Tại hội nghị Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ sáng 18/7, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo về kế hoạch triển khai hoạt động Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ 6 tháng cuối năm 2023.

Cực tăng trưởng quan trọng bậc nhất cả nước

Theo Bộ trưởng, việc Thủ tướng Chính phủ là Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Đông Nam Bộ thể hiện sự quan tâm sâu sắc của người đứng đầu Chính phủ đối với vùng Đông Nam Bộ, một vùng kinh tế động lực, một cực tăng trưởng quan trọng bậc nhất của cả nước, nhằm nhanh chóng cụ thể hóa các nghị quyết của Bộ Chính trị, Chương trình hành động của Chính phủ để đạt các mục tiêu phát triển đã đề ra của vùng.

Mặc dù đóng góp vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của cả nước nhưng phát triển vùng Đông Nam Bộ đã và đang đối mặt với nhiều thách thức và còn bộc lộ nhiều hạn chế.

Các vấn đề về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, úng ngập cục bộ tại Tp.HCM và một số địa phương trong vùng chưa được giải quyết.

Bộ trưởng cho biết, Hội đồng điều phối vùng được xác định không phải là một cấp hành chính nhưng là mô hình tổ chức hiệu quả để xem xét, quyết định những vấn đề quan trọng của vùng như các hoạt động liên kết theo 6 lĩnh vực đã đề ra cũng như góp phần giải quyết các bất cập mà một địa phương trong vùng không thể giải quyết được.

Các vấn đề đó gồm: giao thông liên vùng, ùn tắc giao thông, ứng phó với biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh nguồn nước, ô nhiễm môi trường…, đồng thời có thể giải quyết những vấn đề không đạt được sự đồng thuận hoặc vượt thẩm quyền quyết định của các bộ, ngành và địa phương trong vùng.

Tạo không gian rộng lớn, thống nhất

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 81 về Quy hoạch tổng thể quốc gia, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 463 phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Theo Bộ trưởng, vừa qua, các cơ quan đã triển khai rất tốt sự điều phối để thực hiện Dự án đường Vành đai 3 Tp.HCM, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu. Sắp tới tiếp tục triển khai Dự án đường Vành đai 4, cao tốc Tp.HCM - Mộc Bài, Tp.HCM - Chơn Thành, Chơn Thành - Gia Nghĩa với chủ trương phân cấp cho địa phương thực hiện và có sự điều phối chung.

Tập trung triển khai hoàn thành sân bay Long Thành để có thể đưa vào khai thác theo đúng tiến độ và phát triển đồng bộ các ngành công nghiệp, dịch vụ liên quan để hình thành một nền kinh tế xung quanh đô thị sân bay này.

Trong tương lai, Tp.HCM cũng cần phối hợp với các địa phương phát triển các tuyến đường sắt đô thị kết nối với các địa phương trong vùng nhất là nghiên cứu phát triển ngay đường sắt nhẹ kết nối sân bay Long Thành – Thủ Thiêm hay là Biên Hòa - Vũng Tàu.

Vấn đề thứ hai cần thảo luận, theo Bộ trưởng là cần giải nén, giảm tải cho các đô thị lớn cùng với việc đẩy mạnh hạ tầng giao thông và phương tiện công cộng, thúc đẩy phát triển các đô thị vệ tinh, giảm số lượng xe gắn máy cùng với cơ chế hỗ trợ đủ mạnh để vừa giảm ùn tắc giao thông vừa cải thiện môi trường không khí tại các đô thị lớn.

Hiện nay mật độ dân số ở Tp.HCM là 4.292 người/km2 (trong khi Hà Nội chỉ là 2.398 người/km2, vùng Đông Nam Bộ là 795 người/km2, trung bình cả nước là 320 người/km2), dẫn tới chất lượng môi trường sống của dân cư đô thị thấp.

Do đó, cần sử dụng các công cụ quy hoạch đô thị, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và các công cụ thị trường khác để điều tiết, kiểm soát chặt chẽ sự gia tăng dân số đô thị, nhất là tại các đô thị đặc biệt.

Quản lý chặt chẽ việc phát triển nhà ở cao tầng tại các đô thị lớn, nhất là khu vực trung tâm; nghiên cứu có cơ chế khuyến khích phát triển và kết nối khai thác hiệu quả không gian và các hạ tầng ngầm tại các đô thị đặc biệt để mở rộng không gian phát triển, tạo thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển, đóng góp lớn hơn cho tăng trưởng.

Tp.HCM cần quyết tâm, đi đầu thu hút đầu tư các dự án có giá trị gia tăng cao, sử dụng tiết kiệm năng lượng và đất đai, các dự án chíp bán dẫn, điện tử, công nghệ cao. Đối với dự án sử dụng nhiều đất, dự án thâm dụng lao động cần nhường cho các địa phương lân cận còn nhiều quỹ đất, dồi dào lao động.

Tiếp đến bàn các giải pháp huy động vốn đầu tư bao gồm nghiên cứu hình thành Quỹ phát triển hạ tầng vùng, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trên cơ sở đầu tư công dẫn dắt, kích hoạt nguồn lực ngoài nhà nước nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng. Ưu tiên nguồn ngân sách Trung ương từ nguồn dự phòng, tăng thu để đầu tư các dự án cấp bách liên vùng.

Đối với Tp.HCM, Bộ trưởng cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ chế cho phép Thành phố vay một khoản đủ lớn để hoàn thành đồng bộ các tuyến đường sắt đô thị theo quy hoạch nhằm giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông, mở rộng không gian bằng cách kéo dài đường sắt Tp.HCM sang các địa phương lận cận trong vùng nhằm thay đổi một cách cơ bản về hạ tầng của Thành phố để từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư, tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho Thành phố.

Đồng thời cũng góp phần quan trọng để phát triển các đô thị vệ tinh, tận dụng được không gian ngầm và phát triển được các mô hình TOD (phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng) dọc các tuyết đường sắt đô thị này.