Anh đang rơi vào trạng thái bất ổn khi các vấn đề liên quan đến khí đốt, điện và thực phẩm làm dấy lên không ít cảnh báo về “một mùa đông thực sự khó khăn” đối với quốc gia này. Sự thiếu hụt nghiêm trọng lực lượng lái xe tải đồng nghĩa với việc vận chuyển nhiên liệu và hàng hoá lâm vào thế khó. 

Trong một nỗ lực khuyến khích người lao động tham gia đảm nhận công việc này, nhiều chủ doanh nghiệp đưa ra mức lương thưởng hấp dẫn lên tới 70.000 GBP mỗi năm, đồng thời người lao động sẽ nhận ngay 2.000 GBP tiền thưởng khi chấp nhận công việc này.

Các kệ hàng thường bày bán nước đóng chai tại một siêu thị của Sainsbury's, London, Anh, ngày 19/9. Ảnh: Getty Images.

Trả lời phỏng vấn ITV News hôm 23/9, Paul Scully, Bộ trưởng Doanh nghiệp nhỏ Anh, cảnh báo “mùa đông sắp tới sẽ rất khắc nghiệt đối với nhiều người”.

“Chúng tôi biết rằng đây sẽ là một thách thức rất khó khăn và đó là lý do tại sao chúng tôi không đánh giá thấp tình hình hiện tại”, ông cho biết. Tuy nhiên, ông trả lời Times Radio hôm 24/9 rằng “mọi người không nên đổ xô tới các địa điểm bán hàng và mua sắm một cách hoảng loạn”.

Người phát ngôn của Thủ tướng Boris Johnson cho biết trong tuần này rằng sẽ không xảy ra tình trạng thiếu nhiên liệu trên lãnh thổ Anh, và mọi người nên tiếp tục mua nhiên liệu như bình thường. Ông cũng miêu tả chuỗi cung ứng thực phẩm của Anh là “cực kỳ ổn định”, nhưng cũng thừa nhận một vài doanh nghiệp trong lĩnh vực đang phải đối mặt với không ít các thách thức và cho biết chính phủ đang có những cuộc gặp gỡ với các đại diện doanh nghiệp nhằm tìm cách tháo gỡ.

Các trạm xăng đóng cửa

Nguồn cung nhiều loại hàng hoá quan trọng bị thiếu hụt dẫn đến tình trạng khan hàng tại các siêu thị và hàng dài ôtô chờ tới lượt tại các trạm xăng dầu.

Trong một bài phỏng vấn với kênh truyền hình BBC, Bộ trưởng Giao thông vận tải Anh Grant Shapps cho biết người dân nên đi mua nhiên liệu theo cách thông thường. Ông cũng bổ sung thêm rằng lực lượng quân đội sẽ được điều động tham gia lái xe tải nếu có thể giúp cải thiện tình hình.

Công ty dầu mỏ BP xác nhận hôm 24/9 rằng họ đã tạm thời cho đóng cửa nhiều trạm xăng dầu tại Anh vì thiếu hụt nguồn cung xăng và dầu diesel không chì.

“Điều này xảy ra do sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng, vốn bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu hụt tài xế lái xe, đang nổ ra trên khắp Anh. Nhiều biện pháp đã được thực hiện để giải quyết vấn đề này”, người phát ngôn của công ty chia sẻ qua email.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với đơn vị vận chuyển để có thể tối thiểu hoá những gián đoạn tương tự trong tương lai. Việc đảm bảo quá trình vận chuyển hiệu quả sẽ giúp chúng tôi phục vụ khách hàng của mình tốt hơn. Chúng tôi ưu tiên vận chuyển nhiên liệu tới các trạm dịch vụ trên đường cao tốc, các cung đường vận tải chính và các điểm có nhu cầu xăng dầu cao”.

Xe xếp hàng chờ đổ xăng tại một trạm xăng của Sainsbury's, Weymouth, Anh, ngày 24/9. Ảnh: Getty Images.

Một phát ngôn viên của ExonMobil chia sẻ với CNBC rằng một số lượng nhỏ các trạm xăng của công ty tại Anh đã bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu nguồn cung nhiên liệu, nhưng công ty “đang làm việc với các bên liên quan trong mạng lưới phân phối nhằm tối ưu nguồn cung và giảm thiểu bất cứ sự bất tiện nào đối với khách hàng”. 

Trong một thông báo phát đi hôm 24/9, người phát ngôn của Tesco, công ty sở hữu hệ thống siêu thị lớn nhất Anh và đồng thời vận hành hơn 500 trạm xăng, dầu cho biết: “Chúng tôi không thiếu nguồn cung xăng dầu. Mặt hàng này vẫn được vận chuyển tới các điểm kinh doanh của chúng tôi trên khắp Anh mỗi ngày”.

Công ty này mới chỉ phải đối mặt với tình trạng thiếu hàng tại 2 trạm xăng dầu. Nhiều trạm xăng thuộc quyền sở hữu của đơn vị vận hành khác nhưng vẫn có các cửa hàng tiện lợi của Tesco tại đó.

Công ty đối thủ Sainsbury’s cho biết họ hiện tại không phải đối mặt với bất cứ vấn đề nào liên quan đến nguồn cung nhiên liệu, và họ đang theo dõi tình hình một cách thận trọng.

'Thiếu hụt lao động nghiêm trọng'

Một vài đơn vị cung ứng thực phẩm tại Anh đang bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn trong vận chuyển. Nhưng theo Ian Wright, giám đốc Hiệp hội Đồ uống và Thực phẩm Anh, các nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống tại quốc gia này đang đối mặt với “tình trạng thiếu hụt lao động tương tự như đang diễn ra xuyên suốt chuỗi cung ứng”.

“Chúng tôi thực sự mong muốn chính phủ Anh thực hiện một cuộc khảo sát toàn diện về thị trường việc làm nhằm xác định rõ ràng hơn vấn đề nào là nghiêm trọng nhất”, ông chia sẻ trong một email.

“Ví dụ, người lao động có thể đã quay trở về quốc gia quê hương của họ trong giai đoạn giãn cách và chưa quay trở lại Anh. Con số này ước tính lên đến hơn 1 triệu người. Nếu như chúng ta không nhanh chóng hành động, thì những tác động mà chúng ta đã thấy sẽ trở nên tồi tệ hơn”.

Trong một vài ngày gần đây, sự thiếu hụt nghiêm trọng CO2 tại Anh đã làm dấy lên những lo ngại rằng hoạt động sản xuất thực phẩm sẽ phải đối mặt với tình trạng nguồn cung khan hiếm trên toàn quốc. CF Industries, công ty sản xuất CO2 của Mỹ, gần đây đã cho đóng cửa hai nhà máy tại Anh, vốn sản xuất tới 60% nguồn cung CO2 thương mại của cả xứ sở sương mù, nguyên nhân xuất phát từ chi phí nhiên liệu tăng cao.

Trong khi chính phủ Anh đạt thỏa thuận với công ty này để tái hoạt động các nhà máy, BBC cho biết rằng theo thỏa thuận đó ngành công nghiệp thực phẩm của quốc gia này có thể sẽ phải chi trả chi phí nhiên liệu tăng cao gấp 5 lần so với trước đây.

Các công ty năng lượng cũng đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, với ít nhất 7 nhà cung cấp đã phải đóng cửa từ tháng 8 sau khi giá bán buôn khí tự nhiên đã tăng 250% chỉ trong vòng chưa đầy 9 tháng. Theo Bộ Năng lượng Anh, giá nhiên liệu đã tăng tới 70% chỉ trong giai đoạn giữa tháng 8 và tháng 9.

Anh có nhiều hạn chế trong việc kiểm soát mức giá mà các nhà cung cấp áp lên người tiêu dùng, khi họ chỉ đánh giá lại mức giá trần 6 tháng/lần. Không ít người dự báo mức giá trần sẽ được nâng lên trong tháng 10 tới, đồng nghĩa với việc nhiều hộ gia đình tại Anh sẽ phải “gánh” một phần chi phí bán buôn tăng lên trong thời gian qua.

Trong một báo cáo về chính sách tiền tệ mới, ngân hàng trung ương Anh cảnh báo rằng lạm phát tại quốc gia này có thể sẽ leo lên mức “hơn 4%” trong năm nay, gấp 2 lần so với mục tiêu đã đề ra.

Một lon nước còn sót lại trên kệ đồ uống tại một siêu thị Asda, London, Anh, ngày 19/9. Ảnh: Getty Images.

Triển vọng tăng trưởng tích cực

Nhu cầu tăng cao sau giai đoạn phong tỏa được đánh giá là nguyên nhân đứng sau những vấn đề này, bên cạnh đó là tình trạng thiếu hụt nguồn cung và lực lượng lao động kể từ khi nước Anh chính thức rời khỏi Liên minh châu Âu hồi đầu năm nay.

Trao đổi với CNBC qua điện thoại hôm 24/9, Yeal Selfin, nhà kinh tế học trưởng tại KPMG Anh, cho biết cuộc khủng hoảng nguồn cung sẽ khó có thể được giải quyết triệt để trước mùa đông.

Tình trạng thiếu hụt lao động có thể kéo dài tới 6 tháng, Selfin cho biết.

“Chúng ta có đôi chút dễ bị tổn thương vì có quá nhiều vấn đề hiện hữu trong hệ thống. Các cú sốc, giống như chúng ta đã nhìn thấy đối với giá nhiên liệu, sẽ khiến cho các doanh nghiệp và hộ gia đình thích ứng hơn”, bà chia sẻ với CNBC.

Tuy nhiên, triển vọng của Selfin đối với nền kinh tế Anh là tương đối tích cực.

“Tin tốt là chúng ta đã dần quay trở lại với những gì chúng ta có trước đại dịch”, bà nói. “Chúng tôi dự đoán nền kinh tế sẽ phục hồi về mức trước đại dịch trong quý III năm tới. Cho dù nền kinh tế có thể sẽ đối mặt với một vài cú sốc mới, tốc độ tăng trưởng kinh tế có thể sẽ vẫn ở mức thấp, chúng tôi vẫn hy vọng nền kinh tế sẽ tăng trưởng ở mức 6,2%”.

“Vấn đề chính ở đây là nhu cầu cao của thị trường vẫn chưa thể được đáp ứng. Điều đó nghe thật tệ, nhưng tình hình có thể sẽ xấu hơn nếu như không ai muốn mua sắm hàng hoá”, Selfin bổ sung.

Andrew Goodwin, nhà kinh tế học trưởng tại Oxford Economics, chia sẻ hôm 24/9 rằng sẽ mất thời gian để tình trạng thiếu hụt tài xế chở hàng có thể được giải quyết.

“Đào tạo hoặc tuyển dụng các tài xế lái xe tải là điều mà bạn không thể làm trong một sớm một chiều. Ngành này thực sự cần làm mọi điều có thể để cải thiện tình hình ở thời điểm hiện tại”, ông chia sẻ.

Tuy nhiên, Goodwin cho biết ông “tương đối lạc quan” về tình hình hiện tại của nền kinh tế Anh.

“Các hộ gia đình đã dùng số tiền tiết kiệm được trong suốt thời gian dịch bệnh để chi tiêu, nhưng xu hướng này sẽ giảm xuống khi lạm phát tăng lên”, ông chia sẻ với CNBC. “Nhưng chắc chắn trong năm tới, chúng ta sẽ có tốc độ tăng trưởng GDP cao hơn bình thường vì chúng ta vẫn đang trong giai đoạn phục hồi”.

“Tôi cho rằng mọi chuyện sẽ đi đến hồi kết ở một bối cảnh đôi chút gây thất vọng hơn so với chúng ta dự báo khoảng 3 tháng trước”, Goodwin bổ sung. “Và đó đơn giản là do những vấn đề liên quan tới tình trạng thiếu hụt nguồn cung”.