Taliban có một câu nói: "Bạn có đồng hồ còn chúng tôi có thời gian. Chúng tôi sinh ra ở đây. Chúng tôi sẽ chết ở đây. Chúng tôi sẽ không đi đâu cả".

Theo ABC News, đó là cách mà Taliban tồn tại dai dẳng hơn sức mạnh vốn được coi là vượt trội của các lực lượng Mỹ và đồng minh trong suốt 20 năm qua.

Đây là lý do tại sao Taliban hồi sinh và thành công trong việc giành được những vùng lãnh thổ rộng lớn của Afghanistan và tiến tới kiểm soát toàn bộ đất nước.

Phương Tây đã chiến đấu với một kẻ thù không thể chết. Một kẻ thù không còn nơi nào khác để đi.

Vì sao Taliban đánh bại tiềm lực Mỹ?

Kể từ khi các lực lượng do Mỹ lãnh đạo bắt đầu rút khỏi Afghanistan, Taliban đã giành được lãnh thổ với tốc độ đáng kinh ngạc.

Lực lượng này nhanh chóng chiếm một nửa trong số 34 tỉnh lỵ của đất nước, bao gồm cả các thành phố lớn thứ hai và thứ ba, cũng như kiểm soát 2/3 đất nước trong vòng chưa đầy hai tuần.

Hiện tại, các tay súng Taliban đã tiến vào thủ đô Kabul, kiểm soát gần như toàn bộ đất nước.

Tốc độ trên trái ngược với sự lạc quan của Washington, khi các quan chức Mỹ trước đó cho biết họ không mong đợi bất kỳ thủ phủ nào sẽ bị chiếm đoạt sớm nhất cho đến mùa thu, theo The Wall Street Journal.

Lực lượng Afghanistan có ưu thế về số lượng, tài chính và vũ khí. Vậy làm thế nào mà Taliban sớm khiến Afghanistan thất thủ như vậy?

Kể từ khi can thiệp vào năm 2001, Mỹ đã đầu tư gần 83 tỷ USD cho việc đào tạo và trang bị cho các lực lượng phòng vệ của Afghanistan, theo Foreign Policy .

"Chúng tôi cung cấp cho các đối tác Afghanistan tất cả các loại vũ khí - hãy để tôi nhấn mạnh: tất cả các vũ khí", Tổng thống Mỹ Joe Biden nói khi bảo vệ quyết định rút các lực lượng Mỹ.

Các chuyên gia nhận định rằng vấn đề không nằm ở việc đào tạo hoặc trang bị được cung cấp cho Afghanistan, mà nằm ở sự quản lý yếu kém của địa phương, vấn nạn tham nhũng và những người lính mất tinh thần, thiếu ý chí chiến đấu.

Các nguồn tin nói rằng cảnh sát Afghanistan đã không được trả lương trong nhiều tháng và điều này cũng là hiện trạng trong quân đội, Foreign Policy đưa tin.

Báo cáo nói thêm, các lực lượng Afghanistan thường không được cung cấp vũ khí đầy đủ, thậm chí là thức ăn hoặc nước uống.

Tạp chí này cho biết, nhiều binh lính và cảnh sát được cử đến những khu vực xa xôi, khiến một số chọn từ bỏ chức vụ để trở về bảo vệ gia đình.

Mất niềm tin

Ngoài ra còn có sự thiếu niềm tin vào chính phủ, khi các quan chức trên khắp đất nước tuyên bố họ sẽ không chiến đấu để bảo vệ chính phủ của Tổng thống Ashraf Ghani.

"Vấn đề hợp pháp là rất quan trọng", Enayat Najafizada, người sáng lập Viện Nghiên cứu Chiến tranh và Hòa bình có trụ sở tại Kabul, nói với Foreign Policy.

Ông cho biết cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đã đưa ông Ghani trở lại nhiệm kỳ thứ hai gây tranh cãi.

Cư dân ở Herat và Kandahar nói với Al Jazeera rằng họ bị sốc trước tốc độ thất thủ của các thành phố và chỉ trích việc các lực lượng chính phủ đã không tiến hành một cuộc chiến.

Trong khi các hồ sơ chính thức cho biết lực lượng an ninh Afghanistan lên tới hơn 300.000 người, BBC đưa tin rằng con số thực có khả năng thấp hơn.

Các lực lượng Afghanistan có một lịch sử không tốt liên quan đến số lượng thương vong và đào ngũ lớn, cũng như có tình trạng "lính ma" - các quan chức tham nhũng thường yêu cầu trả lương cho quân đội không tồn tại.

Tương tự, Trung tâm Chống Khủng bố của Mỹ tại West Point, ước tính rằng Taliban có 60.000 chiến binh nòng cốt, với các nhóm dân quân bổ sung và những người ủng hộ có thể tăng con số lên 200.000.

Ngoài ra, các báo cáo cho biết Taliban đã bắn hạ máy bay và ám sát các phi công lão luyện, những người có thâm niên nhiều năm rất khó thay thế.

Mặc dù có quân số thấp hơn, nhưng Taliban có được động lực sau hàng loạt thành công. Taliban cũng thu giữ các kho vũ khí từ các lực lượng Afghanistan, vốn được phương Tây cung cấp.

Justine Fleischner thuộc tổ chức theo dõi vũ khí Conflict Armament Research cho biết, mặc dù các lực lượng Mỹ rời đi mang theo các trang bị "tinh vi", nhưng cuộc tấn công của Taliban vẫn giúp nhóm thu giữ nhiều "phương tiện, xe hơi, vũ khí nhỏ và vũ khí hạng nhẹ, cũng như đạn dược".

Theo Mạnh Kiên