Dầu Nga không còn hấp dẫn?
Có nhiều dấu hiệu cho thấy rằng việc Nga bẻ dòng chảy dầu thô của mình sang thị trường châu Á đang dần gặp trở ngại. Các lô hàng đến thị trường Trung Quốc và Ấn Độ đã giảm gần 30% so với mức đỉnh kể từ sau xung đột giữa Nga và Ukraine bắt đầu vào cuối tháng 2.
Mặc dù còn quá sớm để kết luận rằng việc các gói trừng phạt từ phương Tây và áp lực của Mỹ đối với Trung Quốc và Ấn Độ cũng như những khách hàng tiềm năng khác của Nga sẽ có tác động lâu dài, tuy nhiên đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy các quốc gia châu Á có thể sẽ không thay thế hoàn toàn được vai trò của khách hàng châu Âu đối với Nga. Xu hướng nhập khẩu đang thể hiện điều này rõ ràng nhất.
Giá dầu thô leo thang trong thời gian vừa qua đã thúc đẩy thu nhập từ thuế xuất khẩu của Nga và bù đắp phần nào việc giảm lợi nhuận sau khi bị trừng phạt. Hiện nay mức thu ước tính từ thuế xuất khẩu dầu thô của Nga vẫn đang ở mức hơn 160 triệu USD/tuần. Mặc dù con số này vẫn tăng 25% so với trước khi xung đột xảy ra, tuy nhiên nó lại giảm nếu so sánh với mức cao nhất vào tháng 4 vừa qua.
Sản lượng dầu thô xuất khẩu của Nga đang suy giảm. Đồ họa: Bloomberg
Mỹ đã đưa ra kế hoạch áp giá trần đối với dầu thô của Nga và đang được thực hiện, tuy nhiên lại vấp phải những trở ngại đáng kể khi những yêu cầu của ông Biden về việc tăng sản lượng dầu từ Saudi Arabia và các đối tác từ OPEC nhận được những phản ứng trái chiều.
Bất kì sự tăng sản lượng nào cũng đều phải thông qua Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ thay vì đơn phương từ Saudi Arabia. Vai trò của Nga trong tổ chức này đã thể hiện rằng việc tăng sản lượng sẽ chỉ có thể ở mức khiêm tốn.
Chỉ có một viễn cảnh có thể làm giảm nguồn thu từ dầu của Nga, đó là nhu cầu dầu trên toàn cầu giảm xuống. Tuy nhiên, các cơ quan dự báo lớn nói rằng họ chưa nhìn thấy xu hướng giảm.
Theo dữ liệu theo dõi các tàu chở dầu do Bloomberg giám sát, mức xuất khẩu trung bình trong 4 tuần cho thấy dòng chảy qua đường biển của Nga đang có xu hướng giảm kể từ giữa tháng 6. Sản lượng đã giảm xuống còn 3,24 triệu thùng/ngày trong giai đoạn tính đến ngày 15/7, giảm 467.000 thùng/ngày, tương đương với 13%.
Các quốc gia châu Á chủ yếu là Trung Quốc và Ấn Độ đang tiêu thụ hơn một nửa tổng lượng dầu thô được vận chuyển từ Nga. Dòng chảy sang châu Á đã chiếm từ 55% đến 56% tổng kim ngạch xuất khẩu đường biển của Nga trong sáu tuần qua. Con số đó bao gồm khối lượng tàu chở dầu đi từ các cảng Baltic và Biển Đen đến Kênh đào Suez và mức giảm lên đến 63% từ mức cao nhất trong 4 tuần tính đến ngày 15 tháng 4.
Các nước châu Á đang giảm mua dầu Nga. Đồ họa: Bloomberg
Trong 4 tuần gần đây nhất, các lô hàng đến Trung Quốc đạt trung bình 784.000 thùng/ngày, con số này đối với thị trường Ấn Độ là 679.000 thùng/ngày. Các chuyến hàng đến các nước châu Á ngoài Trung Quốc và Ấn Độ hầu như đã cạn kiệt, chỉ có những chuyến hàng hiếm đến Nhật Bản và Hàn Quốc từ các nhà ga ở Thái Bình Dương.
Đà giảm chưa có dấu hiệu dừng
Dựa trên các điểm đến hiện tại, có thể nói dòng chảy trung bình của dầu thô Nga đến châu Á trong 4 tuần tính đến ngày 15 tháng 7 là thấp nhất trong vòng 15 tuần trở lại đây.
Khối lượng vận chuyển từ Nga đến Bắc Âu đã tăng trở lại trong những tuần gần đây. Hầu hết trong số đó được đưa vào các bể chứa tại Rotterdam ở Hà Lan, với một lượng nhỏ được chuyển đến Ba Lan và Phần Lan. Dòng chảy trung bình trong 4 tuần tính đến ngày 15 tháng 7 chỉ đạt mức 450.000 thùng/ngày.
Các chuyến hàng dầu thô của Nga đến Địa Trung Hải trung bình trong 4 tuần đã tăng vọt sau xung đột với Ukraine nhưng đã giảm dần kể từ khi đạt đỉnh vào giữa tháng 6. Trong khoảng thời gian đến ngày 15 tháng 7, các chuyến dầu ở mức thấp nhất trong 13 tuần do lượng hàng đến các cảng của Ý giảm.
Nhà máy lọc dầu ISAB của Lukoil trên đảo Sicily của Ý vẫn là nhà mua dầu thô Nga chủ chốt, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã tăng cường mua dầu của Nga. Sau một loạt các chuyến hàng vào giữa tháng 4, dòng chảy đến cảng Trieste của Ý đã chậm lại với tần suất chỉ khoảng 1 lần/tuần.
Các lô hàng dầu thô kết hợp đi đến Bulgari và Romania đã giảm 40% kể từ giữa tháng 6 trên cơ sở trung bình trong 4 tuần, đạt mức trung bình 230.000 thùng/ngày trong tuần tính đến ngày 15/7.
Dầu thô tồn kho từ các cảng ở Nga đã tăng cao hơn so với tuần trước, tăng 73.000 thùng/ngày, tưởng đương với mức 2% lên mức 3,19 triệu thùng/ngày tính đến ngày 15/7.
Theo dữ liệu theo dõi tàu và báo cáo từ các cảng, tổng cộng có 31 tàu chở 22,3 triệu thùng dầu từ các cảng của Nga trong tuần tính đến ngày 15/7, mức thấp hơn so với trước đây. Các tàu chở hàng từ các cảng Baltic tại Primorsk và Ust-Luga cũng đều ghi nhận mức giảm.
Khối lượng tàu chở dầu tại các bến Baltic và các điểm đến ở Bắc Âu giảm trở lại mức thấp nhất kể từ tháng 3, với nhiều dầu thô hơn hướng đến Địa Trung Hải. Dòng chảy từ Baltic đến châu Á chỉ duy trì ở mức hơn 625.000 thùng/ngày trong tuần vừa qua, nhưng khối lượng trên các tàu vẫn chưa cho thấy rằng liệu khối lượng sẽ tăng lên.