Báo cáo giám sát về đổi mới chương trình - sách giáo khoa phổ thông nêu: Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là việc vừa thực hiện chương trình, vừa phòng chống dịch COVID-19, Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ ngành và 63 tỉnh, thành đã nỗ lực. Các giải pháp, nhiệm vụ đặt ra về cơ bản đã triển khai, đạt được một số kết quả tích cực. 

Tuy nhiên cũng còn có nhiều khó khăn, hạn chế, vướng mắc cần được tiếp tục quan tâm, làm rõ và kịp thời tháo gỡ.

Chương trình: Việc thực nghiệm, đánh giá tác động chưa được chú trọng

Đoàn giám sát cho rằng việc ban hành chương trình đã chậm tiến độ 2 năm nhưng vẫn chưa đầy đủ chương trình môn học theo đúng chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. 

Trong khi đó, việc thực nghiệm, đánh giá tác động đối với những nội dung đổi mới quan trọng của chương trình chưa được chú trọng, thực hiện trong thời gian ngắn, phạm vi hẹp.

"Quy định về môn lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông mới và một số sai sót trong nội dung sách giáo khoa lịch sử gây bức xúc trong nhân dân và các chuyên gia, nhà khoa học. Có ý kiến cho rằng cần xác định trách nhiệm thẩm định chương trình, sách giáo khoa môn học này để xử lý nghiêm túc", báo cáo nêu.

Đoàn giám sát cũng cho rằng có một số nội dung chưa được triển khai như việc tổ chức tập huấn cho người biên soạn chương trình, tổ chức thực nghiệm chương trình. Một số vấn đề đoàn giám sát yêu cầu Chính phủ cần làm rõ hơn như kết quả thực hiện mục tiêu giảm tải ở giai đoạn giáo dục cơ bản, việc xác định các tổ hợp ở cấp THPT, các khó khăn trong việc biên soạn nội dung, bố trí chương trình, đánh giá kết quả của chương trình giáo dục địa phương…

Khó khăn khi chưa ban hành phương thức thi tốt nghiệp THPT

Báo cáo giám sát cho biết còn có những ý kiến băn khoăn về phương pháp đánh giá học sinh theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 còn nặng về đánh giá kiến thức, chưa thực sự đánh giá năng lực, phẩm chất người học. 

Chương trình mới đã triển khai được ba năm nhưng tới nay văn bản hướng dẫn về phương thức và nội dung thi tốt nghiệp THPT theo chương trình mới vẫn chưa ban hành. Đây là khó khăn cho học sinh trong việc định hướng chọn tổ hợp môn học lớp 10 năm học vừa qua. 

Đội ngũ giáo viên cũng lúng túng trong việc điều chỉnh cách dạy học, phương thức thi, kiểm tra đánh giá.

Đoàn giám sát cho rằng Chính phủ mới chủ yếu đánh giá về hình thức tổ chức thi tốt nghiệp THPT mà chưa làm rõ những băn khoăn của dư luận về hiệu quả phân loại học sinh với hình thức thi trắc nghiệm, việc đối sánh kết quả thi tốt nghiệp và học bạ của học sinh, hay việc tổ chức một kỳ thi tốt nghiệp THPT với hai mục đích (xét tốt nghiệp và tuyển sinh đại học) trong bối cảnh đã mở rộng tự chủ đại học. Đây là những vấn đề đoàn giám sát đề nghị Chính phủ tiếp tục giải trình rõ hơn.

Sách giáo khoa: Cần đánh giá bổ sung mức ảnh hưởng chiết khấu trong chi phí phát hành lên giá sách

Về vấn đề biên soạn sách giáo khoa theo hướng xã hội hóa, đoàn giám sát ghi nhận các sách giáo khoa được phê duyệt về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Nhưng có một số vấn đề đề nghị Chính phủ phải đánh giá bổ sung. 

Thứ nhất là đánh giá tác động, mức độ ảnh hưởng chiết khấu trong chi phí phát hành sách giáo khoa lên giá sách hiện nay. Vì mức chiết khấu đối với sách giáo khoa, sách tham khảo hiện nay quá cao. 

Thứ hai, cần đánh giá kết quả triển khai nhiệm vụ cung cấp sách giáo khoa cho thư viện các vùng miền núi, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc ít người, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, học sinh khuyết tật. Từ đó tính toán đầy đủ, đánh giá toàn diện tác động của việc bố trí ngân sách nhà nước mua sách giáo khoa cấp cho các thư viện trường học dùng chung.

Thứ ba, đoàn giám sát đề nghị Chính phủ đánh giá về việc tiếp tục giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì biên soạn một bộ sách giáo khoa sử dụng nguồn ngân sách nhà nước.

Thứ tư, đánh giá chủ trương một chương trình, nhiều sách giáo khoa. Việc áp dụng nhiều sách giáo khoa khác nhau cho từng môn học ở một cơ sở giáo dục có thực sự cần thiết không. Ngoài ra xem xét tính cần thiết trong sửa đổi quy định để thống nhất việc lựa chọn sách giáo khoa, hướng tới để quyền lựa chọn sách giáo khoa của học sinh, giáo viên, phụ huynh.

Báo cáo giám sát cũng đề nghị Chính phủ phân tích nguyên nhân, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong việc tổ chức in, phát hành tài liệu giáo dục địa phương.

Rà soát điều kiện thực hiện, nguồn tài chính

Từ thực tế giám sát, báo cáo của đoàn giám sát nhắc lại tình trạng thừa thiếu cục bộ giáo viên. Một số địa phương thiếu giáo viên nhưng không tuyển được, trong khi một bộ phận giáo viên bỏ nghề, chuyển khỏi ngành. 

Nguyên nhân chủ yếu do việc xác định định mức giáo viên chưa phù hợp. Chế độ lương, phụ cấp của giáo viên, nhất là giáo viên mầm non, tiểu học, giáo viên mới rất thấp, không tương xứng với cường độ lao động, áp lực trong công việc. Việc tập huấn, bồi dưỡng giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu về chất lượng.

Đoàn giám sát cũng yêu cầu làm rõ chỉ đạo trong việc đào tạo giáo viên cho các môn học mới và phương án tuyển dụng số giáo viên này.

Đồng thời, đoàn giám sát đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, xác định trách nhiệm trong việc để xảy ra tình trạng thiếu trường, lớp học, thiết bị dạy học tối thiểu ở nhiều địa phương.

Vấn đề bố trí kinh phí thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, chủ trương xã hội hóa giáo dục… cũng là các nội dung đang được yêu cầu giải trình bổ sung, làm rõ về giải pháp khắc phục các bất cập.

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 27-7 về nội dung giám sát trên, nhiều ý kiến trực tiếp cũng liên quan tới các nội dung đã thể hiện trên báo cáo trên. Ủy ban đề nghị Chính phủ tiếp thu góp ý, hoàn thiện báo cáo gửi cho đoàn giám sát trước ngày 4-8-2023.

Thực hiện chương trình giáo dục mới còn hạn chế, sẽ thí điểm sách giáo khoa điện tử

Báo cáo của Chính phủ thực hiện nghị quyết 88/2014 về thực hiện chương trình mới, đổi mới sách giáo khoa cho biết còn có những hạn chế, thiếu sót.