M.C. - cựu học sinh Trường THCS Lê Văn Tám (Bình Thạnh, TP.HCM) - là người có bài viết "tố" Q.U. - học sinh Trường THPT Gia Định - đã sử dụng bài làm của mình để dự thi và đạt giải Genius Olympiad.

Trước đó, tối 7-7, Tuổi Trẻ Online cũng đã có bài ghi nhận ý kiến từ phía gia đình Q.U. và đại diện Trường THPT Gia Định.

Đã gửi email cho ban tổ chức Genius Olympiad

Cuộc trao đổi với phóng viên Tuổi Trẻ Online còn có bà Hoàng Thu Trang (Jenny Hoang) - giảng dạy tại Đại học Nebraska (Mỹ), người cho biết đã đồng hành cùng M.C. cho bài viết của em. 

Bà nhận thấy giữa bài viết ban đầu của M.C. trong vòng loại Genius Olympiad và nội dung poster của Q.U. trình bày trong vòng chung kết Genius Olympiad có nhiều điểm giống nhau.

Bà phân tích trong poster của Q.U. có câu: "Many of Saigon’s architectural styles combine elements of the east and west, history and modernity, balancing skysprapers and patches of green" (tạm dịch: "Nhiều phong cách kiến trúc của Sài Gòn kết hợp các yếu tố Đông và Tây, lịch sử và hiện đại, cân bằng giữa các tòa nhà chọc trời và mảng xanh" - PV).

Thì bài làm trước đó của M.C. là: "Its downtown architecture has vestiges of the east and the west, the old and the new, balancing between between skyscrapers and patches of green" (tạm dịch: "Kiến trúc trung tâm thành phố mang dấu ấn của phương Đông và phương Tây, cũ và mới, cân bằng giữa những tòa nhà chọc trời và những mảng xanh").

Một đoạn khác trong bài viết của M.C. nói về các cây xanh cổ thụ trăm tuổi trên đường Tôn Đức Thắng đã nhường chỗ cho dự án xây dựng ở TP.HCM. 

Đoạn viết: "All the trees were gone. I used to close my eyes every time my father took me through here to feel the cool in air on my face and listen to the trees talk. Now, they are all gone. And for what? For an overpass connecting to a newly developed part of the city? They did not only cut down the centuries-old trees but also took away memories and a humble way of life in Saigon". 

(Tạm dịch: Tất cả các cây đã biến mất. Tôi thường nhắm mắt lại mỗi khi được cha đưa qua đây để cảm nhận làn gió mát phả vào mặt và lắng nghe cây cối kể chuyện. Bây giờ, tất cả đã biến mất. Và để làm gì? Đối với một cây cầu vượt kết nối với một khu vực mới phát triển của thành phố? Họ không chỉ đốn hạ những hàng cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi mà còn lấy đi những ký ức, một lối sống khiêm tốn của Sài Gòn).

Thì trong poster của Q.U. có câu: "All the trees were gone. And for what? For an overpass connecting to a newly developed part of the city? They did not only cut down the centuries-old trees but also took away memories of life in Saigon". (Tạm dịch: "Tất cả các cây đã biến mất. Và để làm gì? Đối với một cây cầu vượt kết nối với một khu vực mới phát triển của thành phố? Họ không chỉ đốn hạ những cây cổ thụ hàng thế kỷ mà còn lấy đi những ký ức về cuộc sống ở Sài Gòn").

Một ví dụ khác, đoạn gần cuối bài của M.C. như sau: "I planted trees and will continue to plant more. But no matter how much effort our generations put into replensing the forest, it will never be enough if new developments for human like keep prioritizing conveniences over greens". (Tạm dịch: "Tôi đã trồng cây và sẽ tiếp tục trồng nhiều hơn nữa. Nhưng cho dù các thế hệ của chúng ta có nỗ lực bao nhiêu để bù đắp cho rừng, sẽ không bao giờ là đủ nếu những phát triển mới của con người như tiếp tục ưu tiên tiện ích hơn cây xanh").

Thì trong bài của Q.U. là: "I planted trees and hope to plant more. However, no matter how hard our generations work to refill the forest, it will never be enough if new improvements for human life continue to prioritize convenience over greens". (Tạm dịch: "Tôi đã trồng cây và hy vọng sẽ trồng nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, cho dù các thế hệ của chúng ta có nỗ lực để lấp đầy rừng đến đâu, sẽ không bao giờ là đủ nếu những cải tiến mới cho cuộc sống con người tiếp tục ưu tiên sự tiện lợi hơn cây xanh").

Bà Hoàng Thu Trang nói dù các câu có thay bằng một số từ đồng nghĩa nhưng dưới góc nhìn của bà, đó là "đạo văn". Về cấu trúc của bài, bà cũng nhận thấy sự tương đồng. 

"Tôi đã gửi email đến ban tổ chức Genius Olympiad để xem xét vụ việc này", bà Trang nói.

"Thầy N.M.T. chưa hỏi xin ý kiến"

Trong cuộc trò chuyện, M.C. cho biết thầy N.M.T. không có liên quan gì đến bài làm của em từ ý tưởng đến cách viết. Vì vậy theo M.C., không thể nói M.C. và Q.U. được thầy N.M.T. hướng dẫn viết từ cùng một chủ đề.

Bên cạnh đó, M.C. khẳng định thầy N.M.T. chỉ thông báo em đậu vòng loại hạng mục Âm nhạc (Music) và rớt hạng mục Viết sáng tạo (Creative Writing). 

Khi M.C. tra cứu lại và thấy một bài khác trùng tựa, chủ đề và tên mình đậu vòng loại hạng mục Viết sáng tạo, em hỏi thầy N.M.T. và được thầy trả lời rằng đó là một bài trùng hợp của một bạn ở trường Vinschool.

Sau đó, M.C. mới biết Q.U. được thế vào suất của mình. Theo M.C., bằng chứng là mã số dự thi của em ở hạng mục Viết sáng tạo là 2190. Mã số của Q.U. khi dự thi vòng chung kết hạng mục này cũng là 2190. "Thầy hoàn toàn không hỏi ý kiến của mình và gia đình về việc này", M.C. nói.

Bà T.H.Đ. - mẹ M.C. - nêu góc nhìn cá nhân rằng trong cuộc thi này thí sinh có thể đặt tên tùy ý ở vòng loại vì là gửi bài trực tuyến. Khi đậu vào chung kết, học sinh mới khai tên như đúng giấy tờ của mình để làm các thủ tục như visa.

Điều này tương tự một người Việt có thể chọn một cái tên Tây, như Michael Nguyễn, để dự thi. Chỉ đến khi làm giấy tờ, thủ tục khi làm thủ tục visa, người này mới phải ghi đủ họ tên tiếng Việt của mình. Bà T.H.Đ. nghi ngờ có thể đây là kẽ hở bị lợi dụng để đưa thay tên hai người hoàn toàn khác nhau.

Bà T.H.Đ. cho biết hiện gia đình bà chỉ muốn nhận được một "lời xin lỗi" từ gia đình Q.U., cũng như một "lời cảm ơn" vì nhờ có M.C. mà Q.U. mới đoạt giải. "Tôi cũng mong muốn cộng đồng mạng không nên công kích Q.U. vì sẽ ảnh hưởng đến tâm lý và tương lai của Q.U.", bà T.H.Đ. nói.

Tuổi Trẻ Online sẽ tiếp tục thông tin về sự việc.