Sáng 17-9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã xem xét các báo cáo của Chính phủ và các cơ quan liên quan về việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong nhiệm kỳ qua.

Chậm ban hành văn bản dưới luật, tạo khoảng trống lớn

Tại phiên họp, Tổng thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết: Qua giám sát cho thấy vẫn còn nhiều nội dung quy định chi tiết chưa ban hành hoặc ban hành chậm đã tạo ra khoảng trống pháp lý, gây khó khăn, lúng túng trong việc thực thi pháp luật, phối hợp giữa các cơ quan.

Ông Phúc dẫn chứng, Luật Thi hành án hình sự đến nay vẫn còn 21 điều, khoản chưa có văn bản quy định chi tiết và văn bản quy định về việc phối hợp giữa các cơ quan trong thực hiện trình tự, thủ tục.

Nhiều luật có các quy định nhưng văn bản quy định chi tiết thì lại ban hành chậm hoặc có hiệu lực thi hành chậm so với thời điểm thi hành của luật. Cụ thể, như Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có 15/15 văn bản, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có 15/15 văn bản, Luật Quản lý ngoại thương có 7/7 văn bản, Luật Quốc phòng có 6/6 văn bản, Luật Tố cáo có 5/5 văn bản...

Ông cũng nêu nhiều văn bản dưới luật còn có tình trạng trái với luật của QH. Cụ thể, có tới bảy nghị định, ba thông tư quy định không đúng nội dung của luật giao hoặc chưa thống nhất với hệ thống pháp luật.

Đáng lưu ý, có tới tám nghị định có một số nội dung tiếp tục ủy quyền cho bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ quy định chi tiết, điều này là chưa phù hợp quy định của pháp luật. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc cơ quan được ủy quyền ban hành văn bản quy định nội dung không đúng thẩm quyền.

Từ đó, ông Phúc kiến nghị QH cần hạn chế giao quá nhiều quy định chi tiết luật, pháp lệnh cho các bộ, cơ quan ngang bộ. Bên cạnh đó, cần chỉ đạo xử lý dứt điểm tình trạng “ủy quyền tiếp” với các văn bản quy định chi tiết.

Tổng thư ký QH cũng kiến nghị Chính phủ cần tăng cường rà soát, kịp thời phát hiện các văn bản có nội dung mâu thuẫn, chồng chéo; đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý các văn bản có sai phạm về thẩm quyền ban hành, hình thức, trình tự thủ tục ban hành hoặc văn bản có nội dung chưa bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc phát biểu tại phiên họp. Ảnh: TTXVN

Chậm, thiếu và chồng chéo đang là… bệnh

Đánh giá cao kết quả xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan trong nhiệm kỳ, tuy nhiên Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho rằng căn bệnh kinh niên “chậm, thiếu, chồng chéo” cần phải giải quyết triệt để.

“Theo thống kê của Tổng thư ký QH thì có văn bản ban hành chậm tới 21 tháng, thậm chí có trường hợp chậm tới bốn năm. Thứ hai là tình trạng thiếu, trong đó có nhiều nội dung QH giao Chính phủ và các cơ quan hướng dẫn nhưng lại không làm. Thứ ba là tình trạng trái luật, quy định của luật như vậy nhưng hướng dẫn, quy định lại không đúng” - ông Hiển nói và nhấn mạnh trong đó hai căn bệnh “chậm và thiếu” đang thực sự là vấn đề.

Ông Hiển cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến các căn bệnh trên, do đó cần phải chuyên tâm hơn nữa với công tác xây dựng luật, pháp lệnh ở mọi góc độ. “Nhiều cái luật quy định rất rõ rồi, các cơ quan liên quan lại không xem xét kỹ lưỡng, lại đi hỏi, nhiều cái hỏi không đúng thẩm quyền của UBTVQH mà là thẩm quyền của Chính phủ. UBTVQH lại phải họp giải quyết, rất mất thời gian” - ông Hiển nói.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu khẳng định: Cần khắc phục những bất cập trong việc ban hành các văn bản chi tiết hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của QH; tăng cường kỷ luật kỷ cương, trách nhiệm của các thành viên Chính phủ trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Ngoài ra, cần phải đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Qua rà soát, các cơ quan đã phát hiện và kiến nghị đối với nhiều nội dung được đánh giá là có mâu thuẫn, chồng chéo. “Ngoài ra có những quy định không còn khả thi, không còn phù hợp với thực tiễn. Đây là những vấn đề cần được rà soát, đánh giá một cách thận trọng và có sự phân loại theo danh mục nên các bộ, ngành cần có sự thống nhất” - Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu nói.