Bên cạnh việc giải quyết những vấn đề trước mắt thì lúc này cũng phải "bàn chuyện dài hạn"

Phát biểu tại Hội nghị Giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp, PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, chưa bao giờ Chính phủ, các cấp, các ngành điều hành quyết liệt như thời gian vừa qua, nhưng thực tế kết quả chưa được như mong đợi.

“Rõ ràng là nền kinh tế đang ở trong trạng thái không bình thường. Trong bối cảnh đó, cần phải phân tích kỹ các nguyên nhân từ bên trong bộ máy hành chính cũng như cấu trúc của hệ thống doanh nghiệp Việt Nam để nhận diện đúng và có biện pháp xoay chuyển”, PGS.TS. Trần Đình Thiên nhấn mạnh. 

Theo PGS.TS. Trần Đình Thiên, vấn đề khó nhất đối với doanh nghiệp hiện nay là vấn đề thị trường. Do đó, phải mở được các thị trường cho doanh nghiệp, "thị trường tắc thì không lĩnh vực nào thông được".

Đối với việc điều hành tín dụng trong trạng thái bất thường, ông Thiên cho rằng, phải có những giải pháp khác thường. Đây cũng là cơ hội để các ngân hàng can đảm, tiếp cận doanh nghiệp bằng xu hướng, tiềm năng tương lai… Ví dụ hỗ trợ tín dụng doanh nghiệp phát triển kinh tế số, chuyển đổi xanh, năng lượng tái tạo. 

"Điều hành tín dụng nên có cách nhìn dài hạn, hướng về tương lai", ông Thiên đưa ra quan điểm.

Bên cạnh đó, ông Thiên lưu ý, trong giai đoạn hiện nay nên tính toán tiếp tục đẩy mạnh các chính sách tài khóa ngân sách để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế đảm bảo "đủ mức, đủ độ"… "Đây là câu chuyện rất khó về cơ chế. Nhưng khó mới cần phải làm", ông Thiên nhìn nhận. 

Chia sẻ tại hội nghị, TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia dự báo, GDP năm 2023 sẽ nằm trong khoảng 4,5 - 4,7% và đây cũng được xem là mức tăng trưởng khá. 

“Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn, rất may chúng ta có một lợi thế là nền kinh tế vĩ mô đang ổn định. Đây là vấn đề quý và "chúng ta cũng phải vui một tý". Vì thực tế, nền kinh tế toàn cầu cũng đang tăng trưởng thấp chứ không chỉ riêng Việt Nam”, TS. Lê Xuân Nghĩa đánh giá.

TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết, ông cũng đồng tình với ý kiến của PGS.TS. Trần Đình Thiên, khi bên cạnh việc giải quyết những vấn đề trước mắt thì lúc này cũng phải "bàn chuyện dài hạn". 

Do đó, TS. Lê Xuân Nghĩa đặt vấn đề: “Trong thời gian tới, Việt Nam liệu có ngành nào, lĩnh vực nào có thể "kéo 100 triệu dân đi lên" hay không?”.

Trả lời cho câu hỏi này, ông Nghĩa cho rằng, ngành dệt may, nông nghiệp, du lịch hay riêng ngành bất động sản… cũng khó có thể "kéo 100 triệu dân đi lên". Tuy nhiên, theo ông Nghĩa, hiện lĩnh vực bất động sản là khu vực có thể “đứng vững” và có khả năng lan tỏa. Vì vậy, trước mắt, cần tập trung phát triển nhà ở xã hội và Nhà nước cần có những chính sách để doanh nghiệp phát triển bất động sản cảm thấy "thích nhà ở xã hội".

Có thể hiểu, Nhà nước làm chính sách, xác định đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội; ngân hàng cho vay vốn; doanh nghiệp lo xây dựng và bán nhà.     

Hiện nay, trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn, việc mua bán sáp nhập doanh nghiệp đang khá phổ biến trên toàn cầu. Do đó, TS. Lê Xuân Nghĩa cũng đưa ra một số kiến nghị liên quan đến việc mua bán sáp nhập doanh nghiệp để tái cấu trúc nền kinh tế; bên cạnh đó là hỗ trợ ngành dệt may chuyển đổi công nghệ mới, chuyển đổi xanh; hỗ trợ sản xuất nông nghiệp…

Cuối cùng, khi đưa ra ý kiến về điều kiện cho vay, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, đây là quyền của các ngân hàng thương mại, quyền lựa chọn theo "khẩu vị rủi ro" của từng ngân hàng và Nhà nước không nên can thiệp quá sâu vào câu chuyện này. Nhà nước chỉ nên đưa ra khuyến cáo và hỗ trợ cho các ngân hàng thương mại.

"Không được đánh đồng" giữa vai trò của Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại

Hiện nay, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp thấp nên việc triển khai giản ngân tín dụng chưa được như kỳ vọng. Do đó, bên cạnh các giải pháp về tiền tệ, theo các chuyên gia, cần có các giải pháp mang tính tổng thể, khôi phục niềm tin của thị trường.

Tại hội nghị, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia cho rằng, để giải quyết bài toán nâng cao hiệu quả tiếp cận tín dụng của người dân, doanh nghiệp, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, cần phải có cách nhìn và giải pháp tổng thể cả trong hệ thống kinh tế cũng như trong hệ thống ngân hàng.

Theo TS. Võ Trí Thành, để có lời giải cho bài toán này, chỉ riêng hệ thống ngân hàng khó giải quyết được vấn đề. Trước tiên, về tư duy, "không được đánh đồng" giữa vai trò của Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại.

“Từ tổng thể chung của nền kinh tế, cần có sự kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa các chính sách tài chính với chính sách tiền tệ, nhất là trong bối cảnh hiện nay, dư địa để điều hành chính sách tiền tệ không còn nhiều (chủ yếu liên quan đến lãi suất), cần nghiên cứu có giải pháp phù hợp, hiệu quả đẩy mạnh chính sách tài khóa”, TS. Võ Trí Thành nhấn mạnh. 

Đối với tín dụng, theo ông, cần phân biệt rành mạch khả năng về chính sách của Ngân hàng Nhà nước và hoạt động của các ngân hàng thương mại. Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ khôn khéo, gắn với bảo đảm an toàn hệ thống tín dụng. Các ngân hàng thương mại cần hoạt động tuân theo pháp luật và quy luật của thị trường.

Bên cạnh đó, cũng cần tính toán, đánh giá kỹ lưỡng để hướng dòng vốn vào những khu vực có khả năng phục hồi và phát triển, dẫn dắt nền kinh tế, đi đôi với các giải pháp kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy xuất khẩu, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; hỗ trợ khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh. 

Vì vậy, trong bối cảnh thanh khoản hệ thống TCTD dư thừa và còn rất nhiều dư địa để tăng trưởng tín dụng (toàn hệ thống còn khoảng 9% để tăng trưởng tín dụng, tương đương khoảng 1 triệu tỷ đồng), Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cũng cho biết, việc triển khai các giải pháp để tăng khả năng hấp thụ vốn của người dân, doanh nghiệp là rất cần thiết để TCTD có điều kiện cung ứng vốn, mở rộng tín dụng đối với nền kinh tế, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng. Và Phó Thống đốc đã đề xuất một số nhóm giải pháp như sau:

Thứ nhất, nhóm giải pháp kích cầu đầu tư, tiêu dùng, thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế. Tại nhóm giải pháp này, cần chú trọng vào các chính sách thương mại: (i) Có các giải pháp đẩy mạnh xúc tiến thương - mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, tập trung khai thác, vận dụng và phát huy có hiệu quả, thực chất các Hiệp định thương mại tự do; (ii) Có các giải pháp khai thác cầu nội địa để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm sự phụ thuộc vào cầu nước ngoài để tăng tính độc lập tự chủ nền kinh tế;

Cùng với đó, nghiên cứu các giải pháp, chính sách hỗ trợ thúc đẩy gia tăng tác động lan tỏa của khu vực FDI, tăng cường mối liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI để củng cố nền tảng nội địa của nền kinh tế, tạo nguồn thu ngoại tệ bền vững cho nền kinh tế trong trung - dài hạn; thu hút các dòng vốn ngoại tệ về nước, từ đó làm tăng lượng tiền trong nền kinh tế. Đồng thời, cũng cần tiếp tục triển khai các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, đơn - giản hóa quy trình đầu tư và thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho hoạt động của người dân, doanh nghiệp.  

Đưa ra nhóm giải pháp thứ hai, theo Phó Thống đốc NHNN, cần phát triển các loại thị trường, bao gồm: Trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) và bất động sản.

Đối với thị trường TPDN, cần có các giải pháp ổn định, khơi thông dòng vốn trên thị trường TPDN để giảm áp lực vốn tín dụng trung, dài hạn vào hệ thống ngân hàng; Tăng cường tăng cường thông tin, truyền thông kịp thời để giữ vững tâm lý thị trường, nhà đầu tư; chỉ đạo, hướng dẫn việc chào bán, giao dịch TPDN đảm bảo đúng quy định pháp luật, tạo điều kiện hỗ trợ cho doanh nghiệp phát hành TPDN. (Bộ Tài chính chủ trì phối hợp các cơ quan liên quan thực hiện). 

Đối với thị trường bất động sản, tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi), dự án Luật Đất đai (sửa đổi); Tăng cường kiểm tra, chỉ đạo, đôn đốc các địa phương, khẩn trương triển khai lập quy hoạch tỉnh; nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm khai thác và huy động tối đa các nguồn lực tài chính trong và ngoài nước cho phát triển thị trường bất động sản; Bảo đảm hoạt động huy động vốn của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản trên thị trường chứng khoán lành mạnh, hiệu quả; kiểm soát tránh hiện tượng đầu cơ, thao túng, thổi giá. 

Cùng với đó, các địa phương khẩn trương công bố danh mục các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư, trong đó, các dự án được công bố phải đảm bảo đúng theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng tại Công văn số 1551/BXD-QLN cả về nội dung và hình thức công bố. 

Về nhóm giải pháp thứ ba, NHNN cho rằng, cần nâng cao năng lực, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp. Trong đó, các doanh nghiệp triển khai các giải pháp nâng cao năng lực để tăng khả năng hấp thụ vốn. Và các Bộ, cơ quan (Tài chính, Kế hoạch & Đầu tư phối hợp các cơ quan liên quan, các địa phương) triển khai giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ Phát triển DNNVV để tăng khả năng tiếp cận tín dụng đối với DNNVV. 

Nhóm giải pháp thứ tư được NHNN đưa ra có liên quan tới tiền tệ, tín dụng, lãi suất. Cụ thể, để tăng cường triển khai các giải pháp góp phần nâng cao khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn tín dụng, ngày 05/9/2023 NHNN đã có văn bản số 6936/NHNN-TD chỉ đạo các TCTD, NHNN chi nhánh các tỉnh thành phố thực hiện một số nội dung trọng tâm về công tác tiền tệ, tín dụng, lãi suất, thanh toán, truyền thông, kết nối ngân hàng - doanh nghiệp..; đồng thời, có văn bản số 6937/NHNN-TD gửi UBND các tỉnh, thành phố phối hợp chỉ đạo triển khai kết nối ngân hàng - doanh nghiệp, tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế. 

Do đó, NHNN và ngành ngân hàng sẽ tiếp tục bám sát diễn biến trong nước và quốc tế để điều hành CSTT chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô; điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, hướng nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; 

Song song với đó, tiếp tục theo dõi sát diễn biến tiền tệ trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; điều tiết thanh khoản hợp lý nhằm ổn định thị trường tiền tệ; 

Và tiếp tục đẩy mạnh triển khai Chương trình Kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp; thành lập Tổ Công tác làm việc với các địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội để tổng hợp, xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận tín dụng./.