Thông tin cho Thanh Niên, bà Đinh Anh Minh, Giám đốc Công ty AIKA Group (tại TP.Tsukuba, tỉnh Ibaraki, Nhật Bản), cho biết đầu tháng 8 công ty bà mua 2 kiện hàng với 13 quả sầu riêng tươi nhập khẩu từ VN đưa về cửa hàng bán lẻ. Trong số đó, chỉ có 1 quả sầu riêng chín được, 2 quả bị sượng hoàn toàn, 2 quả bị non không thể chín, số còn lại thì bị nứt vỏ, cơm bị chua, quả thì 4 - 5 múi bóc ra chỉ lấy được 1 - 2 múi.

NVCC

Bà Lê Thị Kiều Oanh, Giám đốc Công ty Apple LCC (có văn phòng đặt tại Tokyo, Nhật Bản), cũng phản ánh bị "dính" 1 lô hàng sầu riêng non khiến doanh nghiệp (DN) này lỗ nặng, mất khách. Theo bà Oanh, lô hàng 2,1 tấn sầu riêng nhập khẩu VN giá 210.000 đồng/kg, khi đến Nhật Bản toàn bộ hàng được phân phối cho cửa hàng bán lẻ đã đặt trước. Sau vài ngày giao hàng, đối tác tới tấp điện thoại phản ánh sầu riêng không chín, quả chín được thì cơm sống sượng, không ngọt, mùi chua… Sau đó, DN phải thu hồi toàn bộ sầu riêng để kiểm tra thì có 70% bị thối hỏng.

Bà N.T.T, chủ DN ở Tiền Giang chuyên xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, cho rằng thị trường sầu riêng đang loạn giá dẫn đến loạn chất lượng. Không chỉ ở Nhật Bản, thị trường Trung Quốc vừa qua có nhiều lô hàng sầu riêng bị thối hỏng, không thể chín do người bán cắt non. Bà T. thông tin thêm, để chất lượng sầu riêng xuất khẩu nảy sinh nhiều vấn đề, thị trường tranh mua, tranh bán, bát nháo như hiện nay, lý do một phần nằm ở lòng tham của chủ vườn, thương lái; song phần lớn là trách nhiệm thuộc về các cơ sở đóng gói xuất khẩu.

Trao đổi với Thanh Niên, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Trung cho biết Bộ NN-PTNT cũng nhận được phản ánh từ các DN xuất khẩu về tình trạng sầu riêng bị cắt non, chất lượng không đảm bảo, sang đến thị trường nhập khẩu bị thối hỏng phải đổ bỏ. Dù số lượng các lô hàng này không nhiều nhưng tác động rất tiêu cực đến uy tín, hình ảnh sầu riêng VN.

Tư duy "ăn xổi, ở thì"

Trước thông tin sầu riêng non được đóng gói xuất khẩu sang Nhật Bản, Trung Quốc, nhiều bạn đọc (BĐ) cho rằng đây là biểu hiện của kiểu làm ăn xổi, ăn non. "Đây là kiểu làm ăn gian dối, ăn xổi ở thì. Làm ăn như thế sẽ phải trả cái giá rất đắt", BĐ Vinh Trần Quang Hữu thẳng thắn. Cùng quan điểm, BĐ Andy Quách bổ sung: "Cũng không bỏ được cái cách làm ăn chụp giật. Vì vậy mà không cạnh tranh nổi với các nước khác".

BĐ Phan Dương cho rằng đây là "lỗi hệ thống", từ nhà vườn, thương lái đến công ty xuất khẩu đều cùng ham lợi mà ra. "Nhà vườn muốn hái bán hết một lượt sầu riêng cả già lẫn non, thương lái cứ thu gom bất kể không lựa lọc gì, công ty xuất khẩu thì không kiểm soát chất lượng hàng. Người mua lầm chứ người bán đâu có lầm, tất cả đều vì hám lợi", BĐ này viết.

BĐ Lê Đức Đồng bàn thêm: "Tôi nhớ về thuở xuất khẩu chuối sấy ở quê tôi. Lúc đầu họ mua chuối già về sấy nên chất lượng cao. Về sau họ mua cả chuối non về sấy thì hàng bị trả lại, lỗ nặng. Nếu không chấn chỉnh quyết liệt thì sầu riêng, trái cây chủ lực xuất khẩu hiện nay, bị treo là điều khó tránh khỏi".

Siết chặt quy trình xuất khẩu

Nhiều BĐ đề nghị chỉnh đốn lại phương cách làm ăn, kiểm soát chặt chẽ các khâu mua bán mặt hàng nông sản này. BĐ Thà đề xuất: "Chính quyền địa phương và các DN uy tín nên bắt tay nhau để quản lý và hướng dẫn người dân làm theo quy trình để đảm chất lượng sầu riêng xuất khẩu". Đồng tình, BĐ Han Trung nêu giải pháp: "Sầu riêng được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo phê duyệt mã số vùng và cơ sở đóng gói đạt yêu cầu của họ. Vậy thì có thể căn cứ theo đó mà quy định luôn tiêu chuẩn xuất khẩu. Các thành phần tham gia xuất khẩu trái sầu riêng phải tuân thủ, nếu không đạt hoặc cố ý làm sai thì dừng hợp tác làm ăn".

"Mong chuyện tuồn sầu riêng non lần này chỉ là một lần tham lam và không lặp lại nữa. Chứ nếu không thì ảnh hưởng vô cùng lớn đến ngành hàng xuất khẩu trái cây chủ lực. Cái giá phải trả là không thể tính được vì sản lượng xuất khẩu sầu riêng hàng trăm ngàn tấn mỗi năm. Chỉ cần người trồng cắt hái đúng trái chín già tự nhiên như bán cho bạn hàng quen ngoài chợ, còn thương lái với đầu mối xuất khẩu tuyển chọn gắt gao, cộng với sự quản lý, kiểm tra, giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng là chất lượng sầu riêng đã có thể yên tâm", BĐ Xuben mong mỏi.