Bill Gates từng viết trong cuốn The Road Ahead rằng: "Chúng ta luôn quá để tâm đến những thay đổi trước mắt, mà xem nhẹ những thay đổi trong tương lai."

Chúng ta đang bắt đầu đi trên một con đường cực kỳ khó khăn. Tự động hóa, AI, điện toán lượng tử, blockchain và các tập đoàn đa quốc gia,...can thiệp ngày càng sâu vào việc sử dụng lao động và ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế toàn cầu. Chúng ta sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng thất nghiệp với quy mô lớn chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại.

Chưa có số liệu chính xác, nhưng các ước tính cho thấy, trong 10 năm tới, tự động hóa có thể làm mất đi khoảng 800 triệu đến 2 tỷ việc làm.

Điều này sẽ tạo ra những biến động lớn về kinh tế và chính trị. Và cách mà chúng ta đối phó với cuộc khủng hoảng thất nghiệp sẽ đi vào lịch sử, trở thành một nguồn cảm hứng cho các thế hệ tương lai.

Đâu là những công việc đang như "cá nằm trên thớt" trước làn sóng tự động hóa?

Các tài xế

Uber và Lyft "chối bỏ" nhân viên của mình. Để có thể hủy hợp đồng với người lao động, họ sẵn sàng chi hàng trăm triệu USD.

Khi công nghệ phát triển, xe tự lái trở nên phổ biến và có thể thay thế bạn, thì đừng mong đợi họ vẫn sẽ đối xử tốt bạn.

Dù là taxi truyền thống.

Tài xế giao bánh pizza.

Những người lái xe limo.

Những người lái xe tải.

Và các tài xế giao hàng trọn gói của Amazon và Alibaba cũng vậy.

Ngân hàng

Khá nhiều ngân hàng hiện nay đang chuyển sang hoạt động online. Điều đó có nghĩa là 98% nhân viên cho vay sẽ mất việc. Họ ước tính, chỉ riêng tại Hoa Kỳ và Anh, gần 2 triệu lao động trong lĩnh vực ngân hàng sẽ không có việc làm.

Kế toán, người quản lý sổ sách

Ngày nay, chúng ta có thể tự khai báo thuế cũng như làm các loại giấy tờ khác một cách dễ dàng chỉ với một chiếc điện thoại thông minh có kết nối internet.

H&R Block hiện cũng đã cắt giảm nhân viên của mình và sử dụng nền tảng AI của IBM, Watson để hỗ trợ khách hàng khai thuế thuận tiện, nhanh chóng hơn.

Ở Anh, hầu hết người lao động không cần phải nộp hồ sơ vì máy móc và công nghệ đã tự động thực hiện thay họ.

Tiếp thị qua điện thoại

Thật khó để tin rằng ở Mỹ vẫn còn gần 9.000 công ty tiếp thị qua điện thoại.

Nhưng hãy yên tâm, bạn sẽ không còn bị làm phiền bởi bất kỳ cuộc gọi rác nào nữa!

Và The Guardian dự đoán rằng 99%, việc tiếp thị qua điện thoại sẽ được tự động hóa trong thập kỷ tới. Cơ hội để có thể bán được hàng khi thực hiện một cuộc gọi là quá thấp. Vì hiện nay, đa số mọi người đều đang lướt web để tìm những thứ họ cần. Những công việc này sẽ biến mất vĩnh viễn.

Nhân viên thu ngân

Tôi cực kỳ ghét các quầy tự thanh toán tại các cửa hàng tạp hóa, nhưng tôi phải chấp nhận điều đó. Chuỗi các cửa hàng lớn, từ Kroger đến McDonald's đã thay thế tất cả nhân viên của họ bằng các quầy thanh toán tự động.

Thậm chí, Heck, Amazon và Whole Foods đang loại bỏ chính các ki-ốt bán hàng của mình. Tương lai, dù muốn hay không, chúng ta phải làm quen với việc tự phục vụ.

Đồng thời, mua sắm trực tuyến phát triển nhanh chóng sẽ kéo theo hàng triệu người sẽ mất đi kế sinh nhai.

Đây chưa phải là tất cả

Trong những thập kỷ tới, chúng ta sẽ mất hàng triệu:

- Đại lý du lịch (khi phần lớn mọi người sử dụng Booking.com và các trang web khác như Airbnb).

- Trợ lý pháp lý (94% thay thế bằng tự động hóa)

- Đầu bếp nấu đồ ăn nhanh (sử dụng robot)

- Người viết nhạc (Google)

- Biên dịch viên và thông dịch viên (Google)

- Thủ thư (Google)

- Người bán sách (Amazon)

- Công nhân khai thác than và dầu (thay thế bằng năng lượng tự nhiên: năng lượng mặt trời / gió...)

- Giáo viên (các trường học trực tuyến như iTunes U)

- Nhân viên trông giữ xe (không còn sự xuất hiện của con người, thay vào đó là sự giám sát của người máy)

- Kiểm soát viên không lưu và phi công (máy bay không người lái và tàu sân bay không người lái)

- Phóng viên báo chí (có lẽ đây là mất mát đáng buồn nhất)

- Nhân viên rạp chiếu phim

- Những người đánh cá…

Những công việc mới sẽ được tạo ra?

Chắc chắn rồi.

Trong nền kinh tế đó, những công việc trên có thể sẽ trở thành các công việc bán thời gian, được trả lương thấp hơn và tiếng nói trong xã hội cũng nhỏ bé hơn.

Các công việc trong tương lai cũng đòi hỏi trình độ học vấn cao hơn rất nhiều. Và nó có thể sẽ là cái bẫy lớn nhất từng được tạo ra.

Khi Trái đất có thêm hơn 2 tỷ người, liệu chúng ta có đủ khả năng để cung cấp việc làm cho tất cả mọi người với mức lương "đủ" sống mà không ảnh hưởng đến môi trường?

Tôi rất nghi ngờ về điều đó.

Ngoài ra, việc tạo ra các ngành công nghiệp hoàn toàn mới cần có thời gian. Những người thất nghiệp không có hàng chục năm để chờ đợi cho đến khi công việc mới xuất hiện và sau đó quay lại trường học ở độ tuổi 40 hoặc 50.

Đó là giai đoạn chuyển tiếp tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nhất.

Chà… ít nhất thì công việc của tôi cũng khá an toàn!

Và có thể bạn cũng đang ở trong một khu vực an toàn của tự động hóa. như: bác sĩ, bác sĩ phẫu thuật, giáo sĩ,...

Nhưng đừng nghĩ rằng: "Điều này không ảnh hưởng đến tôi."

Đó là một suy nghĩ sai lầm.

Đây là thời điểm quan trọng.

Thứ nhất, tình trạng thất nghiệp sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh vô cùng lớn đối với các công việc an toàn của tự động hóa.

Thứ hai, các ước tính cho thấy một nửa của các nhiệm vụ công việc hiện tại đều có thể được tự động hóa. Vì vậy, ngay cả với những người không bị mất việc làm, thì tình trạng thiếu việc có thể sẽ trở nên phổ biến và mang tính hệ thống.

Thứ ba, hàng chục triệu người đang trong quá trình chuyển đổi công việc, có nghĩa là chính phủ phải chi hàng nghìn tỷ đồng để hỗ trợ nơi ở, hỗ trợ, giáo dục và định vị lại công dân.

Các chính phủ sẽ phải tăng thuế, hoặc in thêm tiền, tăng giá hàng hóa và làm giảm sức mua của bạn.

Có người nói: "Tự động hóa làm nhiều người lao động mất việc và khiến họ ngày càng khó khăn. Và nó chỉ mang lại lợi ích cho những người giàu có." Thế nhưng chúng ta phải chấp nhận một sự thật rằng, hậu quả kinh tế của tự động hóa là thứ mà tất cả chúng ta, tôi và bạn đều phải gánh chịu.

Làm điều đúng đắn

Chúng ta cần hỗ trợ cho những người thất nghiệp, thiếu việc làm và những người thu nhập thấp. Hỗ trợ về chi phí sinh hoạt và chi phí học tập cho đến khi họ vững vàng trở lại với thu nhập cơ bản bền vững.

Xét cho cùng, người lao động là những con người đã tạo ra của cải cho các cổ đông. Vì vậy, không có gì là sai khi họ được đối xử một cách công bằng.

Nhưng liệu những người quản lý có nhận ra điều đó hay không?

Tất cả chúng ta đều cần mở rộng trái tim, ngôi nhà và "ví tiền" của mình để dành chỗ cho những người khác.

Nếu không, chúng ta sẽ thấy trên khắp đường phố LA, New York và hàng ngàn thành phố khác, tràn ngập những người thất nghiệp.

Hãy vui vẻ đón nhận, điều hành bất kỳ doanh nghiệp hoặc nền kinh tế nào giữa tình trạng hỗn loạn đó.

Mộc Dương