Ngày 9-9, tại phiên họp toàn thể lần thứ bảy, Ủy ban Tư pháp đã thẩm tra báo cáo của Chính phủ về công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật; báo cáo công tác của các cơ quan tư pháp năm 2022.
Tích cực triển khai mua sắm thiết bị ghi âm, ghi hình
Đáng chú ý, trong báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH), Chính phủ đã nêu kết quả thực hiện quy định của pháp luật về ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can.
 |
Thứ trưởng Bộ Công an, Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc. Ảnh: PHẠM THẮNG |
Theo đó, đầu tháng 2-2018, liên ngành công an, quốc phòng, VKSND Tối cao, TAND Tối cao đã ban hành thông tư liên tịch hướng dẫn trình tự, thủ tục thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh, sử dụng, bảo quản, lưu trữ kết quả trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.
Tiếp đó, ngày 11-9-2019, Thủ tướng đã phê duyệt đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình cụ thể thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của BLTTHS 2015. “Bộ Công an và các bộ, ngành đã thực hiện thí điểm tại năm đơn vị, địa phương” - báo cáo nêu.
Bộ Công an cũng đã phê duyệt dự án kiện toàn tổ chức, bố trí cán bộ thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh trong tố tụng hình sự, đồng thời phê duyệt chủ trương đầu tư dự án xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật thực hiện việc ghi âm, ghi hình có âm thanh...
“Hiện nay đang tích cực triển khai việc mua sắm thiết bị ghi âm, ghi hình để tổ chức thực hiện theo quy định” - báo cáo cho biết.
Nêu ý kiến sau đó, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam Đỗ Ngọc Thịnh (đại biểu QH tỉnh Khánh Hòa) cho rằng việc ghi âm, ghi hình đối với người bị buộc tội trong tố tụng hình sự cũng như việc số hóa các tài liệu có liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội để những người bị buộc tội sử dụng trong bào chữa được thực hiện “quá chậm chạp”.
Dẫn Nghị quyết 110/2015/QH13 của QH có nội dung: “Chậm nhất đến ngày 1-1-2019 thì thực hiện thống nhất việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên phạm vi toàn quốc”, ông Thịnh đặt vấn đề vì sao đến nay việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh vẫn chưa được thực hiện trên toàn quốc.
“Nguyên nhân vì sao cho đến nay việc này chưa được thực hiện thì không được nêu trong báo cáo của Chính phủ” - đại biểu QH tỉnh Khánh Hòa nhận xét và đề nghị Chính phủ, Bộ Công an đề xuất sớm nội dung này trong thời gian tới.
Việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh khi hỏi cung bị can nhằm bảo đảm thực hiện đúng quy định của pháp luật, bảo đảm quyền của bị can, bị cáo và phục vụ tốt hơn cho công tác điều tra, truy tố, xét xử.
“Khắc phục khó khăn để triển khai trong thời gian sớm nhất”
Liên quan đến việc này, Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Long cho hay theo phản ánh của một số địa phương, hiện nay còn chưa được đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật theo quy định, dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Từ đó, Tiểu ban 1 của Ủy ban Tư pháp (thẩm tra bước đầu báo cáo của Chính phủ về công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật) kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hữu quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình cụ thể để thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên toàn quốc theo quy định của BLTTHS 2015.
Việc này để bảo đảm thực hiện đúng quy định của pháp luật, bảo đảm quyền của bị can, bị cáo và phục vụ tốt hơn cho công tác điều tra, truy tố, xét xử.
Giải trình thêm sau đó, Thứ trưởng Bộ Công an, Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc khẳng định Bộ Công an đã phê duyệt đề án, tháng 11, 12 tới đây sẽ từng bước triển khai theo lộ trình.
Ông Ngọc lý giải dịch COVID-19 vừa qua đã tác động đến việc cung cấp thiết bị nhập khẩu, nhất là chip điện tử. “Các đồng chí cũng biết cả thế giới khó khăn như thế” - ông Ngọc nói.
Thứ trưởng Bộ Công an cũng cho hay Bộ Công an đã rất nhiều lần báo cáo về những khó khăn trong quá trình triển khai đề án này. “Chúng tôi sẽ cố gắng từng bước khắc phục khó khăn đó để triển khai trong thời gian sớm nhất theo kết luận của QH” - ông Ngọc khẳng định.
17 trường hợp bị oan trong quá trình điều tra, truy tố
Thẩm tra bước đầu báo cáo công tác của viện trưởng VKSND Tối cao, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Thị Thủy lưu ý năm 2022 vẫn để xảy ra 17 trường hợp bị oan trong giai đoạn điều tra, truy tố thuộc trách nhiệm của VKSND và tăng so với cùng kỳ năm 2021.
Cụ thể, có 15 trường hợp VKS đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can nhưng sau đó cơ quan điều tra đình chỉ điều tra đối với bị can do hành vi không cấu thành tội phạm hoặc hết thời hạn điều tra không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm; hai trường hợp VKS đình chỉ trong giai đoạn truy tố do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm.
Ngoài ra còn xảy ra một số trường hợp VKSND hủy bỏ biện pháp tạm giam đang áp dụng, sau đó bị can phạm tội mới, bỏ trốn phải ra lệnh truy nã. Đồng thời còn xảy ra trường hợp VKSND cấp dưới đình chỉ bị can không có căn cứ, trái pháp luật, sau đó bị VKSND cấp trên hủy bỏ.
Về công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho hay bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế, tồn tại. Chẳng hạn, chất lượng truy tố một số trường hợp chưa chính xác, chưa chặt chẽ, dẫn đến VKS phải rút một phần quyết định truy tố tại phiên tòa. Hoặc truy tố không đúng tội danh, không đúng khung hình phạt dẫn đến tòa án xét xử khác với tội danh, khung hình phạt VKS đã truy tố.
Trong đó, chín trường hợp VKS phải rút một phần quyết định truy tố tại phiên tòa; 46 trường hợp truy tố chưa chính xác dẫn đến tòa án xét xử khác tội danh hoặc khác khung hình phạt (tăng 12 trường hợp so với năm 2021)...