Sơn La là tỉnh miền núi, vùng cao, với nhiều ưu đãi về đất đai, khí hậu rất phù hợp để phát triển các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao. Đặc biệt, với nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp đúng đắn của tỉnh Sơn La, cùng sự chủ động của người dân trong việc trồng các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, địa phương đã có nhiều sản phẩm nông nghiệp đạt chất lượng, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước cũng như xuất khẩu; trong đó, có trái thanh long.

Vốn là loại quả nổi tiếng ở vùng Nam Bộ, được đưa về trồng tại Sơn La từ năm 2010, nhờ sự phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương nên cây thanh long tại Sơn La phát triển tốt, cho quả đều, có vị ngọt và thanh mát hơn so với các vùng khác. Trọng lượng mỗi quả thanh long đạt từ 300-500 gam, nếu chăm sóc tốt có quả đạt 700 gam, mùa vụ thu hoạch của thanh long Sơn La là từ tháng 4 đến tháng 11. Hiện nay, ngoài thanh long ruột đỏ tỉnh này còn đưa vào trồng thử nghiệm một số loại giống thanh long mới (thanh long vỏ vàng ruột trắng, thanh long vỏ vàng hương vị vải...).

Theo báo Sơn La, hiện nay, toàn tỉnh Sơn La trồng trên 300 ha thanh long; tập trung tại các huyện Mai Sơn, Thuận Châu, Yên Châu, thành phố Sơn La… sản lượng đạt gần 5.000 tấn/năm. Sản phẩm thanh long của Sơn La đang khẳng định được chất lượng, có uy tín trên thị trường và bắt đầu xuất khẩu sang các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga... Tuy nhiên, do chưa xây dựng được nhãn hiệu chứng nhận, nên thanh long Sơn La phải chịu sức ép lớn từ các đối thủ cạnh tranh như thanh long Bình Thuận, thanh long Lập Thạch (Vĩnh Phúc), thanh long Uông Bí (Quảng Ninh)...

Dự án Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Thanh long Sơn La” cho sản phẩm quả thanh long của tỉnh Sơn La, được UBND tỉnh phê duyệt triển khai thực hiện từ năm 2021. Mục tiêu của dự án là xây dựng, phát triển chuỗi giá trị sản phẩm quả thanh long theo hướng liên kết giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm; nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Là cơ quan quản lý Nhà nước về Dự án, đồng thời là cơ quan chủ sở hữu nhãn hiệu chứng nhận, Sở Khoa học và Công nghệ thường xuyên kiểm tra tiến độ và đóng góp ý kiến về các nội dung hoạt động dự án xây dựng nhãn hiệu chứng nhận “Thanh long Sơn La” như lựa chọn mẫu, các tiêu chí chứng nhận, bản đồ vùng sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận, quy chế quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận, hoàn thiện công vụ quản lý, kiểm soát sử dụng nhãn hiệu, bộ nhận diện sản phẩm.

Ông Phan Ngọc Bắc, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cho biết: Dự kiến cuối năm 2023, Dự án sẽ hoàn thành mục tiêu đề ra. Việc xây dựng nhãn hiệu cho sản phẩm quả thanh long không chỉ mở ra cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp, địa phương mà còn xác lập cơ sở pháp lý cần thiết để bảo vệ danh tiếng cho sản phẩm, ngăn chặn những hành vi xâm phạm đến nguồn gốc xuất xứ. Ngoài ra, còn từng bước quy hoạch lại sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị hợp lý cho thanh long Sơn La; quảng bá, giới thiệu sản phẩm thanh long trên thị trường trong nước. Mục tiêu xa hơn là đăng ký bảo hộ sản phẩm “Thanh long Sơn La” ở một số nước trên thế giới.

Mai Sơn là địa phương có diện tích thanh long nhiều nhất tỉnh với trên 200 ha. Các hộ sản xuất thanh long trên địa bàn huyện đã chuyển đổi sản xuất gắn với ứng dụng rộng rãi tiến bộ khoa học nhằm nâng cao chất lượng, như kỹ thuật trồng leo giàn, kỹ thuật ủ và sử dụng phân hữu cơ bón cho vườn thanh long, sử dụng hệ thống tưới nước tiết kiệm, xử lý ra hoa nghịch vụ… Nhờ vậy, năng suất đạt cao, trung bình từ 18-20 tấn/ha/năm. Giờ đây, trái thanh long đã trở thành một sản vật có chất lượng và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân nơi đây.

Chia sẻ với Vietnam+, ông Đỗ Danh Nhất, thành viên Hợp tác xã nông nghiệp Ngọc Hoàng ở xã Nà Bó, huyện Mai Sơn, cho biết, năm 2016, gia đình ông là một trong những hộ tiên phong chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng thanh long ruột đỏ. Năm nay là năm thứ ba liên tiếp diện tích hơn 0,5ha thanh long của gia đình ông cho quả ngọt, với dự kiến trên 50 tấn.

Trước đây, gia đình ông chủ yếu trồng ngô nhưng cho thu nhập thấp. Do đó, năm 2016, gia đình ông đã chuyển đổi sang trồng cây thanh long ruột đỏ và đã mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Được biết, hợp tác xã nông nghiệp Ngọc Hoàng hiện có trên 200 ha thanh long, sản lượng mỗi năm đạt khoảng 3.000 tấn. Sản phẩm quả thanh long ruột đỏ của hợp tác xã đã được xuất khẩu sang các thị trường như Nga, Pháp.

Điều này khẳng định chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc của tỉnh Sơn La đã đi đúng hướng, đồng thời đó là tín hiệu vui với người nông dân. Nó mở ra tiềm năng xuất khẩu mặt hàng này của tỉnh Sơn La đến những thị trường khó tính trên thế giới.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Ngọc Hoàng, cho biết để quả thanh long đủ điều kiện xuất khẩu, đơn vị đã tuyên truyền các thành viên kiểm soát toàn bộ quy trình, từ khâu chăm bón đến cắt tỉa cành để tạo nên sản phẩm tốt, an toàn; đồng thời, lấy mẫu và kiểm nghiệm sản phẩm. Quả thanh long của Hợp tác xã xuất khẩu sang thị trường các nước luôn đảm bảo các tiêu chuẩn về mã số vùng trồng và được kiểm dịch thực vật, mẫu mã đẹp, đồng đều.

"Năm nay hợp tác xã đã ký hợp đồng với 5 đối tác, mỗi tuần bình quân đưa theo đường hàng không là 6 tấn. Dự tính là đưa sang hệ thống xuất khẩu của EU và Trung Đông năm nay dự kiến là 2.000 tấn", ông Nguyễn Quang Vinh cho biết thêm.

Thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, các địa phương trong tỉnh Sơn La nói chung, huyện Mai Sơn nói riêng đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng và phát triển các cây trồng có giá trị kinh tế cao; trong đó, có cây thanh long.

Ông Nguyễn Khắc Hào, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mai Sơn, thông tin hiện nay trong các loại cây trồng chủ lực của địa phương thì có thanh long. Nó cho năng suất cao, chất lượng tốt và mang lại giá trị kinh tế cao, ổn định cho người dân. Đồng thời, thanh long là một trong những trái cây xuất khẩu chủ đạo của huyện.

Không chỉ huyện Mai Sơn, nhiều địa phương khác của tỉnh Sơn La đã thực hiện chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp trồng các cây mang lại giá trị kinh tế cao; trong đó, có cây thanh long.

Tại huyện Thuận Châu, những thành viên của Hợp tác xã nông nghiệp Quỳnh Thuận đang tất bật chăm sóc những thanh long để chuẩn bị cho lứa thu hoạch đầu tiên. Nhờ chuyển đổi từ đất trồng ngô, sắn cho giá trị thấp sang trồng thanh long, không ít hộ dân ở đây đã ổn định đời sống kinh tế.

Bà Hoàng Thị Thảo, Hợp tác xã nông nghiệp Quỳnh Thuận, cho hay sau khi các thành viên được đi thăm quan, học tập mô hình trồng thanh long ruột đỏ ở Mai Sơn, chúng tôi về đã chuyển đổi cây trồng và thấy cây thanh long phát triển tốt, cho trái ngọt. Hợp tác xã hiện đang trồng 13ha thanh long.

Giờ đây, thanh long đã trở thành một trong những cây trồng chủ lực giúp các hộ dân Sơn La phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu. Sản phẩm thanh long Sơn La đã khẳng định được chất lượng, uy tín trên thị trường trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài, như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga... Đây chính là động lực để Sơn La tiếp tục mở rộng diện tích trồng thanh long, đáp ứng nhu cầu thị trường hiện nay.

Minh Hoa (t/h)