Cứ 5 người dân lại có 1 người từng phải đưa hối lộ

Báo cáo thẩm tra của UB Tư pháp Chủ nhiệm Lê Thị Nga trình bày tại phiên họp UB Thường vụ Quốc hội sáng 14/9. Bà Nga đánh giá khái quát, công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng (PCTN) thời gian qua tiếp tục có những chuyển biến tích cực cả về phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng.

Tuy nhiên, theo bà Nga, dù đã có nhiều giải pháp phòng ngừa song trên một số lĩnh vực, hiệu quả công tác này còn chưa thực sự chuyển biến.

Qua công tác thanh tra, kiểm tra và qua phản ánh của dư luận, cử tri và báo chí cho thấy, còn nhiều trường hợp thực hiện quy tắc ứng xử chưa nghiêm.

Đáng chú ý, người đứng đầu UB Tư pháp chỉ ra còn có biểu hiện “nhóm lợi ích”, móc ngoặc giữa người có chức vụ, quyền hạn trong khu vực nhà nước và doanh nghiệp; tình trạng người có chức vụ, quyền hạn “bảo kê”, bao che cho các hành vi vi phạm pháp luật vẫn diễn ra...

Dẫn chứng cho tình trạng trên là vụ việc Hồ Đình Tuấn, Trạm trưởng Trạm bảo vệ rừng Đak Rơ Nga (thuộc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đak Tô, Kon Tum) thiếu tinh thần trách nhiệm, để xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng trong thời gian dài. Chi cục Kiểm lâm Kon Tum sau đó đã đề xuất chuyển toàn bộ hồ sơ vụ việc cho Cơ quan cảnh sát điều tra tiếp tục điều tra, làm rõ.

Tình trạng cán bộ, công chức, viên chức lợi dụng vị trí công tác, lợi dụng kẽ hở về cơ chế, chính sách, pháp luật để nhũng nhiễu, gây phiền hà nhằm vụ lợi khi giải quyết công việc liên quan đến người dân, doanh nghiệp vẫn xảy ra khá phổ biến. Khảo sát của Tổ chức Hướng tới minh bạch về trải nghiệm của người dân đối với tham nhũng trong khu vực công trong 7 lĩnh vực (trường học công; bệnh viện công; dịch vụ điện, nước...) cho thấy 66% được hỏi có liên hệ/tiếp xúc với ít nhất 1 lĩnh vực dịch vụ và cứ 5 người lại có 1 người (khoảng 18%) phải đưa hối lộ ít nhất 1 lần.

Còn theo PCI 2019, kết quả khảo sát mức độ hài lòng của doanh nghiệp về thủ tục hành chính thuế năm 2019 cho thấy khoảng 9% doanh nghiệp thừa nhận đã từng phải chi trả chi phí không chính thức trong một số lĩnh vực cụ thể. Năm 2018, khoảng 7% doanh nghiệp cho biết đã chi trả trên 10% doanh thu cho các loại chi phí không chính thức.

Theo SIPAS 2019, tại 46/63 tỉnh có công chức gợi ý người dân, tổ chức nộp thêm tiền ngoài phí/lệ phí.

Một điểm đáng lo ngại được Chủ nhiệm UBTP chỉ ra là tình trạng bổ nhiệm cán bộ, công chức, giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, kể cả đối với vị trí chủ chốt ở bộ, ngành, địa phương trong một số trường hợp còn chưa thật sự phù hợp, dẫn đến còn có trường hợp người đứng đầu bị xử lý kỷ luật, thậm chí phải xử lý hình sự.

Qua giám sát, phản ánh của dư luận cử tri và báo chí, Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cho hay, việc quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm cán bộ thời gian qua còn có một số trường hợp bổ nhiệm “thần tốc”, thiếu minh bạch; bổ nhiệm cán bộ thiếu điều kiện, tiêu chuẩn… đã gây phản cảm, hoài nghi trong dư luận.

Tội phạm tham nhũng “cộm cán” bỏ trốn

Ghi nhận kết quả về phát hiện, xử lý tham nhũng đã có tác dụng cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, thể hiện sự quyết liệt, nghiêm minh trong xử lý tội phạm về tham nhũng, tạo hiệu ứng tích cực, lan toả trong dư luận cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tuy nhiên, theo bà Nga, số vụ án tham nhũng được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử chưa phản ánh đúng thực trạng tình hình tham nhũng.

Việc phát hiện tham nhũng thông qua công tác tự kiểm tra nội bộ, kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới là khâu yếu tồn tại nhiều năm, nhưng vẫn chưa được khắc phục.

“Hoạt động của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu; số vụ việc, vụ án tham nhũng do cơ quan điều tra chuyên trách phát hiện, khởi tố, điều tra còn ít. Việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm về tham nhũng chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao” – bà Nga nhận định.

Đặc biệt, vẫn còn đối tượng phạm tội tham nhũng bỏ trốn gây khó khăn cho công tác điều tra, xử lý, gây bức xúc trong dư luận. Điển hình là trường hợp bị can Vũ Đình Duy bị truy nã đặc biệt về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty cổ phần hóa dầu và xơ sợi dầu khí (PVTex); bị can Bùi Quang Huy (Tổng Giám đốc Công ty Nhật Cường) bị truy nã quốc tế về các tội Buôn lậu và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; bị can Hồ Thị Kim Thoa bị khởi tố về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí, khi bị khởi tố không có mặt tại địa phương...

Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng tham nhũng ngay trong chính các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp, cơ quan có chức năng chống tham nhũng. Vụ “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại TAND quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội; vụ “Nhận hối lộ” xảy ra Công an huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre... được bà Nga đưa ra làm minh chứng.

Tình trạng này gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công tác đấu tranh PCTN, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật.

UB Tư pháp lưu ý Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán nhà nước, các cơ quan hữu quan tiếp tục tăng cường công tác phát hiện, xử lý tham nhũng; tập trung chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc thanh tra, kiểm toán để xử lý sai phạm trong các dự án gây thất thoát, thua lỗ kéo dài, dư luận xã hội quan tâm; chú trọng thanh tra, kiểm toán một số lĩnh vực có nguy cơ phát sinh tham nhũng cao.

Theo cơ quan thẩm tra, Chính phủ, các bộ, ngành cần đánh giá, nhận diện về tình trạng “tham nhũng vặt”, tham nhũng dưới hình thức “lợi ích nhóm”, “sân sau”, tham nhũng trong các cơ quan có chức năng chống tham nhũng để có giải pháp phòng, chống hiệu quả hơn.

Phương Thảo