Theo tờ The Jerusalem Post, Saudi Arabia ngày 2-9 tuyên bố sẽ cho phép các chuyến bay của Israel đến Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đi qua không phận của mình. Đây được xem là một dấu hiệu mới nhất cho thấy Trung Đông đang dần đi theo hướng bình thường hóa quan hệ với Israel.
Một chiếc máy bay của hãng hàng không quốc gia Israel. Ảnh: FLASH90
"Đây là những lợi ích của một nền hòa bình thực sự" - Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói khi ông liên hệ quyết định của Saudi Arabia với thỏa thuận bình thường hóa đang phát triển của Israel với UAE.
Tuy nhiên, Saudi Arabia đã tuyên bố rõ ràng rằng hòa bình với Israel sẽ chỉ có thể thực hiện được khi có một thỏa thuận cuối cùng về quy chế đối với người Palestine.
Theo Riyadh, quyết định này không chỉ dành riêng cho Israel, mà nó là một phần của thỏa thuận lớn hơn để mở rộng hợp tác của mình với tất cả các nước, ngay cả những quốc gia mà họ không có quan hệ ngoại giao như Israel.
Ý nghĩa đối với Israel
Đối với Israel, động thái này có ý nghĩa rất lớn đối với việc đi lại và là động lực kinh tế để củng cố thỏa thuận với UAE, vì người dân Israel có thể đi đến các nước ở phía đông như Ấn Độ và Thái Lan một cách nhanh chóng và ít tốn kém hơn.
Ngoài ra, quyết định của Saudi Arabia còn biến UAE thành một trung tâm du lịch cho người Israel, qua đó giúp Israel và UAE củng cố về mặt tài chính để duy trì thỏa thuận hòa bình và cải thiện du lịch nói chung.
Thông báo được đưa ra sau khi Saudi Arabia đón các quan chức hàng đầu của Mỹ bao gồm Cố vấn đặc biệt của Tổng thống Donald Trump - ông Jared Kushner và Cố vấn An ninh Quốc gia Robert O’Brien đến Trung Đông để thúc đẩy thỏa thuận Israel-UAE.
Họ hạ cánh xuống Jerusalem (Israel) và sau đó đi cùng một phái đoàn nước này trên một chiếc máy bay của hãng hàng không quốc gia Israel đến UAE. Đây là chuyến bay chính thức đầu tiên của Israel đến UAE và là chuyến bay đầu tiên qua không phận Saudi Arabia.
Từ UAE, ông Kushner và ông O’Brien đã đến Bahrain, Saudi Arabia và Qatar. Một nguồn tin thân cận với hai quan chức này tiết lộ với tờ The Jerusalem Post rằng hai ông chính là người đứng sau việc Saudi Arabia cho phép Israel có thể bay qua không phận của mình đến UAE.
Ngày 2-9, hai quan chức Mỹ đã rời Trung Đông để đến Anh, nơi họ có kế hoạch cập nhật với Ngoại trưởng Anh Dominic Raab về tiến độ của các nỗ lực hòa bình.
Phản ứng của các quốc gia Ả Rập
Tối 2-9, kênh truyền hình Channel 13 của Israel đã suy đoán rằng Bahrain sẽ là nước tiếp theo tiếp bước Saudi Arabia và có thể họ sẽ đưa ra một thông báo chính thức vào đầu tháng 9.
Tuy nhiên, các quan chức Ả Rập ở Bahrain, Saudi Arabia và Qatar đã công khai nói với nhóm quan chức Mỹ rằng họ bác bỏ bản đồ hai nhà nước mà ông Trump công bố vào tháng 1 để giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine. Thay vào đó, cho biết họ ủng hộ giải pháp hai nhà nước dựa trên giới tuyến được xác định trước năm 1967 với đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước Palestine.
Các nhà lãnh đạo Ả Rập cho biết trước tiên họ muốn thấy vấn đề Palestine được giải quyết rồi mới tiến hành hòa bình với Israel.
Ông Tamim bin Hamad al-Thani - Quốc vương Qatar nói với ông Kushner rằng Doha vẫn cam kết thực hiện Sáng kiến Hòa bình Ả Rập năm 2002. Theo sáng kiến này, các quốc gia Ả Rập sẽ đưa ra đề nghị bình thường hóa quan hệ với Israel để đổi lấy một thỏa thuận quốc gia với người Palestine và Israel phải rút khỏi các giới hạn được phân chia trước năm 1967.
Hôm 2-9, Ngoại trưởng Saudi Arabia - Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud đã viết trên trang Twitter rằng dù mở cửa không phận cho máy bay Israel, nước này vẫn giữ vững lập trường của mình về vấn đề hòa bình với nhà nước Do Thái.
Ngoại trưởng Saidi Arabia cho biết: "Việc mở cửa không phận đối với Israel không có nghĩa là Saudi Arabia thay đổi lập trường của mình đối với sự nghiệp và người dân Palestine".
Ông nói thêm rằng "Saudi Arabia đánh giá cao tất cả nỗ lực nhằm đạt được một nền hòa bình công bằng, lâu dài và phù hợp với Sáng kiến Hòa bình Ả Rập".
