Gần 2 tuần sau khi Taliban tiến vào Kabul nắm quyền ở Afghanistan, hệ thống ngân hàng của quốc gia này đang trên bờ vực sụp đổ, nhiều nhà băng trong tình trạng đóng cửa khiến người dân trong nước bị "kẹt" tiền từ chính tài khoản của mình.

Taliban nắm quyền, liệu nền kinh tế Afghanistan có sa sút khi đã có khoảng 47% số hộ gia đình ở Afghanistan đang sống trong cảnh nghèo đói - một con số nói lên nhiều điều, theo World Bank.

Một nhân viên của ngân hàng trung ương Afghanistan trả lời tờ CNN rằng: "Không 1 ai có tiền", nhiều gia đình rơi vào cảnh khó khăn, các lao động không được trả lương do ngân hàng đóng cửa và cạn tiền.

Thiếu hụt tiền là cơn ác mộng kinh hoàng nhất đối với nước này. Bất ổn chính trị, lo ngại xã hội có thể làm bùng nổ 1 cuộc khủng hoảng kinh tế - nhân đạo trầm trọng ở quốc gia vốn đã nghèo đói như Afghanistan. Bạo lực có nguy cơ bùng phát khi người dân không còn tiền để mua thực phẩm và chi tiêu cho cuộc sống.

Tất cả những điều này sẽ đặt ra cho Taliban một bài toán khó nhằn, đồng thời tạo lỗ hổng cho IS  và các nhóm khác đang tìm cách gia tăng bất ổn cho khu vực.

Theo World Bank, các khoản viện trợ quốc tế chiếm tới 75% chi tiêu công của Afghanistan nhưng hầu hết đã bị chặn kể từ khi Taliban tiến vào Kabul vào 15/8.

Ngân hàng Trung ương Afghanistan có khoảng 9 tỷ USD dự trữ, trong đó khoảng 7 tỷ USD được gửi tại cục Dự trữ Liên bang Mỹ dưới hình thức tiền mặt, vàng, trái phiếu chính phủ Mỹ và các loại giấy tờ khác.

Ngày 17/8, Washington Post dẫn lời 2 quan chức Mỹ khẳng định rằng đã đóng băng các tài khoản của chính phủ Afghanistan do cục Dự trữ Liên bang và các ngân hàng khác của Mỹ quản lý nhằm ngăn chặn Taliban tiếp cận đến hàng tỷ USD.

Trước áp lực của Mỹ, quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng đóng băng 460 triệu USD đáng lẽ được phân bổ đến Afghanistan. World Bank sau đó cũng đóng băng hỗ trợ tài chính cho Afghanistan.

Trong nhiều ngày qua, mặc dù Taliban đã ra lệnh cho các ngân hàng mở cửa hoạt động trở nhưng cho đến nay hầu hết các ngân hàng vẫn đóng cửa vì tình trạng cạn tiền mặt. Nhiều nhân viên không được phép trở lại văn phòng kể từ khi Taliban nắm quyền. Các yêu cầu cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng cũng không được thực hiện. 

Vào 23/8, Taliban đã bổ nhiệm Haiji Mohammad Idris làm quyền Thống đốc Ngân hàng trung ương Afghanistan hôm 23/8, nhưng mọi thông tin về nhân vật này đều khó tiếp cận. Đây cũng là 1 trong những lý do người dân mất niềm tin vào hệ thống ngân hàng trọng điểm này. 

Ông Ajmal Ahmaty – cựu Thống đốc ngân hàng trung ương Afghanistan dưới thời cựu Tổng thống Ashraf Ghani đã lên tiếng: "Không có khoản tiền nào bị lấy khỏi tài khoản dự trữ. Tôi nghĩ bộ Tài chính và Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) sẽ không bao giờ để Taliban tiếp cận khoản tiền này".

"Trước mắt, khó khăn lớn nhất sẽ là vấn đề kinh tế. Đối với người dân Afghanistan, đây sẽ là một thách thức dai dẳng", ông Ajmal Ahmaty nói thêm.

Ông Ahmady dự đoán Taliban sẽ gặp khó khăn trong việc quản lý và hoạch định chính sách kinh tế. “Họ không làm rõ chương trình nghị sự kinh tế. Chúng tôi không biết ai sẽ là người điều phối chính sách kinh tế. Tôi nghĩ họ sẽ phải đối mặt với hàng loạt thách thức mà họ buộc phải tìm cách giải quyết.

Vị cựu Thống đốc ngân hàng trung ương Afghanistan kêu gọi cộng đồng quốc tế và Mỹ không cắt các khoản viện trợ nhân đạo với Afghanistan. "Không phải vấn đề duy trì mà cần phải tăng hỗ trợ nhân đạo trong nhiều tháng tới. Đừng chờ đợi cho đến khi một cuộc khủng hoảng khác ập đến", ông Ahmady nói.

Ngân hàng Trung ương Afghanistan đang ở trong tình huống đầy khó khăn phải kêu gọi chính phủ Mỹ mở quyền tiếp cận số tài sản 7 tỷ USD vàng và tiền mặt.

1 nhân viên ngân hàng đã bày tỏ sự lo ngại về những gì đang chờ đợi họ ở phía trước, "Sẽ sớm thôi, mọi chuyện dần trở nên tồi tệ, chúng tôi đang dần hướng tới một tương lai vô vọng".

Min (Nguồn CNN)