Tại Diễn đàn Kinh tế TP HCM (HEF) năm 2023 diễn ra cuối tuần qua, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi cho biết một trong những kế hoạch mà thành phố đang triển khai trong lộ trình hướng đến kinh tế xanh, bền vững là thí điểm xây dựng Cần Giờ trở thành địa phương xanh.

Nhiều lợi thế

Theo Chủ tịch UBND TP HCM, Cần Giờ được kỳ vọng sẽ là địa phương tiên phong thực hiện mục tiêu "net zero" (phát thải ròng bằng 0) vào năm 2035, trước 15 năm so với cam kết của Việt Nam với quốc tế. Để thực hiện mục tiêu này, thành phố đang định hướng tập trung đầu tư xây dựng Cần Giờ ở các lĩnh vực giao thông xanh, trong đó các phương tiện giao thông trên địa bàn phải sử dụng nhiên liệu xanh, năng lượng xanh; xử lý rác thành điện phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt; xây dựng điểm đến này không rác thải nhựa; phát triển du lịch xanh và thí điểm tín chỉ carbon với rừng Cần Giờ...

Thời gian qua, trên cơ sở các nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội, TP HCM đã có định hướng phát triển Cần Giờ thành trung tâm kinh tế hàng hải và đô thị dịch vụ du lịch, thông qua 2 dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và khu đô thị lấn biển. 

Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM cũng nêu rõ trong các ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào thành phố có danh mục đầu tư dự án xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ theo quy hoạch có quy mô vốn đầu tư từ 50.000 tỉ đồng trở lên.

Mới đây, UBND TP HCM đã có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về Đề án nghiên cứu xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, với quan điểm phát triển cảng đồng bộ, hiện đại. Trong đó, sử dụng nhiên liệu sạch, bảo vệ môi trường được xem xét như một bộ phận cấu thành không tách rời của quá trình đầu tư xây dựng, kinh doanh, khai thác để nơi đây trở thành cảng xanh đầu tiên tại Việt Nam.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động ngày 19-9, TS Phan Thụy Kiều, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM (HIDS), cho biết lộ trình chuyển đổi kinh tế xanh của thành phố là quá trình dài hạn, đòi hỏi nguồn lực rất lớn. 

Nếu triển khai đại trà sẽ khó khó mang lại hiệu quả thiết thực nên thành phố đã chọn Cần Giờ làm địa phương thí điểm. Bởi nơi này có vị trí địa lý thuận lợi khi tiếp giáp với biển và mật độ dân số vừa phải để có thể kiểm soát trong quá trình triển khai thí điểm kinh tế xanh, hướng tới phát thải ròng bằng 0.

Đến nay, thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan triển khai chương trình hành động xây dựng Cần Giờ xanh, trong đó trước mắt giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các sở, ngành có liên quan đề xuất trồng rừng gắn với tín chỉ carbon. Sở Du lịch phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai mô hình du lịch sinh thái, kết hợp trải nghiệm chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Sở Công Thương phối hợp với các đơn vị liên quan đề xuất điện áp mái ở các cơ quan công sở và các bãi muối... 

"Tập trung phát triển Cần Giờ xanh là hình mẫu thí điểm cho TP HCM và cả nước về chuyển đổi xanh. Dù vậy, trong bối cảnh nguồn lực hạn chế, mục tiêu là tận dụng Nghị quyết 98 để mang đến sự đột phá, thu hút các nhà đầu tư chiến lược có nguồn lực đủ mạnh, có sự quan tâm tới thành phố cũng như sự phát triển của Cần Giờ. Tận dụng hình thức hợp tác công - tư (PPP), xã hội hóa và các nguồn lực từ tư nhân để tạo nguồn lực tổng hợp phát triển Cần Giờ" - TS Phan Thụy Kiều thông tin.

Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM đang xây dựng chương trình hành động cho Cần Giờ xanh; triển khai đề án phát triển kinh tế biển cho Cần Giờ theo hướng xanh và bền vững.

Cơ hội thí điểm mô hình mới

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98, nhận định Cần Giờ có thể định hướng triển khai 3 ngành khả thi là du lịch biển, kinh tế hàng hải mà gốc là cảng biển và năng lượng tái tạo. 

Nơi đây đang có nhiều điều kiện thuận lợi để triển khai thí điểm những mô hình kinh tế mới cho phát triển xanh, bền vững. Cần quyết tâm chính trị để đưa Cần Giờ từng bước theo mô hình của Cù lao Chàm là không có nhựa, khu lấn biển không có nhựa và xanh.

Trong lĩnh vực du lịch, bà Nguyễn Thị Thanh Thảo - Trưởng Phòng Quy hoạch, Phát triển tài nguyên du lịch Sở Du lịch TP HCM - cho biết định hướng trong phát triển du lịch Cần Giờ phải xanh, chính là phát triển du lịch sinh thái gắn với khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn; du lịch trải nghiệm gắn với sản phẩm OCOP; tiếp tục phát triển du lịch cộng đồng (đang triển khai ở Thiềng Liềng). 

"Du lịch xanh là xu hướng tất yếu nhưng riêng Cần Giờ là địa phương thuận lợi cho thí điểm trong lộ trình hướng tới kinh tế xanh, bởi nơi đây có yêu cầu bắt buộc là vừa phát triển vừa phải bảo tồn khu dự trữ sinh quyển thế giới. Và các doanh nghiệp khi triển khai sản phẩm du lịch ở Cần Giờ phải bảo đảm các tiêu chí xanh" - bà Thanh Thảo nhấn mạnh.

PGS-TS Nguyễn Ngọc Vinh, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, cũng đề xuất Cần Giờ có thể chọn du lịch làm kinh tế mũi nhọn; phát triển các đô thị lấn biển kết hợp du lịch, dịch vụ và thương mại; khai thác tiềm năng phát triển điện gió, điện mặt trời. Đồng thời, việc thúc đẩy hoàn thành dự án cảng trung chuyển và kết nối giao thông sẽ phá vỡ thế ốc đảo của địa phương này.

Riêng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, Công ty CP Năng lượng Dầu khí châu Á đề xuất để Cần Giờ xanh trở thành thành phố tiêu biểu, hoàn thành "net zero" vào năm 2030, thành phố cần có chính sách hỗ trợ đặc biệt, đầu tư cho các dự án như đầu tư lưới điện, trạm và hạ tầng truyền tải điện. 

Phát triển nhiều hồ chứa nước ngọt, nước mưa để dự phòng cung cấp nước cho thành phố, tiết kiệm nguồn nước mưa cho nông nghiệp công nghệ cao. Ngoài ra, trồng thêm rừng ngập mặn để lấn biển, giảm tác hại do biến đổi khí hậu và những tác động của đô thị hóa, bảo vệ môi trường, xử lý rác thải phát điện. 

(Còn tiếp)

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 18-9