Cuộc xung đột Nga-Ukraine, hiện bước sang tháng thứ sáu, đã chứng kiến nhiều xáo trộn và bất ngờ. Là cuộc chiến tranh lớn nhất ở châu Âu kể từ Chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc xung đột Nga-Ukraine đang cho thấy Kiev ngày càng phụ thuộc vào vũ khí công nghệ cao do Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cung cấp. Khi hai bên đang cố gắng đổi chiến thuật để giành chiến thắng thì một số vũ khí, trong đó có những loại đã được sử dụng hàng thế kỷ, có thể đang được sử dụng lần cuối, theo trang Popular Mechanics.
 |
Xe tăng Oplot của Ukraine. Ảnh: MIGUEL MEDINA/GETTY IMAGES |
Trong chiến tranh, các bên đều cố gắng tận dụng những thành quả khoa học và công nghệ, thông qua việc tạo ra những vũ khí mới và chiến thuật mới để giành ưu thế. Khi các quốc gia chạy đua chế tạo vũ khí mới thì họ cũng đang nhanh chóng loại bỏ những công nghệ lỗi thời, tạo ra một thực tế mới trên toàn thế giới.
Cuộc chiến ở Ukraine cũng không nằm ngoài xu hướng này. Popular Mechanics đã chỉ ra những loại vũ khí lỗi thời hoặc sắp lỗi thời khi cuộc xung đột giữa hai nước láng giềng Nga và Ukraine sắp tròn sáu tháng.
Lựu pháo kéo
Lựu pháo đã có từ hàng trăm năm trước. Lớn, nặng và tương đối dễ sản xuất, lựu pháo được kéo tới các vị trí khai hỏa bằng ngựa hoặc xe tải. Một dàn gồm bốn đến sáu lựu pháo được kéo vào vị trí và tháo ra khỏi phương tiện vận chuyển. Những khẩu pháo sau đó được lắp đặt, xếp thẳng hàng để chúng có thể tung hỏa lực vào một mục tiêu chung, và sau đó sẵn sàng khai hỏa. Quá trình triển khai lựu pháo thường mất khoảng tám phút.
 |
Binh sĩ Ukraine bắn pháo kéo ở vùng Donbass tháng 7-2022. Ảnh: FUTURE PUBLISHING/GETTY IMAGES |
Trong thời chiến, lựu pháo kéo phải “bắn và chạy” (shoot and scoot), nhanh chóng di chuyển tới một địa điểm mới nhằm tránh kẻ thù bắn trả. Những cuộc phản pháo luôn là vấn đề với những người điều khiển lựu pháo. Việc sử dụng radar chẳng hạn như AN/TPY của Mỹ, phương tiện liên lạc hiện đại, đạn dẫn đường chính xác đồng nghĩa với việc đối phương có thể tấn công vị trí khai hỏa của pháo kéo chỉ trong vài giây, thu giữ các khẩu pháo này và bắt giữ người vận hành thậm chí trước khi chúng được tái triển khai.
Cuộc xung đột tại Ukraine có thể đồng nghĩa với sự kết thúc của pháo kéo. Các lựu pháo tự hành như CAESAR của Pháp, Archer của Thụy Điển hay Pz2000 của Đức có thể gắn vào khung gầm xe với mọi thiết bị lắp đặt và khai hỏa cần thiết được gắn trên xe. Một lựu pháo tự hành như CAESAR đã được cung cấp cho Ukraine có thể bắn hàng loạt đạn và sau đó được lái tới vị trí khai hỏa tiếp theo trong vài giây.
Máy bay có người lái
Được đưa vào sử dụng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, máy bay chiến đấu đã được đa dạng hóa để thực hiện hàng chục vai trò khác nhau trong tác chiến. Một trong những loại máy bay có vai trò quan trọng nhất là máy bay yểm trợ không lực tầm gần (close-air-support), thường là máy bay cánh cố định hoặc trực thăng để tấn công vị trí của kẻ thù.
Ngày nay, quân đội Mỹ có các máy bay chiến đấu loại này như máy bay pháo kích AC-130J Ghostrider, trực thăng tấn công AH-64 Apache, cường kích A-10 Thunderbolt, tất cả đều có thể tung hỏa lực chính xác nhằm vào mục tiêu của kẻ thù trên mặt đất, miễn sao đối phương không có vũ khí đất đối không tiên tiến.
 |
Máy bay tấn công A-10 Thunderbolt II của Không quân Mỹ bắn pháo 30 mm trong một cuộc tập trận quân sự chung tại Philippines năm 2015. Ảnh: TED ALJIBE/GETTY IMAGES |
Cuộc chiến ở Ukraine đã phơi bày một sự thật nguy hiểm là trong chiến tranh hiện đại, trước đối phương được trang bị vũ khí tiên tiến, máy bay chiến đấu sẽ không còn có thể hoạt động gần chiến trường. Hệ thống phòng không Nga là một hệ thống tiêu chuẩn có khả năng chống lại những vũ khí đất đối không hiện đại của đối phương, đồng thời gây tổn thất lớn cho máy bay có người lái và không người lái của Ukraine.
Bất luận có những nhược điểm gì thì những hệ thống của Nga như hệ thống tên lửa đất đối không tầm ngắn Tor, hệ thống đất đối không tầm trung Buk và hệ thống phòng thủ tên lửa tầm xa S-400 đều có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho đối phương. Cho dù ngay cả khi các hệ thống của Nga đã lỗi thời thì chúng vẫn có thể đặt ra mối đe dọa đáng kể.
Chiến đấu cơ vẫn có thể hoạt động hiệu quả gần chiến trường nhưng sẽ phải có những thay đổi điều chỉnh nhất định. Theo đó, các máy bay không người lái (UAV) có thể loại bỏ thương vong. UAV vũ trang có thể thực hiện nhiệm vụ trinh sát và sau đó phóng đầu đạn diệt tăng một cách chính xác mà quân đội Mỹ gọi là “Các hiệu ứng được phóng từ trên không” (Air Launched Effects). Điều này cho phép trực thăng hoạt động ở khoảng cách xa chiến trường mà vẫn có thể hỗ trợ hiệu quả.
Xe tăng
Cuộc xung đột Nga-Ukraine đang cho thấy xe tăng cũng đang dần trở nên lỗi thời. Nga được cho là đã mất ít nhất 936 xe tăng ở Ukraine, tương đương ba sư đoàn xe tăng. Dẫu có nhiều yếu tố dẫn tới tổn thất này song một yếu tố quan trọng đó là Ukraine đã sử dụng vũ khí chống tăng hiện đại của phương Tây như Javelin của Mỹ hay NLAW của Thụy Điển. Xe tăng cũng dễ tổn thương trước các UAV vốn có khả năng thả các loại lựu đạn có sức công phá mạnh xuống nơi có lớp giáp mỏng trên xe tăng Nga.
 |
Xe tăng T-72 của Nga bị lực lượng Ukraine phá hủy ở Mariupol. Ảnh: The Moscow Times |
Nếu một phương tiện bọc thép 60 tấn có giá khoảng 10 triệu USD có thể bị một UAV thương mại mang lựu đạn vô hiệu hóa thì câu hỏi đặt ra sẽ là liệu xe tăng có còn phù hợp để sử dụng trên chiến trường hay không.
Tuy dễ bị tấn công nhưng sự kết hợp giữa hỏa lực và khả năng bảo vệ vẫn cho thấy việc sử dụng xe tăng cũng không phải là ý tưởng tồi trong chiến tranh hiện đại. Ngoài ra, việc bổ sung một số vũ khí phòng thủ như súng radar hoặc laser có thể vô hiệu hóa mối đe dọa từ UAV.
