Bác sĩ Nguyễn Anh Tú - giám đốc Trung tâm y học giới tính Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội - chia sẻ đã từng tiếp nhận một bạn gái 18 tuổi được gia đình đưa đến với mong muốn được tư vấn giúp con gái hiểu rõ hơn về chuyển giới và có sẵn sàng sức khỏe, có đủ điều kiện để thực hiện quá trình chuyển giới hay không.

Môi trường sống ảnh hưởng đến nhận thức giới?

"Tuy nhiên, trong quá trình thăm khám, chúng tôi đã khai thác được rằng cháu có các vấn đề phát sinh từ tâm lý gia đình. Bé gái chia sẻ người bố thường xuyên lạm dụng rượu và có hành vi bạo lực gia đình, đánh vợ và con.

Là chị cả, bé gái muốn mình có thể nam tính hơn để bảo vệ mẹ và các em. Từ đó, bạn có xu hướng thay đổi thể hiện giới để trở nên nam tính hơn như thay đổi kiểu tóc, ăn mặc, đi đứng...

Với trường hợp này, chúng tôi tiến hành trị liệu tâm lý cho gia đình để bố mẹ có thể hiểu bạn hơn, cải thiện hành vi của người bố, đặc biệt là cai rượu và dừng các hành động bạo hành, từ đó có thể giúp bạn thay đổi, nhận thức đúng về giới tính của mình", bác sĩ Tú chia sẻ.

Cũng là nạn nhân của bạo lực gia đình, thế nhưng trong gia đình này người con trai lại muốn trở thành con gái. Bác sĩ Nguyên Hồng Bách, giám đốc Trung tâm tâm lý ứng dụng lâm sàng Dr Mp, chia sẻ câu chuyện về cậu nam sinh 15 tuổi gặp vấn đề về rối loạn giới tính được bố mẹ đưa tới khám.

Gia đình cho hay trong suốt 15 năm con không có một hành động, cử chỉ của con gái. Thế nhưng bỗng nhiên một ngày bạn nam này nói với bố mẹ không muốn làm con trai nữa.

"Sau khi làm các bài đánh giá và khám cho nam sinh này, tôi nhận thấy trẻ có rối loạn nhận thức giới tính. Nam sinh tự kể bố thường xuyên đánh mẹ, mẹ dù đau vẫn cam chịu. Hành động bố đánh mẹ đã gây sang chấn từ thời ấu thơ cho cậu bé. Cậu bé nghĩ rằng làm đàn ông làm gì, chỉ biết đánh vợ nên muốn làm con gái", bác sĩ Bách chia sẻ.

Theo các chuyên gia, khi trẻ có những nhận thức, mong muốn về bản dạng giới khác với giới tính sinh học thì cần chú ý vấn đề tâm lý ở trẻ. Các bác sĩ cần có những đánh giá tâm lý để loại trừ các yếu tố nguyên nhân ảnh hưởng đến trẻ như môi trường gia đình, yếu tố ảnh hưởng từ bên ngoài...

Trẻ cần hiểu đúng về giới

Theo bác sĩ Tú, về quan điểm của y học giới tính hiện nay, để xác định các yếu tố về giới dựa trên bốn yếu tố chính: giới tính sinh học khi sinh, bản dạng giới, thể hiện giới và xu hướng tính dục.

Trong đó, giới tính khi sinh chính là giới tính được di truyền được xác định trên bộ nhiễm sắc thể của mỗi người (với nữ là 46, XX và nam là 46, XY). Đặc tính di truyền này sẽ quyết định giới tính sinh học ở các đặc điểm về bộ phận sinh dục là nam (dương vật, tinh hoàn, đường dẫn tinh) hay nữ (buồng trứng, tử cung, âm đạo) và các đặc tính sinh dục phụ. Giới tính khi sinh được ghi trên giấy khai sinh là nam hoặc nữ.

Tuy nhiên, với quá trình phát triển và trưởng thành của trẻ, dưới sự tác động của môi trường, giáo dục, sự tự nhận thức của trẻ sẽ có sự phát triển về bản dạng giới, thể hiện giới và xu hướng tính dục.

Những nhận thức giới của trẻ có thể sẽ đồng nhất hoặc khác với giới tính sinh học khi sinh của trẻ. Vì vậy, hiện có các khái niệm như dị tính (bản dạng giới, thể hiện giới đồng nhất với giới tính khi sinh, xu hướng tính dục thích người khác giới), đồng tính (bản dạng giới, thể hiện giới đồng nhất với giới tính khi sinh, xu hướng tính dục thích người cùng giới) và chuyển giới (giới tính khi sinh khác với bản dạng giới và thể hiện giới).

Trong quá trình phát triển, nếu trẻ phát hiện mình có bản dạng giới và thể hiện giới khác với giới tính sinh học thì sẽ có những suy nghĩ liên quan đến chuyển giới. Thông thường sẽ có khởi phát là phiền muộn giới. Nếu trẻ có xu hướng tính dục với người cùng giới thì có thể có suy nghĩ liên quan đến việc là người đồng tính.

"Bên cạnh đó, trẻ cũng cần được thăm khám để đánh giá về sinh lý cũng như loại trừ các yếu tố có thể liên quan đến biểu hiện giới ở trẻ, như chứng phì đại tuyến vú ở nam giới, hội chứng kháng androgen ở nữ. Đồng thời đánh giá tâm lý để loại trừ những vấn đề tâm lý gây ra ảnh hưởng đến nhận thức giới", bác sĩ Tú nêu.