Chiều 17-8, tiếp tục phiên họp chuyên đề, Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi).

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra rà soát, báo cáo thêm về quan hệ giữa thanh tra huyện với chủ tịch huyện, UBND huyện; thanh tra tỉnh với chủ tịch tỉnh, UBND tỉnh; thanh tra Chính phủ với Chính phủ và Thủ tướng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý dự thảo luật cần làm rõ hơn quy trình thanh tra trong dự luật. Ảnh: Đ.MINH

Thanh tra có khi bị tác động không bằng văn tự

“Có trường hợp nào thanh tra sở chuẩn bị công bố nhưng ủy ban tỉnh hoặc chủ tịch tỉnh chưa đồng ý, cứ để ngâm lại không công bố được không?” - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nói và đặt vấn đề về mối quan hệ giữa tuân thủ nguyên tắc hành chính, cấp dưới phục tùng cấp trên với tính độc lập của thanh tra về chuyên môn, nghiệp vụ.

Giải trình sau đó, Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong thừa nhận tính độc lập về chuyên môn như kiểm toán thì công tác thanh tra chưa bảo đảm. “Đây là việc thuộc về khâu tổ chức thực hiện chứ không phải quy định của luật” - ông Phong nói.

“Tôi làm ở tỉnh lâu rồi, cũng làm chủ tịch tỉnh. Chủ tịch tỉnh chủ yếu chỉ duyệt kế hoạch thanh tra, định hướng thanh tra, còn lại chỉ nghe báo cáo sáu tháng và báo cáo cuối năm. Thường các cuộc thanh tra mang tính phức tạp, chánh thanh tra báo cáo miệng, không bằng văn bản, xin ý kiến. Dù sao nó vẫn theo luật, đương nhiên cũng có chỉ đạo bị tác động nhưng tác động đó không bằng văn tự” - ông Phong nêu thực tế.

Tổng thanh tra cũng cho hay không biết từ lúc nào, tất cả cuộc thanh tra, Thanh tra Chính phủ đều phải báo cáo xin ý kiến Thủ tướng. Nhưng Thủ tướng không có thời gian xem, chủ yếu là phó thủ tướng phụ trách. Sau đó lại xin ý kiến các bộ, ngành.

“Các bộ, ngành hiện nay thường có ý kiến rất chung chung, cuối cùng nhiều ý kiến nhưng không mang lại hiệu quả. Những ý kiến động chạm đến việc thanh tra đang kiến nghị, trách nhiệm của bộ, ngành hoặc đối tượng thì thường lại né ra nên việc này tính chất độc lập và tính chuyên môn không cao” - ông Phong nói, đồng thời thừa nhận vấn đề tồn đọng rất nhiều năm của Thanh tra Chính phủ là... tồn đọng kết luận.

“Có những kết luận 5-6 năm chưa kết luận được...” - ông Phong nói.

Sửa theo hướng tăng tính độc lập hơn

Đề cập hướng sửa đổi luật, Tổng thanh tra Chính phủ cho hay dự thảo đã quy định trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được dự thảo kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra ký ban hành kết luận thanh tra và chịu trách nhiệm về kết luận, kiến nghị của mình...

Tiếp lời tổng thanh tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết dự thảo luật đã cố gắng xử lý, phân định được trách nhiệm mang tính chất chuyên môn, đảm bảo tính độc lập của đoàn thanh tra với thẩm quyền của người ra quyết định thanh tra, trong trường hợp này là chánh thanh tra và thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước.

“Về nguyên tắc, đoàn thanh tra phải chịu trách nhiệm về kết quả thanh tra của mình. Tức là anh đi thanh tra, anh thấy vi phạm, anh phải kết luận. Nếu anh kết luận không vi phạm thì anh cũng phải chịu trách nhiệm chuyện đó” - ông Tùng nói.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý dự thảo luật cần làm rõ hơn quy trình thanh tra, việc công bố, thực hiện kết luận thanh tra có các khâu, các bước cụ thể... Việc gì phải xin ý kiến, việc gì cơ quan quản lý nhà nước cấp trên có quyền chỉ đạo, điều hành theo thẩm quyền của mình. Đồng thời, thiết kế làm rõ tính độc lập của đoàn thanh tra, của cơ quan thanh tra, tính độc lập này gắn với chịu trách nhiệm theo pháp luật.

“Ngược lại, cũng đề nghị đoàn thanh tra, cơ quan thanh tra, chánh thanh tra không làm việc như anh Phong (Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong) nói lâu nay là cứ tự nhiên xin (ý kiến). Đấy cũng là một biểu hiện sợ trách nhiệm, đùn đẩy công việc. Ông phải kết luận, phải chịu trách nhiệm chứ ông cứ đi xin như vậy là trái pháp luật” - ông Định lưu ý.