Làm sao để giảm tiêu cực, nhũng nhiễu khi trừ điểm?

Trong quá trình dự thảo luật này được trình Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long có ý kiến đồng ý với việc quy định cấp điểm cho bằng lái. Đồng thời, Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ tiêu chí, căn cứ để xác định điểm bằng lái, căn cứ quy đổi lỗi vi phạm để trừ điểm, đồng thời không quy định việc cộng điểm bằng lái.

Ủy ban Dân tộc thì đề nghị Bộ Công an cân nhắc, bỏ nội dung quy định cấp điểm bằng lái vì hoàn toàn không phù hợp với tình hình giao thông và cơ sở hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Cơ quan này đặt ra vấn đề phát sinh tiêu cực, một số cán bộ sẽ lợi dụng quy định này để nhũng nhiễu người dân.

Tuy nhiên, Bộ Công an khẳng định sẽ xây dựng quy định việc tính điểm bảo đảm chặt chẽ, dữ liệu về điểm, lịch sử cộng, trừ điểm, thời gian và người thực hiện sẽ công khai và dễ dàng tra cứu từ bất kỳ đâu vào bất kỳ thời gian nào để ngăn chặn sai phạm, phòng ngừa tiêu cực.

Các nước trừ điểm bằng lái xe ra sao?

Nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai hệ thống điểm cho người lái xe để kiểm soát tình trạng vi phạm giao thông, nếu bị trừ hết số điểm trên bằng lái, tài xế sẽ phải thi lấy bằng lại từ đầu.

* Mỹ

Mỹ áp dụng hệ thống tính điểm bằng lái nhưng mỗi bang lại có quy định khác nhau về việc trừ điểm, từ đó đình chỉ bằng lái theo thời hạn hoặc tước bằng lái vĩnh viễn. Tuy nhiên, trừ điểm không phải là tất cả.

Ở bang California, khi tài xế vi phạm luật giao thông, tòa án có thể cho tài xế cơ hội theo học tại trường dạy về vi phạm giao thông và có thể theo học trực tuyến, có thể được xóa bỏ các vi phạm trong hồ sơ bằng lái sau khi học. Ở bang Massachusetts, hệ thống điểm bằng lái gắn liền với bảo hiểm, người không vi phạm luật giao thông sẽ có mức phí bảo hiểm thấp hơn người vi phạm.

* Vương quốc Anh

Vương quốc Anh tính điểm theo thang 12 điểm. Tài xế sẽ bị cấm lái xe nếu rơi vào 1 trong 2 trường hợp sau: bị kết án vi phạm luật giao thông nghiêm trọng hoặc bị 12 điểm phạt trong vòng 3 năm. Sau đó, tài xế sẽ nhận được trát hầu tòa và tòa án sẽ quyết định tài xế bị cấm lái xe trong bao lâu. Nếu bị cấm từ 56 ngày trở lên, tài xế phải thi lại bằng lái.

* Trung Quốc

Trung Quốc cũng áp dụng hệ thống 12 điểm và sẽ được làm mới lại vào ngày 1-1 hằng năm. Nếu người vi phạm mất 12 điểm trong 1 năm thì bị treo bằng. Để lấy lại giấy phép, tài xế sẽ phải trải qua khóa học 2 tuần ở trung tâm, nộp phạt và thi lấy bằng. Đậu kỳ thi thì được trả bằng, không đậu thì thi lại. Trong trường hợp không tham gia khóa học hay kỳ thi, bằng lái xe sẽ bị hủy bỏ.

Tuy vậy, tờ Thời báo Hoàn Cầu cho biết ở Trung Quốc, đặc biệt là ở Thượng Hải, có tình trạng người vi phạm có thể thoát việc bị phạt bằng cách trả tiền mặt. Hơn nữa, có tình trạng mua bán thì sẽ xuất hiện "cò". Những người này chuyên mua điểm bằng lái từ người thừa hay muốn bán lấy tiền để bán cho người cần nộp phạt nhằm ăn chênh lệch.

Mặc dù có quy định rõ ràng rằng người lái xe phải có mặt trực tiếp để xử lý vi phạm giao thông, nhưng người lái xe không nhất thiết là chủ phương tiện. Nếu camera giao thông bị mờ, không cho ảnh rõ nét của tài xế (và nhiều ảnh được chụp từ phía sau xe) và không có cảnh sát ở đó thì bất kỳ ai cũng có thể đóng giả tài xế và nộp phạt hoặc bị trừ điểm.

Luật sư Cheng Qianping tại Công ty luật Yingke ở Thượng Hải cho rằng với những người mua bán điểm, có thể đánh vào hồ sơ tín dụng cá nhân, dẫn đến khó khăn khi muốn đi du lịch nước ngoài hoặc vay tiền.

MINH KHÔI

* Tài xế Trần Phúc Lộc (quận 12, TP.HCM):

Không nên lỗi gì cũng trừ

Nếu chúng ta triển khai đến nơi đến chốn và hiệu quả thì tôi hoàn toàn ủng hộ. Thế nhưng mỗi bằng lái chỉ có tổng số điểm là 12, nếu vi phạm nào cũng bị trừ điểm thì tài xế ôtô, xe tải... phải đi thi lại liên tục. Điều này dẫn tới bất cập, tốn kém tiền bạc, công sức, thời gian của nhiều người. Cứ tính bình quân muốn nộp hồ sơ thi lại bằng lái đã mất 6 tháng.

Tôi đề xuất lập ra danh sách các lỗi vi phạm, chỉ những lỗi nghiêm trọng do cố ý và có tái phạm nhiều lần thì trừ điểm. Những lỗi như uống rượu say lái xe, chạy ngược chiều, cự cãi với lực lượng CSGT... thì không thể không trừ. Còn lại các lỗi nhỏ như lấn tuyến, không bật xinhan... có thể tiếp tục áp dụng các hình thức xử phạt như trước nay. Nước ta triển khai được như vậy mới hiệu quả, thuyết phục và bảo đảm được quyền lợi cho tài xế.

* Ông Bùi Văn Quản (chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP.HCM):

Ủng hộ làm mạnh tay để răn đe

Đề xuất trừ điểm trên bằng lái xe này là một giải pháp xử lý vi phạm giao thông rất văn minh và cần thiết. Chúng ta dùng pháp luật xử phạt để răn đe, giáo dục tài xế nhằm nâng cao an toàn giao thông. Đồng thời triệt tiêu tâm lý chủ quan, vô tư vi phạm luật lệ nhiều lần mà không sợ bị xử phạt của một số tài xế.

Dù vậy, biện pháp này ở Việt Nam khá mới mẻ và xa lạ, có thể gây bỡ ngỡ cho người dân, nảy sinh nhiều vấn đề cho lực lượng thực thi nhiệm vụ. Bên cạnh đó, các đơn vị phải đảm bảo có một hệ thống dữ liệu đồng bộ, thông suốt mới có thể xử phạt và trừ điểm bằng lái tự động, không để xảy ra sai sót nào. Muốn vậy, các bộ ngành phải có sự phối hợp, đầu tư trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xử lý vi phạm, đặc biệt là đào đạo nguồn nhân lực để thực hiện quá trình xử phạt.

Một vấn đề mà hầu hết người dân quan tâm nữa là quá trình đưa quy định vào áp dụng thực tế phải có biện pháp giám sát, ngăn chặn các vấn đề tiêu cực xảy ra.

* TS Trần Quang Thắng (viện trưởng Viện Kinh tế quản lý TP.HCM):

Phải đi đôi với nâng cấp hạ tầng

Trừ điểm bằng lái là biện pháp mà nhiều nước đã làm từ lâu. Hình thức xử phạt này đem lại hiệu quả cao, tính nghiêm minh, răn đe mạnh khiến nhiều tài xế đồng tình và có ý thức chấp hành luật lệ cao hơn. Các dữ liệu vi phạm, xử lý sẽ lưu lại trên hệ thống công nghệ.

Tuy nhiên, phải nhìn nhận rằng hạ tầng giao thông, quy hoạch, phân luồng và điều tiết giao thông của họ rất bài bản, khoa học. Trong khi đó, hiện hạ tầng giao thông, quy hoạch đường sá ở Việt Nam, nhất là ở các TP lớn, chưa đảm bảo; giao thông xung đột rất nhiều sẽ dẫn đến khó kiểm soát. Thậm chí khi lực lượng chức năng triển khai dễ vấp phải sự phản đối của tài xế, người dân.

Do đó, trong quá trình triển khai biện pháp này, chúng ta cần triển khai song song với nâng cấp hạ tầng giao thông, cải tạo đường sá... cho phù hợp. Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm công bố rõ các nhóm hành vi vi phạm nào thì bị trừ điểm, số điểm trừ tương ứng ra sao cho thuyết phục.

THU DUNG ghi

TTO - Chính phủ đồng ý với đề xuất giấy phép lái xe được cấp 12 điểm mỗi năm, nếu tài xế không vi phạm giao thông sẽ được cộng điểm, khôi phục điểm, nếu bị trừ hết điểm phải thi lại giấy phép lái xe.