Tín dụng tăng chậm, ngân hàng phải xoay sở

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến ngày 30/6/2023, dư nợ tín dụng nền kinh tế đạt trên 12,4 triệu tỷ đồng, tăng 4,73% so với cuối năm 2022. Trong khi đó, theo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng (đã được điều chỉnh) được NHNN đặt ra cho cả năm 2023 vẫn là 14%. Điều này cho thấy nhiệm vụ của các ngân hàng cho giai đoạn nửa cuối năm 2023 là khá gian nan, tương đương đạt tốc độ tăng trưởng nửa cuối năm phải gấp gần 2 lần nửa đầu năm mới đạt chỉ tiêu đề ra.

Trong bối cảnh hiện tại, NHNN cũng đã yêu cầu các tổ chức tín dụng cần phải tiếp tục nghiêm túc tổ chức triển khai có hiệu quả Chỉ thị 01/CT-NHNN ngày 17/1/2023 của Thống đốc NHNN về các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng trong năm 2023. Theo đó, NHNN cho biết, sẽ tập trung thực hiện mạnh mẽ, quyết liệt các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả, nâng cao chất lượng tín dụng, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng theo chủ trương của Chính phủ, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp.

Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc NHNN cho biết, cơ quan này sẽ có đoàn công tác đi nắm tình hình về thủ tục ở một số ngân hàng xem xét các quy định, nếu cần thiết thì chấp nhận. Nhưng những quy định tự các ngân hàng đưa ra nếu phi lý quá thì sẽ phải bãi bỏ để tạo sự tinh gọn trong thủ tục vay vốn.

Vẫn “ngại ngần” với rủi ro nợ xấu

Cùng với tốc độ tăng trưởng tín dụng chậm thời gian gần đây, lãi suất trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng cũng đang trên đà giảm sâu. Cụ thể, hiện lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng chỉ còn 0,21%. Đây là mức lãi suất thấp hơn rất nhiều so với lãi suất điều hành hiện hành của NHNN.

Cụ thể, Quyết định 1123/QĐ-NHNN ngày 19/6/2022 quy định lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài 5%/năm.

Các mức lãi suất kỳ hạn khác trên thị trường liên ngân hàng cũng đang ở mức khá thấp. Theo đó, lãi suất kỳ hạn 1 tuần chỉ là 0,38%; kỳ hạn 2 tuần là 0,69%; kỳ hạn 1 tháng là 2,4%... Việc lãi suất liên ngân hàng giảm thấp, theo đó cũng là một tín hiệu cho thấy ngân hàng đang trong trạng thái rất dư thừa thanh khoản và vì thế nhu cầu đẩy mạnh cho vay để tối ưu hiệu quả hoạt động đang rất lớn.

Mặc dù vậy, các ngân hàng cũng đang phải đối mặt với thực trạng là phải kiểm soát an toàn hệ thống bởi rủi ro nợ xấu vẫn còn đang rình rập. Do vậy, ngân hàng cũng rất hiểu thực trạng phải đối mặt nếu “thả gà ra đuổi” thì thực tế thà chấp nhận cầm tiền vẫn tốt hơn là cho vay, nhưng đối diện rủi ro.

Ngay cả phía NHNN, ông Đào Minh Tú cũng cho biết, quan điểm của NHNN vẫn là rà soát, khuyến khích các ngân hàng cắt bỏ các thủ tục nếu không cần thiết. Nhưng thực tế với quy định cần thiết mà các ngân hàng chứng minh rằng nếu cắt bỏ các thủ tục đó mà ảnh hưởng an toàn hệ thống, làm tăng rủi ro nợ xấu thì cũng ko thể cắt bỏ được. “Theo đó, nguyên tắc cho vay trên cơ sở đảm bảo khả năng trả nợ của khác hàng”, ông Tú khẳng định.

Những lo lắng trên không phải không có căn cứ, bởi gần đây những thông tin các ngân hàng phải đăng bán tài sản cũng đang xuất hiện khá phổ biến, nhiều tài sản rao bán nhiều lần không có khách mua và phải hạ giá. Đó là những khoản nợ xấu tồn tại từ quá khứ và các ngân hàng phải thực hiện các thủ tục phát mại để thu hồi vốn.

Đặc biệt trong bối cảnh thị trường bất động sản đang tiếp tục trầm lắng kéo dài, việc phát mại các tài sản thế chấp bằng bất động sản vẫn còn khó khăn cho các ngân hàng. Do đó, các ngân hàng sẽ phải rất dè chừng với các khoản cho vay mới để tránh tình trạng nợ xấu mới phát sinh chồng lên nợ xấu cũ từ quá khứ chưa xử lý xong.

Về quan điểm của NHNN, ông Đào Minh Tú cũng cho biết, việc khơi thông tín dụng sẽ có các giải pháp hợp lý, nhưng ngân hàng vẫn đảm bảo nguyên tắc không hạ chuẩn tín dụng vì nếu hạ chuẩn thì sẽ đi cùng nợ xấu, đi cùng rủi ro bất ổn.