoia cũng chỉ ra cơ hội cho những nhà sáng lập kiên cường. Quỹ này lấy dẫn chứng về Cisco sau sự cố năm 1981, Google và PayPal sống sót sau vụ phá sản dot-com, Airbnb thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính và DoorDash điều hướng để tồn tại trong đại dịch. Theo Sequoia, những người chiến thắng là người sẵn sàng đương đầu với những thách thức mà “có thể đã bị che đậy trong quá trình phát triển và bóp méo của vốn tự do trong hai năm qua”.

“Sân chơi đã trở nên khó khăn hơn, điều đó sẽ có lợi cho những người tận dụng tối đa cơ hội này”, Michelle Bailhe, partner của Sequoia nhận định.

Theo Linh Lam