Cứ nghĩ là đọc văn của một người viết cách đây một thế kỷ thì sẽ chìm trong không khí cũ kỹ hoặc chậm trễ, nhất là ở cái thời mà xe ngựa xe kéo thịnh hành, thời mà những người ca kỹ phải vật lộn với đói khổ mưu sinh và kỳ thị, thời phố phường, làng mạc ngập ngụa trong cảm giác thê lương của những phận nghèo trôi dạt qua con đường bóng tối...

Nhưng không, các truyện ngắn và ký của Ngọc Giao trái lại vẫn làm ta xao động, thúc giục ta khám phá chẳng muốn dừng, như thể ông viết cho ngày hôm nay vậy.

Chúng ta thấy trầm luân là một quy luật của kiếp người. Lại thấy mỗi thời có một kiểu trầm luân khác, và Ngọc Giao như người lưu dấu những sử liệu về tâm hồn con người.

Cả một thời gian dài, tác phẩm của ông không được tiếp cận nhiều với công chúng, nhất là sau khi ông gác bút, lui về ở ẩn, an phận tuổi già và mất năm 1997.

Những tác phẩm của các nhà văn gạo cội trong văn học Việt Nam thời tiền chiến và sau đó đã được in khá đầy đủ và dễ dàng tìm thấy ở hầu hết các nhà sách, riêng Ngọc Giao - một tác giả có tiếng nói riêng và không kém quan trọng - vẫn gần như vắng bóng.

Nhà xuất bản Trẻ gần đây khai thác dần các tập truyện ngắn của ông, trong đó có Kiếp người, một giá trị cũ, lấp lánh và vượt thời gian.

Tập truyện khá đồ sộ này được chính tay nhà văn sắp xếp lại vào năm 1995 trước khi ông mất hai năm, "như một bản tổng kết văn nghiệp" - ông viết như vậy trong lời đầu sách. Hà Nội hiện lên thật sống động qua những trang viết thời Ngọc Giao còn trẻ, làm thư ký tòa soạn cho báo Tiểu Thuyết Thứ Bảy...

Cũng tại trụ sở tòa báo này, những tình bạn được hình thành, vun đắp, bởi vậy Kiếp người không chỉ có những người phu, cô đào hát, cô gái điếm, người đưa thư, ông mõ làng và vô số kiếp cần lao, trong những truyện ngắn được viết tinh tế; không chỉ có những mối tình so le hoặc thời thượng vào lúc đó, những cám dỗ của thời đoạn văn hóa tây nhập nhằng lề thói cũ; nhà văn Ngọc Giao còn viết về những bạn văn gắn bó của ông như Lê Văn Trương, Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Bính, Vũ Đình Long, Lan Khai... hay người mà ông tôn làm thầy như Tam Lang - Vũ Đình Chí...

Tập truyện chia theo chủ đề mà trong đó một số mang tính tự truyện, nhất là phần nói về tuổi thơ, có lẽ mang dáng dấp hồi ký. Kiếp người, vì vậy cũng là Kiếp Văn của Ngọc Giao.

Dòng sông trong thơ của Hoài Vũ

Ở tuổi U90, nhà thơ Hoài Vũ vừa được Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật TP.HCM và Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp tổ chức buổi giao lưu, giới thiệu quyển thơ Thì thầm với dòng sông.