Ngày 5/7, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM ( HoSE ) đã chính thức vận hành hệ thống giao dịch mới do Công ty Hệ thống thông tin FPT (FPT IS) - một đơn vị thành viên của Tập đoàn FPT xây dựng.

Hệ thống giao dịch mới với năng lực xử lý tối đa tới 5 triệu lệnh cũng đồng thời chấm dứt giai đoạn nghẽn lệnh đã kéo dài hơn nửa năm trước đó, gây nhiều bức xúc trong cộng đồng nhà đầu tư.

Trong Talk show Nguy Cơ tối 19/8, bên cạnh những chia sẻ về hành trình xây dựng hệ thống mới để giải quyết chuỗi ngày nghẽn lệnh của HoSE , ông Dương Dũng Triều, Chủ tịch FPT IS còn nêu một số nhận định về tương lai của doanh nghiệp công nghệ Việt Nam trong cơn bão dịch bệnh COVID-19.

Nhắc lại thời điểm quý 4/2020, ông Dũng Triều cho biết tình trạng nghẽn giao dịch xảy vì số lượng nhà đầu tư chứng khoán tăng đột biến, phát sinh tình trạng hệ thống không giao dịch được. Bài toán này phát sinh từ việc hệ thống phần mềm giao dịch của HoSE vẫn đang sử dụng hệ thống "già cỗi" của Thái Lan (được tài trợ từ năm 2000) với tổng số lệnh giao dịch trong một ngày ước tính chỉ khoảng 900.000.

"Với số lượng giao dịch quá ít trên, hai vấn đề rất lớn đã liên tục xảy ra", ông Triều nói.

Vấn đề đầu tiên là tình trạng nghẽn cục bộ. Lấy ví dụ, nếu một số doanh nghiệp lớn như SSI hay VNDirect gặp tình trạng lệnh giao dịch tăng đột biến, các doanh nghiệp này sẽ chạm tới ngưỡng giới hạn lệnh, hệ thống tự động dừng lại và không giao dịch được nữa, từ đó không có kết quả được trả về.

Vấn đề thứ hai là nếu tổng giao dịch trên thị trường của tất cả các công ty chứng khoán đạt đến 90% trong số 900.000 lệnh thì hệ thống sẽ xảy ra tình trạng "ùn tắc", dù không sập nhưng lệnh giao dịch sẽ chậm đi và không trả kết quả ra.

Cả hai vấn đề này đều dẫn đến mẫu số chung là các nhà đầu tư không thể gửi lệnh giao dịch. Thêm vào đó, sàn giao dịch không đọc được kết quả trả về dẫn đến hiện tượng "điểm mù" thông tin, các nhà đầu tư không biết nên mua hay nên bán, gây ra tâm lý lo lắng hỗn loạn trên thị trường.

Ông Dương Dũng Triều (trái), Chủ tịch Công ty Hệ thống thông tin FPT (FPT IS).

100 NGÀY "ĐIỆP VỤ RẤT KHẢ THI"

Trước tình hình trên, ông Dũng Triều cho biết đã có nhiều lần gặp mặt ban lãnh đạo của HoSE và Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán, tự tin đề xuất FPT có thể triển khai thay thế hệ thống cũ bằng hệ thống mới. "Tuy nhiên, đến năm 2021, dự án này mới chính thức được triển khai", ông Triều nói.

Khẳng định sự tự tin khi bắt tay vào thực hiện một hệ thống hoàn toàn mới để thay thế cho hệ thống cũ trong thời hạn 100 ngày, ông Triều cho biết: "Khi đồng ý nhận dự án, FPT đã có sẵn khung kế hoạch cho các đầu việc và vạch ra được những hướng phát triển dự án".

Ngoài ra, cũng theo ông Triều, tự tin của FPT còn đến từ 30 năm kinh nghiệm trong việc xây dựng và phát triển hệ thống chứng khoán với nền tảng kiến thức vững chắc. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống mới với ông Triều là một "điệp vụ rất khả thi".

Tuy nhiên, Chủ tịch FPT IS cũng nhìn nhận, trong 100 ngày này, mọi việc cũng không hề thuận lợi hoàn toàn.

Khó khăn đầu tiên là áp lực về sự quan tâm to lớn của cộng đồng dành cho dự án này khi dự án sẽ tạo ra ảnh hưởng sâu rộng đến hàng trăm nghìn nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cả nước.

Thứ hai là bài toán nhân sự. Để có thể giải quyết triệt để, dự án cần có một lãnh đạo am hiểu sâu rộng và có cái nhìn bao quát sự việc, có khả năng chia nhỏ các luồng công việc, nhìn thấy được các luồng công việc song song với nhau để có thể đảm bảo hệ thống hoàn thiện sau đúng 100 ngày và một đội ngũ làm việc chặt chẽ, hệ thống theo các định hướng chung.

"Việc tắc nghẽn hệ thống phần mềm mới là không thể xảy ra".Chủ tịch FPT IS Dương Dũng Triều

Để xử lí việc này, ông Triều cho biết đã huy động nguồn lực khoảng 50 cán bộ từ các đơn vị thành viên của tập đoàn FPT và một số công ty phần mềm bên ngoài để triển khai hệ thống. Kết quả, từ chỗ HoSE chỉ xử lí được 900.000 lệnh/ngày, đến nay hệ thống đã xử lí được trôi chảy đến 3-5 triệu lệnh/ngày.

Bên cạnh đó, khi đã hoàn thành dự án và triển khai vào ngày 05/7/2021, một thách thức rất lớn khác lại đến từ 73 công ty chứng khoán. Đó là mỗi công ty đều có phần mềm hệ thống khác nhau dẫn đến sai lệch trong khâu vận hành trên thị trường.

Việc này đòi hỏi FPT IS phải nhanh chóng có hướng thuyết phục, hướng dẫn, giải thích cho các lãnh đạo HoSE và Bộ Tài chính, cũng như đề xuất truyền thông để giải thích nguyên nhân không phải do hệ thống không khớp lệnh từ sàn HoSE mà là từ công ty chứng khoán và hỗ trợ nhanh chóng khắc phục các lỗi này trên từng doanh nghiệp.

Ngoài ra, để đảm bảo hệ thống được vận hành trơn tru trong tình hình dịch bệnh hiện nay, trong vòng 30 ngày tới, lãnh đạo FPT IS cho biết sẽ hỗ trợ HoSE về các trung tâm vận hành dự phòng, đảm bảo hệ thống vẫn hoạt động liên tục trong thời gian tới mà không bị ảnh hưởng bởi COVID-19

"Việc tắc nghẽn hệ thống phần mềm mới là không thể xảy ra", ông Triều tự tin khẳng định khi đánh giá các phương án dự phòng đã được lên kế hoạch bài bản từ rất sớm.

CHUYỂN ĐỔI SỐ ĐEM ĐẾN CƠ HỘI CHO CÔNG TY CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

Từ câu chuyện giải bài toán nghẽn lệnh cho HoSE, Chủ tịch FPT IS có chia sẻ nhận định của mình về tương quan cũng như lợi thế so sánh của phần mềm công nghệ nước ngoài và sản phẩm được phát triển tại Việt Nam.

Cụ thể, theo ông Triều, các phần mềm nước ngoài có thể giải quyết được các khía cạnh "rộng" của vấn đề, nhưng các phần mềm của Việt Nam cũng có lợi thế là giải quyết được các khía cạnh "sâu".

Theo đó, các công ty nước ngoài triển khai phần mềm cho cả thế giới chứ không phải cho riêng một quốc gia nào, vì thế, các phần mềm sẽ mang tính chất giải quyết tổng quát hoặc đáp ứng được các thị trường tương lai. Trong khi đó, các phần mềm đến từ Việt Nam có thể giải quyết được các vấn đề cấp bách, đặc thù và cơ động tại Việt Nam.

Ông Triều cho biết thêm, nếu một doanh nghiệp công nghệ có thể tạo ra một "đứa con lai", đó là tận dụng hiểu biết và các thế mạnh của các phần mềm nước ngoài và kết hợp với các lợi thế của phần mềm Việt Nam để xử lý những vấn đề tại thị trường Việt Nam, đó sẽ là tin vui cho các công ty chứng khoán và nhà đầu tư cả nước.

Nhìn nhận về "Nguy" và "Cơ" trong giai đoạn hiện nay, ông Triều khẳng định "Nguy" luôn là điều dễ thấy hơn. Tuy nhiên, vị này cũng cho rằng, doanh nghiệp cần bình tĩnh để có thể nhìn thấy những phần "Cơ" ẩn sâu dưới lớp băng đó. Đặc biệt là các cơ hội tạo ra những thay đổi, bứt phá về mặt công nghệ với chính các đối tác chất lượng tại Việt Nam.

Ông Dũng Triều ví von: "Điệp vụ 100 ngày" vừa qua của FPT IS là một ví dụ cụ thể để giúp các doanh nghiệp thấy rõ hơn và có niềm tin vững chắc hơn vào kiến thức, kỹ năng và đặc biệt là bản lĩnh nắm bắt toàn cầu – am hiểu địa phương của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam.

Qua đó, vị này khẳng định, dù là công ty lớn hay là một startup, trong thích ứng và phát triển với chuyển đổi số, điều quan trọng nhất để thành công không phải chỉ nằm ở phần mềm mà còn nằm ở chiến lược. Cần tầm nhìn bao quát, thông qua tư duy linh hoạt để có thể luôn luôn ứng biến trong mọi rủi ro

Từ cuối quý 4/2020, hệ thống giao dịch của HoSE thường xuyên diễn ra tình trạng đơ, nghẽn lệnh. Nhiều thời điểm, nhà đầu tư không nắm được quan hệ cung cầu trong giao dịch hoặc không thể mua, bán chứng khoán...

Thanh khoản của HoSE giai đoạn này thường xuyên duy trì ở khoảng trên 16.000 tỷ đồng. Các nhà đầu tư thường xuyên chỉ thực hiện được giao dịch trong buổi sáng, vì chỉ khoảng 14h chiều là hệ thống quá tải, không nhận lệnh.

Đầu tháng 3/2021, tại sự kiện "Đối thoại 2045" diễn ra ở TP.HCM, bà Nguyễn Thị Phương Thảo - Chủ tịch Tập đoàn Sovico, Phó Chủ tịch HDBank cùng nhiều lãnh đạo doanh nghiệp "sếu đầu đàn" đã đặt vấn đề các doanh nghiệp trong nước vào cuộc xử lý tình trạng nghẽn lệnh trên HoSE thay vì chờ đợi đối tác nước ngoài, cũng như thụ động với các giải pháp tình thế.

Khi đó bà Thảo nói các doanh nghiệp công nghệ trong nước hoàn toàn có thể xử lý được. Cũng tại hội nghị này, ông Trương Gia Bình - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT chính thức đề xuất với Chính phủ để doanh nghiệp xử lý lỗi kỹ thuật ở HoSE.

Sau khoảng hơn 3 tháng chính thức triển khai, ngày 5/7 là ngày giao dịch đầu tiên của hệ thống giao dịch mới do FPT phối hợp cùng HoSE xây dựng. 1.016.000 là số lượng lệnh được thực hiện trên HOSE trong ngày 5/7 với thanh khoản ở mức trên 28.000 tỷ đồng.

Tuấn Việt