Giá phân bón tăng 150.000 - 300.000 đồng/bao, chưa kể giá nhiều loại vật tư nông nghiệp khác, làm cho chi phí đầu vào sản xuất lúa tăng cao - Ảnh: CHÍ QUỐC

Tại cuộc họp bàn giải pháp bình ổn giá phân bón khi giá sản phẩm này tăng mạnh trong nhiều tháng qua, do Bộ Công thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức ngày

11-8, hầu như không có giải pháp khả thi nào được đưa ra ngoài lời kêu gọi hạn chế xuất khẩu, dành phân bón cho nhu cầu nội địa. Và theo ghi nhận riêng của chúng tôi, trong khi nông dân khóc ròng trên ruộng, các nhà máy sản xuất phân bón đang có lợi nhuận khủng.

Trăm dâu đổ đầu nông dân

Phát biểu tại hội nghị, một đại diện Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn An Giang cho biết nhiều loại phân bón đã tăng giá bất thường trong thời gian qua, có thời điểm tăng giá hơn 50%, gây rất nhiều khó khăn cho nông dân dù không có tình trạng đầu cơ hay thiếu nguồn cung tại nhiều địa phương.

Trong khi đó, với giá lúa bán ra chỉ được khoảng từ 5.000 - 5.300 đồng/kg, thậm chí thấp hơn nên nông dân chỉ đạt lợi nhuận vài trăm đồng/kg lúa, không đảm bảo được lợi nhuận 30% cho người trồng lúa theo quy định. "Vấn đề là làm sao giảm được chi phí đầu vào, chúng tôi rất cần câu trả lời của doanh nghiệp và các đơn vị lưu thông phân phối mặt hàng này" - vị này đặt câu hỏi.

Ông Trần Thái Nghiêm - phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Cần Thơ - cho biết thêm chi phí sử dụng phân bón trong sản xuất lúa chiếm 22%, cây ăn trái và rau màu là 20 - 30%. Vì vậy, việc giá phân bón tăng từ 15 - 45% tùy loại tác động lớn đến sản xuất nông nghiệp.

Do phân bón là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, ông Nghiêm đề nghị cần có rà soát chuỗi cung ứng phân bón, xác định điểm đứt nghẽn, tác nhân đẩy giá phân bón tăng. "Giá nông sản đang giảm mạnh, nếu không kiểm soát giá vật tư đầu vào sẽ ảnh hưởng tâm lý bà con trong việc tái sản xuất, tái đầu tư" - ông Nghiêm cảnh báo.

Ngoài ra, chi phí vận chuyển và các khâu trung gian khác bị đội lên cũng tăng thêm gánh nặng với nông dân. Theo ông Đào Hữu Huyền - tổng giám đốc Tập đoàn hóa chất Đức Giang, dù sản phẩm super lân Đức Giang có giá gốc là 2.000 - 2.100 đồng/kg, đến nhà phân phối là 2.400 đồng/kg nhưng ra thị trường là 3.200 - 3.300 đồng/kg, tăng 30% so với giá gốc.

Ông Phan Văn Tâm - giám đốc truyền thông Công ty CP phân bón Bình Điền - cũng cảnh báo vụ đông xuân có nguy cơ bị đứt gãy nguồn cung phân bón, đẩy giá tăng do vận chuyển gặp khó khăn. Chẳng hạn, giá bán phân DAP tại TP.HCM là 16,4 - 16,8 triệu đồng/tấn nhưng về đến ĐBSCL tăng lên tới 18,1 triệu đồng/tấn do các chi phí như vận chuyển bị đội lên, nhất là chi phí nhân công và test COVID-19.

Giá lúa xuống thấp, khó tiêu thụ khiến nhiều nông dân thua lỗ nặng - Ảnh: BỬU ĐẤU

Nhà sản xuất phân bón đổ lỗi "khách quan"

Cũng tại hội nghị, ông Hoàng Trung - cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNông nghiệp và phát triển nông thôn) - cho biết nhu cầu sử dụng phân bón năm 2021 không tăng, thậm chí còn giảm ở một số địa phương do thực hiện tái cơ cấu, với nhu cầu phân bón hơn 10 triệu tấn (70% là phân vô cơ).

Trong khi đó, công suất của các nhà máy phân bón trong nước đạt tới gần 30 triệu tấn, gấp 3 lần nhu cầu. Do vậy, theo ông Trung, không có chuyện đứt gãy cung cầu, nhưng giá phân bón tăng vì "lý do khách quan, không thể khác được"(!?) khi giá nguyên liệu đầu vào tăng mạnh, chi phí vận chuyển, logistics... đều tăng.

Ông Nguyễn Văn Thanh - cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương) - cũng cho biết ngoại trừ phân kali và SA, sản xuất phân bón trong nước hoàn toàn đáp ứng được 80% nhu cầu với urê, NPK, phân DAP, MAP... Tuy nhiên, giá nguyên liệu tăng mạnh như lưu huỳnh tăng 133%, amoniac tăng 105%, axit sulfuric tăng 132%... khiến giá thành sản xuất phân bón bị đẩy lên, chưa kể chi phí vận chuyển.

Theo ông Văn Tiến Thanh - tổng giám đốc Công ty CP Phân bón dầu khí Cà Mau, dù phân vô cơ sản xuất trong nước trên 7 triệu tấn nhưng năng lực sản xuất thực sự của các doanh nghiệp chỉ được 3,6 triệu tấn, còn lại phải nhập ngoại hoàn toàn kali, SA và phân vô cơ khác.

Và theo ông Thanh, giá cả do thị trường quyết định, giá phân bón trong nước cũng "không thể khác được" khi giá phân bón thế giới tăng. Do đó, ông Thanh cho rằng để giảm giá phân bón cần có các giải pháp từ chính sách của Nhà nước như sửa đổi chính sách thuế VAT, tháo gỡ khó khăn trong vận chuyển hàng hóa...

Ngoài việc yêu cầu các nhà sản xuất tiết giảm tối đa chi phí, không xuất khẩu mà ưu tiên phân bón cho nhu cầu trong nước, ông Trần Quốc Khánh - thứ trưởng Bộ Công thương - cho biết sẽ rà soát biện pháp tự vệ với phân DAP, MAP cho phù hợp với tình hình thị trường. "Bộ Công thương cũng sẽ kiến nghị Chính phủ và Quốc hội xem xét sửa đổi Luật thuế liên quan đến thuế GTGT với phân bón, đề xuất chính sách để tháo gỡ khó khăn trong phân phối lưu thông, giảm chi phí..." - ông Khánh nói.

Không thiếu hàng, không đầu cơ găm hàng, tại sao giá phân bón vẫn tăng mạnh?

TTO - Đó là câu hỏi được đặt ra tại cuộc họp bàn về giải pháp bình ổn giá mặt hàng phân bón, do Bộ Công thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức sáng 11-8.