Trẻ em Việt Nam được hưởng một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất trên thế giới, điều này được phản ánh qua thành tích xuất sắc trong các cuộc thi quốc tế về đọc, toán và khoa học. 

Dữ liệu mới nhất từ Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy, xét về tổng điểm học tập, sinh viên Việt Nam không chỉ vượt trội so với những bạn đồng trang lứa ở Malaysia và Thái Lan mà còn ở Anh và Canada, những quốc gia giàu hơn gấp 6 lần. 

Ngay cả ở Việt Nam, điểm số của học sinh không thể hiện mức độ bất bình đẳng phổ biến ở những nơi khác giữa các giới tính và các vùng khác nhau.

Xu hướng học tập của một đứa trẻ là kết quả của nhiều yếu tố, trong đó có nhiều yếu tố bắt đầu từ gia đình với cha mẹ và môi trường mà các em lớn lên. Nhưng điều đó không đủ để giải thích thành tích xuất sắc của Việt Nam. Bí mật khác biệt nằm ở trường học: trẻ em học nhiều hơn ở trường, đặc biệt là trong những năm đầu đời.

Trong một nghiên cứu vào năm 2020, Abhijeet Singh của Trường Kinh tế Stockholm đã kiểm tra dữ liệu từ các bài kiểm tra giống hệt nhau do học sinh ở Ethiopia, Ấn Độ, Peru và Việt Nam thực hiện và nhận thấy năng suất của các trường học ở Việt Nam cao hơn.

Nghiên cứu cho thấy trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 5 đến 8 đang dẫn đầu. Thêm một năm học ở Việt Nam giúp tăng khả năng giải một bài toán nhân đơn giản lên 21 điểm % trong khi ở Ấn Độ, mức tăng là 6 điểm %.

Trường học Việt Nam, không giống như ở các nước đang phát triển khác, đã được cải thiện theo thời gian. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2022 bởi các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, một tổ chức nghiên cứu chính sách có trụ sở tại Washington, DC, Mỹ, đã phát hiện ra rằng ở 56 trong số 87 quốc gia đang phát triển, chất lượng giáo dục đã xuống cấp kể từ những năm 1960 nhưng Việt Nam là một trong số ít các quốc gia có xu hướng ngược lại.

Lý do lớn nhất là trình độ giáo viên. Không nhất thiết giáo viên Việt Nam có trình độ tốt hơn; nhưng giáo viên Việt Nam đơn giản là hiệu quả hơn trong giảng dạy. 

Một nghiên cứu so sánh học sinh Ấn Độ với học sinh Việt Nam cho rằng phần lớn sự khác biệt về điểm số trong các bài kiểm tra toán là do chất lượng giảng dạy.

Giáo viên Việt Nam làm tốt công việc của họ vì được đào tạo thường xuyên và được tự do làm cho các lớp học trở nên hấp dẫn hơn.

Bên cạnh đó, các tỉnh được yêu cầu dành 20% ngân sách cho giáo dục, điều này giúp ích cho sự công bằng trong giáo dục. Việc Việt Nam dành sự quan tâm sâu sắc và không ngừng như vậy cũng đảm bảo rằng các chính sách được điều chỉnh để cập nhật chương trình giảng dạy và tiêu chuẩn giảng dạy. 

Ông Ngô Quang Vinh, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), gợi ý rằng các gia đình Việt Nam cam kết với giáo dục vì tinh thần Nho giáo đã có ảnh hưởng lớn. Thậm chí các bậc cha mẹ nghèo hơn còn bỏ tiền ra để học thêm. 

Tất cả điều này đã gặt hái được những thành quả phong phú. Khi các trường học được cải thiện, nền kinh tế Việt Nam cũng vậy. 

Tuy nhiên, tăng trưởng đang đòi hỏi những yêu cầu khác. Ông Phùng Đức Tùng, Giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong, có trụ sở ở Hà Nội, cho rằng các công ty ngày càng muốn người lao động có các kỹ năng cao hơn, chẳng hạn như quản lý nhóm... 

Tăng trưởng cũng đã kéo người di cư đến các thành phố, làm quá tải các trường học đô thị. Để đảm bảo Việt Nam vẫn là quốc gia có chất lượng tốt nhất, chính phủ sẽ phải giải quyết những xu hướng này, tờ báo Anh viết.