Tổng giám đốc Công ty Việt Á Phan Quốc Việt tại cơ quan điều tra - Ảnh: GIANG LONG
Trong đại án Việt Á, tổng giám đốc của công ty này là Phan Quốc Việt bị cáo buộc 15 lần mang tiền đi hối lộ, một lần chỉ đạo cấp dưới mang tiền đi "lót tay" và ba lần chuyển khoản chi tiền cho bộ trưởng Bộ Y tế lúc đó là Nguyễn Thanh Long, thư ký của ông Long, giám đốc CDC Hải Dương...
Quá trình hối lộ xuyên bộ ngành, địa phương được Việt thực hiện khi xin cấp phép đăng ký lưu hành kit xét nghiệm và tiêu thụ kit xét nghiệm với tổng số tiền đưa hối lộ 106 tỉ đồng.
Ngoài ra, Việt còn trực tiếp mang tiền đi "cảm ơn" bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, thứ trưởng Phạm Công Tạc, trợ lý nguyên phó thủ tướng là Nguyễn Văn Trịnh... số tiền từ vài chục đến vài trăm ngàn USD.
"Nếu tình hình tốt sắp tới em sẽ ghé anh tiếp"
Theo kết luận, trong cuộc gặp với ông Chu Ngọc Anh và Phạm Công Tạc ngay tại trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ, Phan Quốc Việt đã nói một câu giống nhau.
Sáng 27-8-2020, Việt nhắn tin xin gặp ông Chu Ngọc Anh nhưng không được trả lời. Chiều cùng ngày, Việt mang một ba lô màu xanh, trong đó có 200.000 USD (hơn 4,6 tỉ đồng) đến trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ.
Việt được chánh văn phòng bộ đưa đến phòng làm việc của ông Anh. Tại đây, sau 15 phút trao đổi các nội dung về công tác chống dịch, đặc biệt là kết quả chống dịch của Công ty Việt Á, Việt mở ba lô lấy chiếc túi màu xanh đựng 200.000 USD đưa cho ông Anh và nói: "Tụi em mới có được ít thanh toán, ghé cảm ơn anh đã ủng hộ tụi em tham gia đề tài và hỗ trợ nhiệt tình. Nếu tình hình tốt, sắp tới em sẽ ghé thăm anh tiếp".
Ông Chu Ngọc Anh đáp: "Tớ cảm ơn Việt" và cất túi màu xanh này vào buồng ngủ phía trong phòng làm việc. Việt để lại túi quà dưới chân bàn và ra về, kết luận nêu.
Ngày 19-4-2021, Việt hẹn và được thứ trưởng Phạm Công Tạc đồng ý gặp tại phòng làm việc. Việt mang theo một chiếc túi màu xanh đựng 50.000 USD (tương đương 1,14 tỉ đồng). Đưa túi quà cho ông Tạc, Việt cũng nói: "Em cảm ơn anh, anh tạo điều kiện cho bọn em đề tài và hỗ trợ tụi em rất nhiệt tình, nếu tình hình tốt thì sắp tới em sẽ ghé thăm anh nữa".
Nhận túi quà, ông Tạc đáp: "Cảm ơn chú, tớ vì việc chung thôi".
"Anh cảm ơn, sao nhiều thế"
Ông Nguyễn Văn Trịnh - cựu trợ lý nguyên phó thủ tướng - bị cáo buộc can thiệp, tác động Bộ Y tế giúp đỡ cho Công ty Việt Á trong quá trình được cấp số đăng ký lưu hành kit xét nghiệm.
Kết luận điều tra thể hiện Việt và ông Trịnh có mối quan hệ quen biết từ lâu. Sau hàng loạt động thái giúp đỡ Việt Á, vào tháng 8-2020 Việt chuẩn bị 100.000 USD và mấy hộp sâm cho vào một chiếc túi màu xanh, mang tới một quán cà phê trên phố Vạn Phúc (quận Ba Đình, TP Hà Nội) và gọi điện hẹn gặp ông Trịnh.
Việt đưa túi quà cho ông Trịnh và nói: "Em mới nhận được một ít thanh toán, em tranh thủ ghé thăm cảm ơn anh".
Sau đó Việt mở túi để ông Trịnh nhìn thấy có hộp sâm và tiền. Ông Trịnh nói: "Anh cảm ơn, sao nhiều thế". Việt đáp lại: "Có là gì so với sự giúp đỡ của anh đâu, sắp tới việc thanh toán ổn, em còn cảm ơn anh nữa". Sau đó, theo kết luận, ông Trịnh cầm túi và đi bộ về.
Lần thứ hai, ngày 2-3-2021, khi Việt đang làm việc ở Hải Dương thì ông Trịnh hẹn lên Hà Nội gặp để cập nhật tình hình Việt Á phối hợp với tỉnh Hải Dương thực hiện công tác xét nghiệm. Cả hai tiếp tục hẹn gặp nhau tại quán cà phê trên phố Vạn Phúc. Tại đây, Việt đưa túi quà màu xanh có mác Việt Á chứa 100.000 USD cho ông Trịnh.
Khi đưa, Việt nói: "Em có tí quà Tết cảm ơn anh đã giúp đỡ Công ty Việt Á". Sau đó, ông Trịnh nói: "Cảm ơn tụi em" rồi cầm túi quà ra về.
Vì sao nhận tiền mà không phải là nhận hối lộ?
Trong các quan chức đã nhận tiền từ Việt Á, cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cùng thư ký Nguyễn Huỳnh, hai cựu vụ trưởng của Bộ Y tế, cựu vụ phó thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ và cựu giám đốc CDC Phạm Duy Tuyến bị cáo buộc nhận hối lộ.
Cùng nhận tiền nhưng ông Chu Ngọc Anh, Phạm Công Tạc bị đề nghị truy tố tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Cựu trợ lý Nguyễn Văn Trịnh bị đề nghị tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Ngược lại, trong nhóm nhận hối lộ, ông Long và thư ký bị cáo buộc đã "gợi ý, đề nghị" Việt đưa tiền. Trong đó, hai lần nhận nhiều nhất, mỗi lần 1 triệu USD, thư ký của ông Long đều nhắn cho Việt chuẩn bị tiền rồi trực tiếp nhận và chuyển lại cho bộ trưởng. Còn cựu giám đốc CDC Hải Dương thì có sự thỏa thuận ăn chia và nhận 27 tỉ đồng.
Theo luật sư Trương Anh Tú (Đoàn luật sư Hà Nội), tuy cùng nhận tiền nhưng tội danh của nhóm nhận hối lộ và các cựu quan chức còn lại có những điểm giao thoa, đều có yếu tố vật chất trong hành vi vi phạm pháp luật. Đặc thù của tội nhận hối lộ thì phải xác định có sự thỏa thuận công việc phải làm, hứa hẹn làm việc gì đó trong chức năng nhiệm vụ của mình và giá trị lợi ích được hưởng.
Còn trường hợp không có thỏa thuận về việc nhờ vả, không thỏa thuận về tiền bạc nhưng không vượt qua cám dỗ vật chất và nhận quà cảm ơn trái quy định pháp luật thì chưa đủ yếu tố cấu thành tội đưa và nhận hối lộ. Cơ quan điều tra sẽ căn cứ hành vi, tình huống cụ thể để định tội danh.
Hai phụ nữ ‘lợi dụng người có chức vụ’ để trục lợi trong vụ Việt Á như thế nào?Cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long khai biết Nguyễn Thị Thanh Thủy "có mối quan hệ rộng với người có chức vụ, quyền hạn" nên khi được bà này nhờ thì đã đồng ý có mặt tại buổi Việt Á bán kit xét nghiệm cho một công ty nước ngoài.