Tờ The Hamilton Spectator ngày 15-9 dẫn lời Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á - Thái Bình Dương David Stilwell khẳng định Washington cam kết duy trì hiện diện thường trực ở Đông Nam Á và Biển Đông để ngăn cản mọi động thái quân sự hoá từ bất kỳ nước nào có ý đồ chính trị riêng, ở đây là Trung Quốc.
Theo quan chức này, các việc làm của Trung Quốc như liên tiếp khiêu khích, cưỡng ép các quốc gia láng giềng có tranh chấp ngoài thực địa, ban hành luật an ninh Hong Kong hay xây đập trên thượng nguồn sông Mekong đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, ổn định khu vực.
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ David Stilwell phát biểu trong một sự kiện ở thủ đô Washington DC, Mỹ vào tháng 12-2019. Ảnh: AP
"Trung Quốc dù nhiều lần khẳng định muốn đồng hành cùng những nước khác vì lợi ích chung nhưng diễn biến ở một số khu vực như Biển Đông cho thấy cam kết của Bắc Kinh hoàn toàn không thực tâm. Trung Quốc đã cải tạo các thực thể chiếm đóng trái phép ở đây thành các căn cứ quân sự, đe doạ tàu thuyền di chuyển qua lại" - ông Stilwell nhấn mạnh.
Ông Stilwell sau đó tái khẳng định lập trường của Mỹ từng được Ngoại trưởng Mike Pompeo nêu rõ hồi tháng 7 rằng Washington bác bỏ mọi yêu sách chủ quyền phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông. Mọi tranh chấp trên thực địa phải được giải quyết thông qua các biện pháp đối thoại, đàm phán hoà bình.
Ông cũng kỳ vọng những nước có tranh chấp, đặc biệt là các thành viên ASEAN, sẽ đoàn kết để cùng chung nỗ lực buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm cho những hậu quả về an ninh, môi trường gây ra trên Biển Đông.
"Chúng tôi thường nhận được những lời chia sẻ từ những người bạn ở ASEAN cùng một số nước khác rằng họ không muốn bị phải chọn giữa Mỹ và Trung Quốc. Chúng tôi muốn khẳng định rằng Mỹ không ép các bạn phải chọn ai cả. Nếu Trung Quốc đem lại được lợi ích cho ASEAN và tôn trọng chủ quyền của các bạn thì chúng tôi không phản đối gì cả" - ông Stilwell nói, dù cho biết thêm là đến nay, Trung Quốc "vẫn chưa làm được gì cả".
Đáng chú ý, các phát ngôn của ông Stilwell được đưa ra chỉ vài ngày sau khi kỳ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 bế mạc hôm 12-9.
Phát biểu khi tham dự sự kiện này, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị từng lên tiếng cáo buộc Mỹ là bên cố tình can thiệp an thiệp trực tiếp vào các tranh chấp lãnh thổ và hàng hải ở Biển Đông để phục vụ cho các mục tiêu chính trị của riêng Washington.
Ông Vương lặp lại lập trường của Bắc Kinh rằng "hòa bình và ổn định là lợi ích chiến lược lớn nhất của Trung Quốc ở Biển Đông, đây cũng là khát vọng chiến lược chung của Trung Quốc và các quốc gia ASEAN". 