Liên quan đến tình trạng sạt lở ở một số địa phương Lâm Đồng, Đắk Nông, Hà Giang trong thời gian gần đây, ngày 15-8, Tổng cục Khí tượng thủy văn cho biết nhiều đơn vị vừa tổ chức họp đánh giá, xác định nguyên nhân sạt lở, nguy cơ tai biến địa chất tại khu vực Tây Nguyên và khu vực miền núi phía Bắc.

Mưa chỉ là yếu tố kích hoạt

Theo ông Phạm Văn Sơn, phó giám đốc Trung tâm Viễn thám và Tai biến địa chất (Viện Khoa học địa chất và khoáng sản), một trong những nguyên nhân chính gây kích hoạt các hoạt động trượt lở đất đá xảy ra tại các khu vực miền núi Việt Nam là mưa lớn.

Tuy nhiên, mưa chỉ là yếu tố kích hoạt, việc có xảy ra sạt lở hay không còn tùy thuộc vào tính chất địa hình, độ dốc, địa chất. Mỗi một nơi có ngưỡng mưa kích hoạt khác nhau, do vậy cần nghiên cứu cụ thể ngưỡng mưa kích hoạt trượt lở cho từng khu vực, từng loại đất đá tùy theo độ thấm nước, mức độ bão hòa chảy nhão, thảm phủ...

Theo ông Sơn, khi bố trí quy hoạch dân cư, xây dựng công trình cần cân nhắc các vị trí sườn dốc có nguy cơ trượt lở đất đá cao, có kế hoạch thoát nước mặt, nước ngầm và cảnh báo người dân trong các khu vực nguy hiểm.

"Nhiều ý kiến cho rằng mưa lớn kéo dài và hoạt động của con người là hai tác động lớn nhất khiến tình hình sạt lở, nguy cơ tai biến địa chất tại khu vực Tây Nguyên và khu vực miền núi phía Bắc càng nghiêm trọng hơn" - Tổng cục Khí tượng thủy văn cho biết.

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Trần Hồng Thái, ngoài nguyên nhân mưa lớn làm đất đá bão hòa thì các tỉnh Tây Nguyên phân bố nhiều đá núi lửa bazan, phong hóa ra thành đất đỏ có chiều dày lớn, tơi xốp, dễ bị rửa trôi, bóc mòn, dễ bị phá hủy kết cấu khi bão hòa nước, nên khu vực này dễ bị trượt sạt.

Phát hiện thêm hai nguyên nhân mới dẫn đến sạt lở

Theo ông Thái, qua các vụ sạt lở gần đây ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên đã phát hiện hai nguyên nhân mới.

Thứ nhất, ở tỉnh Lâm Đồng đã xác định doanh nghiệp xây kè, đổ đất ở bên ngoài vào đó. Điều này cho thấy công tác quản lý trật tự đô thị ở địa phương còn sơ hở, cần phải tăng cường thanh tra, kiểm tra để không thể xảy ra nữa.

Thứ hai, khu vực Tây Nguyên và ở Xín Mần (tỉnh Hà Giang) đã xuất hiện những vết nứt dài hàng trăm mét có tính chất hệ thống. Trong đó, các nhà khoa học nhận định dù Tây Nguyên có lớp phong thổ dày nhưng vết nứt kéo dài tới 547m, bề rộng chỉ 20cm.

"Với đà này vết nứt đó còn kéo dài và sâu hơn nữa, ảnh hưởng tới hoạt động kinh tế xã hội địa phương nên cần sớm có đánh giá nguyên nhân cụ thể để đưa ra những cảnh báo, xử lý trong thời gian tới" - ông Thái nói.

Ông Thái cho biết hiện nay ngành khí tượng thủy văn đang thực hiện khoanh vùng cảnh báo khi có mưa lớn, đồng thời nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo chi tiết đến điểm có nguy cơ sạt lở để người dân phòng tránh.

Trước mắt Tổng cục Khí tượng thủy văn sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan bố trí mọi nguồn lực, sớm lên kế hoạch đi kiểm tra khảo sát một số khu vực sạt lở và có nguy cơ tai biến địa chất tại Tây Nguyên trong tháng 8.

Về giải pháp lâu dài, sẽ triển khai các nghiên cứu, điều tra về sạt lở đất đá, lũ ống, lũ quét trên diện rộng ở tỉ lệ lớn.

Bên cạnh đó, phân vùng cảnh báo nguy cơ để giúp Chính phủ và các địa phương có thể nắm bắt, hiểu biết về hiện trạng và nguy cơ trượt lở đất đá, lũ ống, lũ quét.

Đèo Bảo Lộc bị sạt lở: Phải điều tra nguyên nhân do lũ lụt, đất đá sạt lở hay vì nhân tai?

Hàng ngàn bạn đọc gửi phản hồi về Tuổi Trẻ Online cho rằng nguyên nhân gây ra vụ sạt lở vừa qua trên đèo Bảo Lộc, bên cạnh nguyên nhân là mưa lớn thì phần lớn là do con người tạo ra.