Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và trong nước đang có những yếu tố tích cực dần lên, thị trường chứng khoán đã có sự phục hồi mạnh mẽ lên trên ngưỡng tâm lý 1.200 điểm và bước vào vùng cản mới. Thanh khoản thị trường cũng đã tăng lên quy mô trung bình trên 20.000 tỷ đồng/phiên. Tuy nhiên, nếu so với giai đoạn trước thì thị trường đang ở một vùng định giá cao hơn, điều đó đồng nghĩa với các rủi ro cũng sẽ tăng lên. Chính vì vậy, nhiều nhà đầu tư đang quan tâm về cách quản trị dòng vốn đầu tư khi thị trường bước vào vùng cản.

Trao đổi trong Talk show Phố Tài Chính (The Finance Street Talk Show) trên VTV8, các chuyên gia đánh giá, sau một thời gian tăng khá mạnh, thị trường có thể sẽ đối mặt với những phiên điều chỉnh, nhưng sự điều chỉnh sẽ không diễn ra trên diện rộng mà sẽ có sự phân hóa giữa các nhóm ngành hay các cổ phiếu.

BTV Mùi Khánh Ly: Như hai ông bà cũng đã thấy, kinh tế giới quý II/2023 đã dần tích cực hơn, trong nước thì một loạt chính sách hỗ trợ đang được đẩy mạnh, theo các ông, đến thời điểm hiện tại, các chính sách đã ngấm tốt hơn vào nền kinh tế chưa?

Ông Hồ Ngọc Việt Cường, Phó Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS): Thời gian vừa qua, Việt Nam chúng ta là một trong những nước có chính sách tiền tệ và tài khóa rất linh hoạt. Khi cả thế giới đang trong giai đoạn chống lạm phát và thắt chặt chính sách tiền tệ, cũng như tăng lãi suất thì chúng ta lại giảm lãi suất, tăng đầu tư công, giảm thuế và có nhiều chính sách hỗ trợ, đặc biệt là đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp… Các chính sách đã tác động tích cực đến nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng. Nhất là đối với chính sách tiền tệ, giảm lãi suất tiết kiệm cũng như giảm lãi suất cho vay sẽ giúp cho doanh nghiệp dễ thở hơn trong vấn đề chi phí vốn. 

Trên cơ sở thống kê những dữ liệu mà chúng tôi có được, kết quả kinh doanh quý II/2023 của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HOSE và HNX vẫn là tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, mức độ tăng trưởng âm đã giảm đi so với quý I, như vậy cũng có thể coi là điểm tích cực dần lên. Thứ hai, kênh gửi tiết kiệm khi lãi suất giảm thì rõ ràng thu nhập từ tiền gửi cũng giảm. Trong bối cảnh đó, dòng tiền của nhà đầu tư đã chuyển vào thị trường chứng khoán, phần nào lý giải cho đợt phục hồi mạnh vừa qua của thị trường. Tuy nhiên, một số lĩnh vực như bất động sản sẽ cần có thêm thời gian để các chính sách có tác động rõ ràng hơn.

Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt: Có thể nói trong nửa đầu năm, các cơ quan chủ quản đã đưa ra hàng loạt giải pháp nhằm hỗ trợ phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như 4 lần giảm lãi suất điều hành, hỗ trợ thanh khoản cho thị trường tiền tệ, đồng thời sửa đổi, bổ sung một số quy định tháo gỡ cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Nhờ các biện pháp này, lãi suất huy động niêm yết của các ngân hàng thương mại, theo thống kê của chúng tôi cho thấy, đã giảm mạnh so với thời điểm cuối quý 3 và quý 4/2022. Song song với đó, một số dự án hạ tầng giao thông được đẩy nhanh tiến độ, giúp tỷ lệ giải ngân đầu tư công đã có sự cải thiện so với cùng kỳ các năm trước. Mặc dù vậy, xét về mức độ phục hồi của các ngành nghề kinh doanh thì chưa thấy có sự đồng đều. Những ngành cho thấy kết quả kinh doanh cải thiện đa số là các nhóm ngành hưởng lợi trực tiếp từ chính sách tiền tệ nới lỏng, hoặc những nhóm ngành từng bị ảnh hưởng nặng bởi chi phí đầu vào cao trong các năm trước. Trong khi đó, những nhóm ngành liên quan đến niềm tin và chi tiêu tiêu dùng, cũng như là phụ thuộc vào hoạt động xuất khẩu thì vẫn đang gặp khá nhiều khó khăn.

Tôi kỳ vọng trong nửa cuối năm, do độ trễ của chính sách, lãi suất cho vay thực tế trong nền kinh tế sẽ giảm nhiều hơn, đồng thời cùng với sự hồi phục của kinh tế thế giới, hiệu ứng lan tỏa của việc đẩy mạnh đầu tư công và các gói tài khóa hỗ trợ tiêu dùng (như tăng lương cơ bản, giảm, giãn các loại thuế phí...) sẽ có hiệu quả thực tiễn nhiều hơn.

BTV Mùi Khánh Ly: Với những yếu tố tích cực kể trên, thị trường trong thời gian qua đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, dòng tiền gia tăng trên thị trường với thanh khoản tỷ USD/phiên. Tuy nhiên, bên cạnh tâm lý lạc quan, nhiều ý kiến cho rằng định giá của thị trường hiện đang ở mức cao rồi, theo đánh giá của hai ông bà thì sao?

Ông Hồ Ngọc Việt Cường, Phó Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS): Trong khoảng hai tháng vừa rồi, thị trường chứng khoán của chúng ta tăng trưởng rất mạnh, hồi phục trên 20%. Thực tế, không chỉ thị trường chứng khoán Việt Nam mà thị trường chứng khoán toàn cầu như thị trường chứng khoán Mỹ, thị trường chứng khoán EU hay Nhật Bản cũng đã có những bước hồi phục mạnh. 

Theo quan điểm của chúng tôi, hiện tại, mặt bằng giá P/E của chúng ta cũng không phải là quá thấp nữa, đang ở mức trên 17 rồi, một số dữ liệu của các đơn vị khác thì là quanh mức 15 hay thậm chí 18, tức là định giá cũng không còn quá hấp dẫn nữa. Tuy nhiên, trong giai đoạn này, nhà đầu tư có kỳ vọng rằng khi nền kinh tế phục hồi, các doanh nghiệp sẽ thuận lợi và tăng trưởng lợi nhuận trở lại, đã dẫn đến P/E tăng lên. Cho nên đâu đấy thì P/E ở mức 17 vẫn được coi là còn cơ hội để đầu tư. Song, theo tôi, sau giai đoạn tăng trưởng vừa rồi của thị trường, một bộ phận không nhỏ các nhà đầu tư đã có những khoản lợi nhuận nhất định nên thị trường vẫn sẽ phải đối diện với một ngưỡng cản sắp tới là quanh mức 1.300, đấy cũng là mức đỉnh phục hồi của những đợt sóng cũ và thị trường cần phải có một khoảng thời gian tích lũy thêm.

Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt: Sau giai đoạn COVID-19 thì thị trường chứng khoán Việt Nam đã bước lên một tầm quy mô mới, với sự nhận biết nhiều hơn và tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân. Năm 2023, nhờ các nút thắt tâm lý được cởi bỏ sau khi nhà điều hành cho thấy quan điểm rõ ràng hơn trong định hướng hỗ trợ phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, và với chính sách tiền tệ nới lỏng hơn, dòng tiền của nhà đầu tư cá nhân đã được kích hoạt một lần nữa, giúp thị trường trải qua nhiều tuần liên tiếp tăng điểm khả quan. Sau các đợt tăng điểm này, định giá P/E hiện tại của thị trường đang tiệm cận ngưỡng trên 15 lần, cao hơn đáng kể so với mức khoảng 10 – 12 lần vào đầu năm 2023. Do vậy, chúng tôi cho rằng sự e ngại của nhà đầu tư là hợp lý, đặc biệt trong bối cảnh kết quả kinh doanh nửa đầu năm không mấy khả quan.

Ở một khía cạnh khác, có thể thấy nhà đầu tư đang trả một mức P/E cao cho thị trường chủ yếu do kỳ vọng về sự phục hồi trong nửa cuối năm 2023 và 2024. Về điều này chúng tôi ước tính lợi nhuận của một nhóm doanh nghiệp có chiếm tổng vốn hóa bằng hơn 50% tổng vốn hóa toàn thị trường cho thấy, lợi nhuận lũy kế 4 quý liên tiếp tính đến quý IV/2023 sẽ cao hơn khoảng 11% so với lợi nhuận lũy kế 4 quý liên tiếp tính đến quý II/2023. Và nếu tăng trưởng lợi nhuận nửa cuối năm đạt kỳ vọng như trên, thì mức định giá hiện tại đang trả cho thị trường vẫn ở mức hợp lý, chưa phải quá cao để e ngại.

Tuy nhiên, đó là nhìn về P/E chung của toàn thị trường. Nếu nhìn P/E của từng nhóm ngành thì sẽ thấy có sự phân hóa khá rõ rệt với một số ngành đang được giao dịch ở mức P/E rất cao so với mức bình quân 3 năm gần nhất, và một số ngành có trọng số lớn trong rổ VN Index thì đang được giao dịch ở mức P/E tương đối thấp so với mức bình quân 3 năm. Do vậy, tôi cho rằng để có góc nhìn chính xác thì nên xem xét P/E của từng nhóm ngành hoặc cổ phiếu, hơn là P/E chung của thị trường.

BTV Mùi Khánh Ly: Tuy nhiên, do thị trường đã tăng khá mạnh, trong bối cảnh các doanh nghiệp mới chỉ kỳ vọng là vượt qua đáy tăng trưởng. Như vậy thì thị trường hiện đang phải đối mặt với những rủi ro nào thưa ông bà?

Ông Hồ Ngọc Việt Cường, Phó Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS): Mặc dù, các nhà đầu tư đang có một kỳ vọng lớn về việc nền kinh tế vĩ mô của chúng ta sẽ vượt qua khó khăn và tăng trưởng trở lại, tuy nhiên kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào thương mại quốc tế rất nhiều. Mặc dù gần đây, các tổ chức lớn đã có những dự đoán tích cực hơn về tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nhưng đâu đấy thì năm 2023 vẫn là một năm khó khăn, bởi vì tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu dù được dự báo tích cực hơn nhưng mức dự báo mới vẫn thấp hơn so với năm 2022. Đặc biệt là gần đây, liên quan đến cuộc xung đột diễn ra giữa Nga và Ukraina, thỏa thuận ngũ cốc đã chấm dứt. Đây là một thỏa thuận rất quan trọng, cùng với đó là Ấn Độ, một quốc gia xuất khẩu lớn về gạo cũng đã hạn chế việc xuất khẩu gạo, như vậy rõ ràng là nguy cơ bùng phát lại lạm phát vẫn còn đó, đặc biệt là ở Châu Âu. 

Thứ hai, về dầu mỏ và năng lượng, hiện tại dự trữ dầu mỏ của Mỹ đang ở mức thấp nhất trong hơn 40 năm qua và đâu đấy thì mùa đông sắp đến, còn mùa hè năm nay rất nóng. Chúng ta cũng thấy là giá dầu thô trên thế giới cũng đã có xu hướng tăng dần lên rồi, như vậy thì nguy cơ về lạm phát bùng phát hoặc là kiềm chế lạm phát sẽ khó khăn hơn. Cho nên, với thị trường chứng khoán, mặc dù chúng ta kỳ vọng nhưng chúng ta cũng nên thận trọng trở lại một chút. Ngưỡng 1.300 điểm tôi cho rằng thị trường có thể đạt được nhưng đến giai đoạn đó thì sẽ có sự phân hóa nhiều hơn.

Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt: Xét trên bình diện chung toàn thị trường thì mức P/E hiện của thị trường không phải là quá cao nếu nhìn trong dài hạn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, cụ thể là tháng 8 và đầu tháng 9, thị trường thường rơi vào giai đoạn trống thông tin, do đó, khả năng điều chỉnh là có thể xảy ra, nhất là sau nhiều tuần liên tiếp tăng điểm tích cực và chỉ dựa vào kỳ vọng tương lai hơn là kết quả kinh doanh thực tế trong 6 tháng đầu năm của doanh nghiệp. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, chúng tôi nhận thấy có một sự phân hóa khá rõ rệt về P/E giữa các nhóm ngành, trong đó một số nhóm ngành được hưởng lợi trực tiếp từ chính sách tiền tệ, hoặc hưởng lợi gián tiếp sau các biện pháp tài khóa và kỳ vọng vào sự phục hồi của kinh tế thế giới, đang là những ngành được trả một mức P/E cao và ngược lại. 

Do vậy, chúng tôi cho rằng sự điều chỉnh này sẽ không diễn ra trên diện rộng mà chỉ ở những nhóm ngành đã tăng nhanh trong thời gian ngắn khiến định giá không còn hấp dẫn. Dòng tiền sẽ luân phiên tìm đến những nhóm ngành có tăng trưởng lợi nhuận và P/E còn hợp lý để giải ngân, giúp cân bằng lại sự điều chỉnh do chốt lời ở các nhóm ngành khác.

BTV Mùi Khánh Ly: Vậy vào thời điểm này nhà đầu tư nên quản trị vốn đầu tư của mình sao cho phù hợp, theo hai ông bà?

Ông Hồ Ngọc Việt Cường, Phó Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS): Chúng ta thấy rằng tỷ trọng phần lớn các nhà đầu tư Việt Nam hiện nay là nhà đầu tư cá nhân và thông thường họ sẽ tham gia mang tính chất ngắn hạn nhiều hơn, họ cũng sẽ mua những cổ phiếu có hy vọng tăng trưởng cao. Chúng tôi dự báo ngưỡng 1.300 điểm là ngưỡng cản và sau đấy mới có thể tích lũy lại được và nếu như trong điều kiện nền kinh tế vĩ mô phục hồi thì có thể thị trường sẽ bùng nổ và tạo cạnh tranh mạnh hơn, nhưng phải qua giai đoạn tích lũy của thị trường. Do đó, trong giai đoạn hiện nay thì chúng ta cần phải phân tích kỹ hơn về các doanh nghiệp, về các tiềm năng tăng trưởng, cũng như các ngành nghề được hưởng lợi trong bối cảnh này để chúng ta cơ cấu.

Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt: Tôi cho rằng trước hết nhà đầu tư cần xác định được khả năng chấp nhận rủi ro cũng như nguồn vốn đầu tư là vốn ngắn hay dài hạn. Trong tương quan với thời hạn đầu tư đã xác định như vậy, khả năng duy trì lợi nhuận của doanh nghiệp trong cùng khoảng thời gian như trên là khả quan hay không. Nếu những điều nhà đầu tư kỳ vọng về doanh nghiệp khi đầu tư vào cổ phiếu được công bố, thì tôi cho rằng đó là thời điểm nên cân nhắc hiện thực hóa lợi nhuận.

Ngược lại, nếu nguồn vốn đầu tư là nguồn vốn tích lũy dài hạn, nhà đầu tư có thể cần đánh giá khả năng duy trì lợi nhuận của doanh nghiệp trong tương lai và kiểm chứng qua từng kỳ báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Việc bán ra chỉ nên thực hiện nếu trong nhiều kỳ liên tiếp doanh nghiệp không đạt được những kế hoạch hay mục tiêu mà ban lãnh đạo đã đặt ra.

BTV Mùi Khánh Ly: Vâng, đối việc lựa chọn doanh nghiệp để đầu tư thì nhà đầu tư nên chọn doanh nghiệp như thế nào vào thời điểm này, theo hai ông bà?

Ông Hồ Ngọc Việt Cường, Phó Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS): Đối với các nhà đầu tư cá nhân thì chúng ta không có quá nhiều các kênh thông tin cũng như dữ liệu, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể nhận biết được những ngành nghề nào sẽ có những lợi thế nhất định trong bối cảnh hiện nay và có tiềm năng tăng trưởng hơn. Ví dụ như là đầu tư công chẳng hạn thì Nhà nước đã thúc đẩy đầu tư công, đặc biệt trong những quý cuối năm sẽ còn tiếp tục đẩy mạnh. Hay là ví dụ như ngành ngân hàng, mặc dù trong giai đoạn kinh tế khó khăn nhưng lợi nhuận của các ngân hàng cũng vẫn đang tăng trưởng tốt. 

Ngoài ra, ngành công nghệ hay những ngành đặc thù như là hóa chất thì chúng ta có thể xem xét. Còn những ngành như bất động sản thì lợi nhuận giảm rất mạnh, mặc dù đang có những chính sách để tháo gỡ cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhưng có lẽ cần phải thêm thời gian để ngành này phục hồi. Tôi nghĩ là sang năm sau có thể có thêm những tín hiệu tích cực và có thể là có những con sóng rất mạnh cho nên là việc nắm giữ lâu dài cũng là việc tốt nhưng mà quan trọng phải chọn lựa cổ phiếu kỹ càng.

Đối với cụ thể từng doanh nghiệp, hiện tại, chúng ta có thể sàng lọc những doanh nghiệp như là doanh nghiệp trả cổ tức bằng tiền, thì rõ ràng tình hình tài chính của họ vẫn còn lành mạnh, hoặc chúng ta thấy sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp đó qua các kỳ không biến động quá nhiều, tức là họ đang không bị bối cảnh thị trường kinh tế tác động quá nhiều.

Bà Nguyễn Thị Phương Lam, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Rồng Việt: Với việc dòng tiền nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường mạnh mẽ trở lại, sẽ có nhiều câu chuyện làm chất xúc tác cho các nhóm ngành hay cổ phiếu. Chẳng hạn như câu chuyện đầu tư công với việc đẩy mạnh các dự án cơ sở hạ tầng và các nhóm ngành liên quan như xây dựng, vật liệu xây dựng, lãi suất giảm và các ngành có độ nhạy cao với lãi suất, chính sách tài khóa kích cầu tiêu dùng và các nhóm ngành liên quan tiêu dùng, hay biến động kinh tế thế giới và các ngành liên quan xuất khẩu. 

Rõ ràng diễn biến thị trường trong giai đoạn vừa qua đang diễn tiến theo cách như vậy, và tôi cho rằng kịch bản này có thể sẽ tiếp diễn trong thời gian còn lại của năm. Tuy nhiên, không phải kỳ vọng lúc nào cũng sẽ sớm được hiện thực hóa. Do đó, nhà đầu tư giao dịch cổ phiếu theo các dòng câu chuyện như trên thì cũng cần nhận thức được rằng khi giá đã tăng quá nhanh so với những thay đổi về cơ bản về nội tại của doanh nghiệp, các nhóm cổ phiếu đó cũng sẽ điều chỉnh rất nhanh, đặc biệt trong những giai đoạn thị trường đi vào vùng trống thông tin hoặc đối diện thông tin không tích cực.

Vì vậy, nhà đầu tư cần linh hoạt và xác định trước vùng giá chấp nhận mua và mức sinh lời kỳ vọng. Mức sinh lời kỳ vọng cũng nên được xác định có cơ sở và một cách dễ tham khảo nhất là từ các báo cáo phân tích của các công ty chứng khoán, dự báo về lợi nhuận trong năm của doanh nghiệp, so sánh mức P/E hiện tại so với quá khứ và so với ngành, thì với mức lợi nhuận như trên, giá hợp lý của cổ phiếu là mức nào chẳng hạn.

BTV Mùi Khánh Ly: Xin cảm ơn hai ông bà về những thông tin vừa rồi!

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!