Trước tình hình dịch bệnh diễn ra phức tạp, TP HCM đã sử dụng nhiều lô chung cư tái định cư Bình Khánh tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, quận 2 (nay là TP Thủ Đức) để làm bệnh viện dã chiến thu dung, điều trị ca dương tính Covid-19 và khu cách ly tập trung cho hàng nghìn người. Từ ngày 7/7, một tòa nhà - bệnh viện dã chiến đã đi vào hoạt động. Các lô chung cư khác đang tiếp tục được lựa chọn, đưa vào sử dụng.

Khu tái định cư vốn vắng người ở

Được hoàn thành cơ bản vào năm 2015, khu tái định cư Bình Khánh có diện tích hơn 38,4 ha, gồm 12.500 căn hộ phục vụ tái định cư tại chỗ cho các hộ dân thuộc 5 phường trung tâm của Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Dự án sở hữu vị trí đắc địa trong bán đảo Thủ Thiêm, bên cạnh tuyến đường xương sống Mai Chí Thọ nối liền trung tâm TP HCM qua hầm Thủ Thiêm đi TP Thủ Đức (quận 2, quận 9, Thủ Đức cũ).

Khu tái định cư Bình Khánh. Ảnh: Dũng Nguyễn

Đến nay, TP HCM ghi nhận khoảng 5.300 căn hộ thuộc dự án này còn để trống, chưa có người ở do phần lớn người dân lựa chọn phương thức nhận tiền và tự lo chỗ ở mới. Mỗi năm, chi phí bảo trì, bảo dưỡng cho các căn hộ trống vào khoảng 70 tỷ đồng.

TP HCM đã 2 lần đem 3.790 căn hộ trong số này ra bán đấu giá nhưng không có người mua. Lần đầu tiên vào năm 2017, giá đấu đưa ra là 8.800 tỷ đồng. Lần thứ 2 vào năm 2018, giá đấu 9.100 tỷ đồng, tức tăng 3%. Tính trung bình, mỗi căn hộ có giá khoảng 2,4 tỷ đồng/căn.

Nguyên nhân đấu giá thất bại từng được chỉ ra là TP HCM chủ trương bán trọn lô, thu tiền một lần. Vì thế, đối tượng tham gia bị giới hạn là các doanh nghiệp, tổ chức, không có cá nhân. Hơn nữa, quy định ký quỹ, thanh toán tiền trong quá trình đấu giá cũng gây khó khăn cho người mua. Doanh nghiệp phải ký quỹ 20% giá khởi điểm, nếu trúng đấu giá phải nộp 50% giá trị trúng thầu trong vòng một tháng và 50% còn lại trong 90 ngày. Số tiền để thanh toán ngay rất lớn.

Ngoài ra, dự án đã được xây dựng và hoàn thành lâu năm, nhiều hạng mục không còn nguyên vẹn như ban đầu. Giá đấu hơn 2 tỷ đồng/căn là khá cao, không có tính cạnh tranh với các dự án thương mại gần đó.

Mới đây, TP HCM công bố dự kiến đem những căn hộ này ra bán lần thứ 3, hồ sơ tổ chức đấu giá hoàn tất trước 15/6. Mức giá được đề xuất lần này vào khoảng 9.900 tỷ đồng, cao hơn 8% so với lần 2 và tăng 12,5% so với lần đầu tiên. Theo đó, giá căn hộ trung bình cũng tăng theo, lên mức 2,6 tỷ đồng/căn. Cách thức chào bán, đặt cọc ký quỹ cho đợt đấu giá chưa có thông tin cụ thể.

Dự án lâm vào cảnh hoang vắng trong nhiều năm. Ảnh: Dũng Nguyễn

Kiến nghị chuyển đổi thành nhà ở xã hội, thương mại

Trong buổi làm việc với Thủ tướng hồi đầu năm, lãnh đạo TP HCM đã kiến nghị được chuyển mục tiêu dự án quỹ nhà phục vụ tái định cư sang nhà ở xã hội, thương mại. Kết luận vấn đề này, Thủ tướng đã giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 99/2015 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở theo hướng phân cấp, phân quyền cho địa phương quyết định, sớm thành hoàn trong tháng 6.

Trong thời gian chờ sửa Nghị định, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng làm việc với UBND TP HCM để xem xét, hướng dẫn giải quyết từng trường hợp cụ thể. Nguyên tắc là phải đảm bảo đủ nhà ở tái định cư cho các hộ dân khi thực hiện dự án. Trường hợp thực sự không có nhu cầu thì xem xét chuyển sang nhà ở xã hội theo đúng quy định, phải thực hiện đấu giá khi điều chỉnh mục tiêu dự án, quỹ nhà phục vụ tái định cư (không vi phạm) sang nhà ở thương mại theo quy định.

Kiến nghị này được nhiều người đánh giá là phù hợp với nhu cầu thị trường khi TP HCM ngày càng thiếu các sản phẩm nhà ở xã hội. Trong nhiều năm nay (từ 2018), nhà ở xã hội, nhà ở bình dân đã dần mất hút trên thị trường. Trong khi đó, mục tiêu phát triển nhà ở xã hội, thương mại tại TP HCM vẫn cao. Theo Sở Xây dựng TP HCM, giai đoạn 2021- 2025, thành phố cần phát triển 2,13 triệu m2 sàn nhà ở xã hội, tương ứng khoảng 24.000 căn hộ. Về nhà ở thương mại, thành phố cần phát triển hơn 45 triệu m2 sàn, tương ứng gần 500.000 căn hộ.

TP HCM còn khu tái định cư bỏ không cả nghìn căn hộ khác Không chỉ có khu tái định cư Thủ Thiêm bỏ không cả nghìn căn hộ trong nhiều năm, TP HCM còn một dự án khác ở "đầu bên kia thành phố" chung tình cảnh tương tự là Khu tái định cư Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh. Dự án có diện tích gần 31 ha nhằm phục vụ nhu cầu nhà ở cho chương trình tái định cư của thành phố. Vốn đầu tư là hơn 1.000 tỷ đồng, hoàn thành năm 2010 với 1.939 căn hộ chung cư và nhiều công trình trường học, bệnh viện, công viên cây xanh... Tuy nhiên, dự án chỉ có chưa đầy 500 họ dân sinh sống, còn khoảng 953 căn hộ tái định cư không người ở, chờ bán đấu giá.

Lê Xuân