Sau gần 8 tháng triển khai các quy định mới tại Nghị định số 153 của Chính phủ về chào bán, giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu DN ra thị trường quốc tế, thị trường này vẫn duy trì đà tăng trưởng cao. Khối lượng phát hành trái phiếu DN riêng lẻ 7 tháng đầu năm tăng 17% so với cùng kỳ.
Theo Bộ Tài chính, bên cạnh tác động tích cực giúp DN huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh, thị trường trái phiếu DN riêng lẻ tiềm ẩn rủi ro. Một số DN, nhất là DN bất động sản, phát hành trái phiếu với lãi suất cao. Chất lượng tài sản bảo đảm của trái phiếu hạn chế (chủ yếu là dự án đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của DN bất động sản). Có sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ…
Hiện các DN huy động vốn trái phiếu riêng lẻ theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm và cơ quan quản lý nhà nước không cấp phép phát hành. Tuy nhiên, trong số DN phát hành trái phiếu vẫn có DN có quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng lớn, lãi suất cao, phát hành không có tài sản bảo đảm hoặc chất lượng tài sản bảo đảm kém. Như vậy, sẽ dễ gặp rủi ro nếu hoạt động sản xuất - kinh doanh khó khăn và sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.
"Với tính chất rủi ro cao hơn nên trái phiếu DN phát hành riêng lẻ chỉ phù hợp với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, là đối tượng có khả năng phân tích, đánh giá rủi ro, có năng lực tài chính và dám chấp nhận rủi ro khi quyết định mua trái phiếu. Luật hiện nêu rõ chỉ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua và giao dịch trái phiếu DN phát hành riêng lẻ. Do đó, nhà đầu tư nên cân nhắc và cần hết sức lưu ý lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao; thận trọng đánh giá kỹ về rủi ro trước khi mua" - Bộ Tài chính cảnh báo.
Trên thị trường tài chính, hiện lãi suất trái phiếu DN (trừ trái phiếu ngân hàng) bình quân khoảng 9,9%/năm, riêng lĩnh vực bất động sản, lãi suất trái phiếu từ 9,5%-11%/năm, cao hơn nhiều so với lãi suất gửi tiết kiệm kỳ hạn dài trên 12 tháng khoảng 5,5%-6,5%/năm.
Nhà đầu tư không mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của DN phát hành; mục đích sử dụng vốn, chất lượng tài sản bảo đảm… Cơ quan quản lý khẳng định việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối trái phiếu DN không có nghĩa là các tổ chức này bảo đảm an toàn cho việc mua trái phiếu. Những tổ chức này chỉ là DN cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ mà không chịu trách nhiệm về việc DN có hoàn trả gốc và lãi trái phiếu khi đến hạn hay không? Rủi ro của trái phiếu vẫn là rủi ro của DN phát hành.
Đặc biệt, trong trường hợp "lách" quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp bằng hình thức mua trái phiếu thông qua các hợp đồng đầu tư với công ty chứng khoán, nhà đầu tư sẽ không phải là chủ sở hữu trái phiếu và không được bảo đảm các quyền lợi đối với trái phiếu theo các cam kết của DN phát hành…
Chỉ trong hơn 1 tuần, Bộ Tài chính đã 2 lần liên tiếp khuyến cáo nhà đầu tư đổ vốn vào kênh trái phiếu DN. Cơ quan này đã yêu cầu Ủy ban Chứng khoán nhà nước và các cơ quan liên quan đẩy mạnh công tác thanh - kiểm tra, giám sát tình hình phát hành và cung cấp dịch vụ về trái phiếu DN riêng lẻ, đặc biệt là việc phát hành của các DN nhỏ lẻ, mới thành lập, hoạt động trong các lĩnh vực có tính rủi ro cao, có kết quả kinh doanh không rõ ràng, thực chất. Tập trung rà soát, kiểm tra phát hiện các DN có dấu hiệu vi phạm, lách quy định trong phát hành trái phiếu DN. Trường hợp phát hiện các hành vi lừa đảo, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư thì cần khẩn trương chuyển cơ quan công an xử lý.