VKSND Tối cao vừa hoàn tất cáo trạng truy tố vụ án liên quan đến sai phạm trong việc mua thuốc Tamiflu để phòng chống dịch cúm A/H5N1. Đây là vụ án xảy ra cách đây đã 16 năm, có trách nhiệm liên đới đến nhiều cựu lãnh đạo, cán bộ thuộc Bộ Y tế.

Trong số chín bị can, năm người bị truy tố tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo khoản 2 Điều 285 BLHS năm 1999, khung hình phạt 3-12 năm tù. Trong đó có ông Cao Minh Quang (cựu thứ trưởng Bộ Y tế), Dương Huy Liệu (cựu vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ Y tế), Nguyễn Việt Hùng (cựu cục phó Cục Quản lý dược)…

Bốn người bị truy tố tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo khoản 3 Điều 356 BLHS năm 2015, khung hình phạt 10-15 năm tù, gồm: Lương Văn Hóa (cựu tổng giám đốc), Nguyễn Thanh Tòng (cựu phó tổng giám đốc) và hai cựu cán bộ của Công ty CP Dược phẩm Cửu Long.

Cựu thứ trưởng Cao Minh Quang bị VKSND Tối cao ban hành cáo trạng truy tố. Ảnh: TTXVN

Ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD

Theo cáo trạng, Công ty CP Dược phẩm Cửu Long được thành lập năm 2004, ban đầu có vốn nhà nước chiếm 51,07%. Đến năm 2019, sau khi Nhà nước thoái toàn bộ vốn, Dược phẩm Cửu Long trở thành công ty cổ phần 100% vốn tư nhân.

Năm 2005, dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp, Thủ tướng phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir để phòng chống dịch tại Việt Nam. Bộ Y tế được giao nhiệm vụ tổ chức triển khai, chỉ đạo, giám sát việc sản xuất thuốc, dự trữ thuốc theo kế hoạch.

Bộ Y tế sau đó giao Vụ Kế hoạch - Tài chính phối hợp cùng Bộ Tài chính xây dựng giá thuốc Oseltamivir sản xuất trong nước. Trong các doanh nghiệp được Bộ Y tế đặt hàng sản xuất thuốc Oseltamivir, Dược phẩm Cửu Long là một lựa chọn.

Từ tháng 2 đến tháng 4-2006, Dược phẩm Cửu Long nhập 520 kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Dược phẩm Cửu Long đã thanh toán cho Công ty Mambo 5,25 triệu USD, còn lại 3,848 triệu USD được trả chậm sáu tháng kể từ ngày nhận hàng.

Về sau, giá nguyên liệu giảm, bị can Lương Văn Hóa (cựu tổng giám đốc Công ty Dược phẩm Cửu Long) chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,848 triệu USD, đồng thời hoàn thiện giấy tờ để ngoài sổ sách số tiền trên.

Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu. ​​​​​​​Khi bị phát hiện và yêu cầu báo cáo, bị can này tiếp tục chỉ đạo cấp dưới làm các thủ tục lòng vòng để hợp thức hóa hồ sơ thanh toán.

Cáo trạng xác định số tiền mà Dược phẩm Cửu Long giữ lại không thanh toán cho Công ty Mambo là khoản tiền có nguồn gốc thuộc ngân sách nhà nước. Các bị can tại Dược phẩm Cửu Long đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để làm trái công vụ, trái nguyên tắc tài chính, cố ý không báo cáo Bộ Y tế, Bộ Tài chính để hạch toán giảm nợ và ghi giảm giá vốn. Chuỗi hành vi này dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD (tương đương hơn 61 tỉ đồng).

Cáo trạng thể hiện hành vi của cựu thứ trưởng Cao Minh Quang phạm vào tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng quy định tại khoản 3 Điều 360 BLHS năm 2015. Tuy nhiên, căn cứ điểm c khoản 1 Điều 2 Nghị quyết 41/2017/QH14, ông Quang được áp dụng khoản 2 Điều 285 BLHS năm 1999 khi truy tố, xét xử.

Ngoài ra, sau khi kết thúc điều tra vụ án, cựu thứ trưởng có đơn gửi cơ quan điều tra và VKS xác nhận sai phạm, đồng thời tự nguyện nộp 1,5 tỉ đồng để khắc phục hậu quả.

Cựu thứ trưởng nói bận nên thiếu sót

Về phía Bộ Y tế, VKSND Tối cao nhận định các bị can tại cơ quan này được giao nhiệm vụ ký kết hợp đồng, theo dõi việc thực hiện, thanh quyết toán hợp đồng và định kỳ kiểm tra, đánh giá việc mua bán nguyên liệu sản xuất thuốc giữa Dược phẩm Cửu Long và nhà cung cấp.

Tuy vậy, các bị can đã thiếu trách nhiệm, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, không xem xét, đánh giá việc thực hiện điều khiển đàm phán giá mua nguyên liệu, không kiểm tra báo cáo tài chính, chứng từ thanh toán… Hậu quả dẫn đến không phát hiện Dược phẩm Cửu Long được giảm giá và giữ lại số tiền 3,848 triệu USD.

Trong đó, ông Cao Minh Quang với tư cách trưởng ban chỉ đạo giải quyết những vấn đề liên quan đến thuốc Tamiflu và Oseltamivir, ký quyết định thành lập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tình hình mua, bảo quản, sử dụng thuốc.

Tuy nhiên, khi được trưởng đoàn là ông Nguyễn Việt Hùng báo cáo về việc Dược phẩm Cửu Long chưa thanh toán cho nhà cung cấp 3,848 triệu USD, đồng thời cả Bộ Tài chính và Bộ Y tế đều có chỉ đạo kiểm tra đối với số tiền này, ông Quang đã không chỉ đạo kiểm tra, làm rõ.

Tại cơ quan điều tra, ông Quang khai khi được Bộ Y tế chỉ đạo kiểm tra số tiền 3,848 triệu USD, ông đã giao Cục Quản lý dược tổng hợp ý kiến để báo cáo Thủ tướng nhưng Cục Quản lý dược không làm theo. Do bận nhiều việc, bị can không đề xuất hay giao đơn vị có chức năng kiểm tra tiếp.

Ông Quang còn cho rằng việc kiểm tra tài chính là nhiệm vụ của thứ trưởng Bộ Y tế phụ trách tài chính, không thuộc nhiệm vụ của ông. Dù vậy, ông thừa nhận có thiếu sót khi không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, chức trách được giao.

Về phía mình, cựu cục phó Cục Quản lý dược Nguyễn Việt Hùng thừa nhận có thiếu sót khi chưa tham mưu đầy đủ cho lãnh đạo Bộ Y tế, không chỉ đạo kiểm tra hay đề xuất kiểm tra tiếp đối với số tiền 3,848 triệu USD của Dược phẩm Cửu Long, không tổng hợp ý kiến thành viên đoàn kiểm tra để làm rõ công ty đã thanh toán tiền mua nguyên liệu hay chưa…•