Bên cạnh các giải pháp để chủ động phòng ngừa tội phạm, nhất là các loại tội phạm phát sinh khi nền kinh tế khó khăn, nhiều ý kiến đề xuất cần có những giải pháp căn cơ để người lao động "an cư lạc nghiệp".

Vài trăm ngàn đồng đổi lấy mạng người

Từ đầu tháng 8-2023 tới nay, đáng báo động khi tại Bình Dương liên tiếp xảy ra các vụ án mạng và cướp do các nhóm thanh thiếu niên gây ra. Khá bất ngờ và đau lòng khi nhiều nghi phạm bị công an bắt giữ còn chưa đến tuổi thành niên, giết người có khi chỉ vì vài trăm ngàn đồng.

Tiêu biểu như vụ giết người đàn ông đi câu cá xảy ra tại phường Thới Hòa (thị xã Bến Cát) vào ngày 4-8, năm nghi phạm bị bắt thì lớn nhất mới 20 tuổi, nhỏ nhất mới 14 tuổi. Trong các nghi phạm, có hai anh em trai ruột cùng quê Kiên Giang lần lượt 17 tuổi và 14 tuổi.

Theo điều tra ban đầu và lời khai của các nghi phạm, để có tiền tiêu xài, năm thanh thiếu niên ra bờ kênh nơi ông T., 63 tuổi và bạn đang câu cá. Nhóm thanh thiếu niên này vờ hỏi thông tin rồi đẩy nạn nhân ngã xuống kênh khiến ông T. tử vong tại chỗ còn người bạn của ông này may mắn thoát nạn.

Gây án xong, nhóm thanh thiếu niên cướp hai xe máy của nạn nhân, vứt bỏ biển số rồi bán cho vựa phế liệu được 1,1 triệu đồng.

Ngoài 100.000 đồng để trả nợ tiền chơi game, năm thanh thiếu niên chia nhau mỗi người khoảng 200.000 đồng để tiêu xài nhưng đã bị bắt chỉ ít giờ sau khi gây án.

Cũng tại thị xã Bến Cát, nhóm sáu thanh thiếu niên (trong đó có một nghi phạm 13 tuổi) vừa bị tạm giữ để điều tra về hành vi "cố ý gây thương tích" vì chặn đường "xin đểu" người đi đường.

Thậm chí, một người đàn ông và phụ nữ nhà có đám tang bị nhóm này chặn trên đường Mỹ Phước - Tân Vạn. Khi họ không cho tiền đã bị nhóm thanh thiếu niên hung hãn truy đuổi về tận nhà rồi quậy phá đám tang, chém bị thương một người.

Trước đó, tại bãi đất trống thuộc phường Thuận Giao (TP Thuận An), một nam thanh niên 22 tuổi bị đôi nam nữ giết với hàng chục nhát đâm trên lưng.

Hai nghi phạm là Nguyễn Thành Thông (23 tuổi) và Lê Thị Mỹ Anh (17 tuổi), cùng quê An Giang, bị bắt khi lẩn trốn với chiếc xe máy cướp được của nạn nhân.

Phạm tội vì nguyên nhân xã hội

Đại tá Trần Văn Chính - phó giám đốc Công an tỉnh Bình Dương - cho biết hầu hết các vụ án mạng nghiêm trọng đều được khám phá nhưng cũng cho thấy tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra các loại tội phạm vì nguyên nhân xã hội, nhất là với các địa bàn đông công nhân và người nhập cư như Bình Dương.

Nhiều vụ án mạng xảy ra chỉ vì các nguyên nhân rất nhỏ trong đời sống hằng ngày như mâu thuẫn trong lúc ăn nhậu, mâu thuẫn tình cảm...

Có trường hợp cả cha con, anh em ruột bị bắt vì liên quan các vụ giết người với nguyên nhân rất nhỏ.

Điển hình như hai cha con Sơn Chí Hải (17 tuổi), Sơn Văn Minh (43 tuổi, cha của Hải, cùng quê Cà Mau) bị Công an TP Tân Uyên bắt giữ vì tham gia đánh nhau khiến một thiếu niên 15 tuổi cùng quê bị đâm chết.

Nguyên nhân của vụ án mạng trên chỉ xuất phát từ mâu thuẫn của các thanh thiếu niên. Khi biết con trai của mình xô xát với nhóm "Tiểu hổ" (một nhóm tự lập trên Facebook của các thanh thiếu niên), ông Sơn Văn Minh không những không can ngăn mà lại rủ thêm người đi tìm đánh nhóm này nên đã dẫn tới chết người.

Một vụ án khác, ba anh em ruột với tên gọi rất ý nghĩa, lần lượt là "Mến, Thương, Nhớ", nhưng liên quan vụ ẩu đả làm hai thanh niên 18 tuổi và 20 tuổi tử vong.

Theo điều tra, ba anh em Lê Văn Mến (29 tuổi), Lê Văn Thương (27 tuổi), Lê Văn Nhớ (25 tuổi, cùng quê Đồng Tháp) và khoảng 10 người lao vào hỗn chiến với nhóm thanh niên khi nhậu tại một quán ăn trên đường Võ Thị Sáu (TP Tân Uyên) chỉ vì mâu thuẫn chuyện nói to, gây ồn ào...

Theo nhận định của Phòng cảnh sát hình sự Công an tỉnh Bình Dương, tình trạng các nhóm thanh thiếu niên giải quyết mâu thuẫn gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, đối tượng phạm tội là người chưa thành niên có chiều hướng tăng.

Trong sáu tháng đầu năm 2023, Công an tỉnh Bình Dương đã phát hiện gần 900 vụ tội phạm về trật tự xã hội và bắt hơn 1.600 đối tượng.

Trong bối cảnh hiện nay, các loại tội phạm xâm phạm về sở hữu (như "đá nóng" xe máy, đột nhập nhà dân và doanh nghiệp để trộm tài sản...) ngày càng manh động, liều lĩnh và diễn biến phức tạp.

Thời gian tới khi các ngân hàng, tổ chức, cá nhân thanh lý các khoản "nợ xấu" để thu hồi nợ cũng có thể phát sinh các công ty thu hồi nợ núp bóng hoạt động nên công an cũng chủ động nắm bắt tình hình nhằm phòng ngừa các loại tội phạm này.

Một lãnh đạo đơn vị nghiệp vụ thuộc Công an tỉnh Bình Dương cho biết về công tác phòng ngừa, sắp tới mô hình "tổ tuần tra đặc biệt 171" của Bình Dương sẽ được cơ cấu lại theo hướng chuyển từ cảnh sát giao thông là nòng cốt sang cảnh sát hình sự là nòng cốt.

Qua đó, "lực lượng 171" của Bình Dương sẽ không chỉ có chức năng tuần tra mà sẽ mở rộng biện pháp để chủ động ngăn ngừa tội phạm.

Về lâu dài, giải pháp căn cơ thì bên cạnh việc phòng ngừa, trấn áp tội phạm của lực lượng chức năng, nhiều ý kiến cũng cho rằng cần chú trọng hơn nữa tới an sinh xã hội.

Tạo việc làm, thu nhập ổn định và môi trường phát triển bền vững cho người lao động nhập cư để hạn chế phát sinh tội phạm.