Ngày 13-9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã dành cả ngày làm việc để xem xét báo cáo giám sát về việc thực hiện pháp luật tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong sáu năm qua và các báo cáo của Chính phủ, TAND Tối cao, VKSND Tối cao về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2022…
Nhiều cấp, ngành “ngại” tiếp dân
Sáng 13-9, UBTVQH đã cho ý kiến về báo cáo giám sát việc tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ tháng 7-2016 đến tháng 7-2021. Báo cáo cho biết có tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, ngại va chạm, không tổ chức tiếp công dân, đối thoại với dân, thiếu quyết liệt, công tâm, khách quan trong giải quyết, dẫn đến vụ việc không được giải quyết dứt điểm, trở thành vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài.
 |
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu ý kiến tại cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: TRỌNG PHÚ |
“Số liệu thống kê cho thấy tiếp công dân của người đứng đầu cấp xã ít, cấp huyện có nhiều hơn, cấp tỉnh không cao, cấp bộ thì thấp. Người đứng đầu chủ yếu ủy quyền cho cấp phó tiếp dân định kỳ” - báo cáo giám sát nêu.
Cụ thể, các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ tiếp công dân định kỳ chỉ đạt tỉ lệ bình quân 38% so với quy định. Tỉ lệ này ở chủ tịch UBND cấp tỉnh là 56%, chủ tịch UBND cấp huyện là 94% và chủ tịch UBND cấp xã là 49%…
Thảo luận về nội dung này, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng tỉ lệ tiếp công dân các cấp còn thấp, đặc biệt là ở cấp xã. “Việc tiếp công dân của chủ tịch UBND cấp xã rất thấp. Điều này rất vô lý bởi đây là cấp gần dân, sát dân nhất, những vấn đề xảy ra tại địa phương thì người đứng đầu phải biết đầu tiên” - bà Thanh nói và đề nghị làm rõ nguyên nhân để có giải pháp.
Còn Phó Chủ tịch QH Nguyễn Khắc Định nhận định có tình trạng “ngại”, “trốn tránh” tiếp dân. “Lịch tiếp công dân niêm yết công khai mà không có người dân đến là do lịch công khai trong cơ quan nhưng ngoài bảo vệ gác thì ai đến được, biết tiếp lúc nào” - ông nói và đề nghị chấn chỉnh tình trạng này.
Cần thực hiện tốt trách nhiệm giải trình
Phó Chủ tịch thường trực QH Trần Thanh Mẫn đánh giá dù nhận thức và sự quan tâm đến vấn đề tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo có sự chuyển động nhưng kết quả vẫn chưa mấy khởi sắc, thậm chí còn nan giải, phức tạp. “Vì sao người dân ở địa phương mình lại khiếu nại, tố cáo vượt cấp như vậy?” - ông Mẫn đặt câu hỏi và cho hay thực tế cho thấy nơi nào cấp ủy quan tâm đến công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo thì tình hình “tương đối yên ổn”.
Theo đó, ông Mẫn đề nghị cần thực hiện tốt công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, nhất là lĩnh vực liên quan trực tiếp đến người dân. Trong đó, Ban thanh tra nhân dân ở cơ sở phải được tăng cường kịp thời, giải quyết kịp thời khiếu nại, tố cáo ngay từ cơ sở khi có vụ việc. Đặc biệt cần làm rõ trách nhiệm của chủ tịch UBND các cấp trong giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Cùng quan điểm, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nhấn mạnh báo cáo giám sát “cần chỉ rõ từng việc gì phải làm, ai làm, bao giờ phải xong, cơ chế báo cáo việc này như thế nào?”. “Cần kiểm đếm danh mục vụ việc, bao nhiêu vụ ở trung ương, bao nhiêu vụ ở địa phương cần tập trung giải quyết. Nhiệm kỳ QH khóa XIII đã thống kê 500 vụ việc nổi cộm, phức tạp, sau đó tập trung giải quyết và đã tháo gỡ được dần” - Chủ tịch QH nêu.
Tỉ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm chưa đạt
Chiều cùng ngày, UBTVQH đã nghe các báo cáo công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của ngành tòa án và kiểm sát năm 2022. Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, các báo cáo của TAND Tối cao và VKSND Tối cao đã phản ánh cơ bản đầy đủ tình hình, kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo trong năm 2022.
Cụ thể, năm 2022 ngành tòa án đã thụ lý 9.390 đơn thuộc thẩm quyền (giảm 1.992 đơn), trong đó chủ yếu vẫn là đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm (5.244 đơn, giảm 1.651 đơn). Các tòa án đã tiếp 159.810 lượt công dân, tăng 62.514 lượt (64,25%), trong đó lãnh đạo tòa án trực tiếp tiếp 6.365 lượt công dân.
“… Tỉ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm là 41,5%, chưa đạt chỉ tiêu QH giao (từ 60% trở lên). Qua công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụng hành chính có 160 đơn khiếu nại đúng, 164 đơn khiếu nại đúng một phần cho thấy TAND Tối cao cần tiếp tục có các giải pháp để nâng cao hơn nữa chất lượng các quyết định, hành vi tố tụng của người tiến hành tố tụng trong các vụ án, vụ việc” - báo cáo thẩm tra nêu.
Đối với ngành kiểm sát, số lượt công dân trực tiếp khiếu nại, tố cáo giảm 23,4% nhưng các vụ đông người lại có chiều hướng gia tăng. Số lượng đơn đã tiếp nhận, số đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của VKS giảm so với năm trước nhưng số đơn tố cáo tăng 50,5%; số đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm vẫn chiếm tỉ lệ lớn. Trong đó đã giải quyết được 96,3% đơn khiếu nại và 93% đơn tố cáo, kịp thời phát hiện nhiều quyết định, hành vi của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có vi phạm và yêu cầu giải quyết lại.
Về công tác giải quyết đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đã giải quyết 6.436 đơn/3.503 việc. Qua đó, ban hành 370 quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm và được tòa án chấp nhận 247 kháng nghị.