Mới đây, trong buổi họp báo trả lời công khai các cơ quan báo chí về tình hình dịch bệnh đậu mùa khỉ, BS.Socorro Escalante, Quyền Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, dù Ủy ban khẩn cấp chưa có sự đồng thuận nhưng cân nhắc các xu hướng về dịch tễ học mới nổi, sự lây lan giữa các quốc gia, Tổng giám đốc WHO tuyên bố đợt bùng phát dịch đậu mùa khỉ đã đáp ứng các tiêu chí theo điều lệ y tế quốc tế và đã tuyên bố đây là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế.
Trên thế giới đang có sự gia tăng ca bệnh rất nhanh. Chỉ trong 2 tháng qua, từ chỗ có vài chục ca mắc, đến nay, đã ghi nhận hơn 16.000 ca nhiễm.
WHO đã phân ra 3 kịch bản ứng phó tùy thuộc vào tình hình mỗi nước và tình trạng. Theo phân loại đó, Việt Nam thuộc nhóm nước chưa từng ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ hoặc chưa ghi nhận ca bệnh trong 21 ngày qua.
"WHO khuyến cáo các nước này cần kích hoạt và thiết lập ra cơ chế phối hợp liên ngành cùng với ngành y tế để tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó bệnh đậu mùa khỉ và ngăn chặn tình trạng lây lan dịch bệnh trên người", bà Escalante nói.
Có nên tiêm vắc xin phòng bệnh đậu mùa khỉ?
Trước những thông tin lây lan dịch bệnh tại nhiều quốc gia trên thế giới, người dân bày tỏ sự hoang mang, lo lắng và băn khoăn về việc có nên tiêm vắc xin ngừa bệnh hay không?
Trả lời về vấn đề này, bà Socorro cho biết WHO không khuyến cáo sử dụng vắc xin tiêm đại trà cho người dân. Một số vắc xin đã được đăng ký lại để được phép sử dụng trong trường hợp việc tiêm chủng cần được thực hiện.
BS Socorro Escalante, Quyền Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam
Việc tiêm chủng vắc xin đậu mùa khỉ có thể được tiến hành cho các nhóm đối tượng như sau:
- Người đã tiếp xúc với người bệnh cần tiêm phòng sau phơi nhiễm.
- Người hỗ trợ các trường hợp mắc bệnh cần tiêm chủng chủ động cho nhóm này để phòng ngừa lây nhiễm gồm nhân viên y tế, nhân viên làm việc tại các phòng xét nghiệm.
"Hiện tại căn cứ trên sự rủi ro, lợi ích, hơn nữa đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm không dễ lây lan, bệnh có thể tự khỏi nên chúng ta không cần tiêm chủng đại trà vào thời điểm này", Quyền Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh.
Triệu chứng bệnh khó phát hiện
Cũng có mặt trong buổi họp báo, BS Đỗ Thị Hồng Hiên, chuyên gia dịch tễ học, Trưởng nhóm đáp ứng khẩn của WHO tại Việt Nam cho hay, phần lớn bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng nhẹ, có thể hồi phục sau vài tuần. Tuy nhiên cũng có trường hợp có biến chứng do chăm sóc các vết thương trên da, nốt phát ban không tốt.
Một số trường hợp diễn biến nặng ở nhóm nguy cơ cao như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch. Giai đoạn ủ bệnh là 6-13 ngày sau phơi nhiễm nhưng có thể đến 5-21 ngày.
Giai đoạn đầu tiên là trong 1-5 ngày đầu, người bệnh có biểu hiện không điển hình như: sốt, đau đầu, đau lưng, đau cơ, rất mệt, đặc biệt là sưng hạch.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh đậu mùa khỉ dễ gây nhầm lẫn
Giai đoạn thứ 2 kéo dài 1-3 ngày sau khi sốt suy giảm, lúc này xuất hiện các nốt phát ban. Các nốt này rất điển hình, thường xuất hiện theo trình tự có thể kéo dài 2-4 ngày.
Ban đầu là các nốt dẹp, sau đó nổi lên sưng mọng nước, có mủ rồi vỡ ra, đóng vảy, bong tróc vảy, hình thành lớp da non.
Đáng lưu ý là trong vụ dịch này, rất nhiều bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng không điển hình, không phát ban, thậm chí không triệu chứng khiến cho việc nhận biết triệu chứng lâm sàng, chẩn đoán khó khăn hơn.
Theo điều lệ y tế quốc tế có 5 yếu tố cân nhắc để xác định đợt bùng phát dịch này có phải là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu không.
Thứ nhất về thông tin được các quốc gia cung cấp, dữ liệu cho thấy virus lây lan rất nhanh ra nhiều nước mà chưa từng thấy virus trước đó. Trong giai đoạn từ ngày 1/1 đến ngày 20/7, hơn 14.500 ca mắc (ca bệnh có thể và đã được khẳng định) được báo cáo với WHO từ 72 quốc gia ở tất cả 6 khu vực. Đây là sự gia tăng đáng kể từ trên 3.000 ca tại 47 quốc gia vào đầu tháng 5.
Thứ hai, đợt bùng này đã đáp ứng 3 tiêu chí để công bố tình trạng khẩn cấp y tế gây quan ngại quốc tế. Cụ thể, đợt bùng phát dịch này được coi là một sự kiện bất thường, là một yếu tố nguy cơ y tế công cộng cho các quốc gia thông qua sự lây lan bệnh trên toàn cầu và có khả năng cần sự phối hợp quốc tế trong quá trình đáp ứng dịch.
Thứ ba, các tư vấn của Ủy ban khẩn cấp trong trường hợp này chưa có sự đồng thuận.
Thứ tư, các nguyên tắc về mặt khoa học, các bằng chứng, các thông tin có liên quan hiện nay đều cho thấy chưa đủ, còn nhiều điều chúng ta chưa biết về bệnh này.
Thứ năm, các yếu tố nguy cơ với sức khỏe con người và sự lây lan quốc tế cũng như khả năng tác động đến sự gián đoạn lưu thông hàng hóa dịch vụ và con người trên toàn cầu.
Nguyễn Phượng
Theo Trí Thức Trẻ