Israel chấn động sau vụ 6 phạm nhân người Palestine đang thụ án chung thân hôm 6/9 đã đào thoát bằng đường hầm dưới hệ thống thoát nước trong buồng giam tại nhà tù Gilboa, nổi tiếng được bảo vệ nghiêm ngặt ở miền bắc Israel.

Đây được đánh giá là cuộc vượt ngục lớn nhất trong nhiều thập kỷ ở nước này. Giới chức Israel đang đau đầu mở cuộc truy lùng gắt gao đồng thời nỗ lực điều tra vụ việc này. Và đã lộ ra nhiều điểm yếu của hệ thống nhà tù này vốn được cho là đảm bảo an ninh nghiêm ngặt nhất này.

Sai lầm từ bản thiết kế nhà tù ở trên mạng

Trong khi giới chức cam kết sẽ truy lùng những kẻ vượt ngục và sửa chữa những lỗ hổng an ninh khiến các tù nhân tẩu thoát, các phương tiện truyền thông đã liệt kê một vài sơ suất trong nhà tù Gilboa.

Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) dẫn đài phát thanh địa phương cho biết, chính bản thiết kế hệ thống nhà tù có trên mạng internet và lính gác ngủ say được cho là lý do khiến 6 phạm nhân có thể dễ dàng thoát khỏi nhà tù ở miền bắc Israel. Từ hệ thống thiết kế này, những tù nhân này đã đào đường hầm từ hệ thống thoát nước trong buồng giam.

4 trong 6 tù nhân vượt ngục bị Israel kết án chung thân do liên quan đến những vụ tấn công chết người nhằm vào dân thường Israel. 3 trong số 6 tù nhân này đã từng vượt ngục trước đó. "Sơ đồ nhà tù Gilboa được đăng công khai trên mạng, quản ngục thì không hay biết chuyện các tù nhân đào hầm bỏ trốn ngay trong phòng, trong khi lính gác trên tháp canh nhà tù ngủ say trong suốt quá trình nhóm phạm nhân vượt ngục", nguồn tin cho biết.

Thậm chí, theo Channel 12, một ngày trước khi xảy ra vụ vượt ngục, tù nhân cầm đầu Zakaria Zubeidi đã xin chuyển phòng giam để ở cùng 5 kẻ khác và đã được đồng ý mà không hề bị nghi ngờ. Phòng giam Zubeidi được chuyển đến là nơi các tù nhân đã lén lút đào đường hầm vượt ngục tại nhà vệ sinh trong suốt nhiều tuần hoặc nhiều tháng và chỉ ngụy trang miệng hầm bằng một tấm ván. Kế hoạch vượt ngục kéo dài 1 năm.

Cảnh sát, Lực lượng Phòng vệ Israel và Cơ quan an ninh Shibet mở cuộc truy lùng gắt gao các tù nhân này, từ phía bắc của đất nước cho đến khu Bờ Tây bị chiếm đóng, đồng thời cố gắng thu thập tin tình báo về nhóm này. Cảnh sát Israel tin rằng một số nghi phạm có thể đã rời nước này tới Jordan, trong khi những kẻ khác vẫn ở Beit She'an hoặc phía bắc Bờ Tây.

Các nhân viên cảnh sát và cai ngục điều tra tại hiện trường vụ vượt ngục bên ngoài nhà tù Gilboa. Ảnh: AP

Lỗ hổng "chết người"

Vụ vượt ngục đánh dấu một tai nạn an ninh đáng xấu hổ của Israel ngay trước thềm Năm mới của người Do Thái, khi người Tel Aviv đổ về phía bắc để thưởng ngoạn các bãi biển, khu cắm trại và Biển Galilee. Các tù nhân dường như đã trốn.

Các quan chức Israel cho biết đã dựng rào chắn và đang tiến hành tuần tra trong khu vực. Đài phát thanh quân đội của Israel cho biết đã chuyển 400 tù nhân ra khỏi khu vực này như một biện pháp bảo vệ chống lại bất kỳ vụ vượt ngục nào khác.

Một bức ảnh do cơ quan quản lý nhà tù công bố cho thấy một lỗ nhỏ trên sàn của phòng giam và lực lượng an ninh Israel được cho là đang kiểm tra một lỗ nhỏ tương tự trên một khu vực đất đá ngay bên ngoài tường của nhà tù.

Các nhân viên cảnh sát và cai ngục kiểm tra một lỗ nhỏ tại hiện trường vụ vượt ngục bên ngoài nhà tù Gilboa. Ảnh: AP

Đây dường như là vụ vượt ngục lớn nhất của người Palestine khỏi nhà tù của Israel kể từ năm 1987, sau vụ 6 chiến binh thuộc nhóm Thánh chiến Hồi giáo đào thoát khỏi một nhà tù được canh gác nghiêm ngặt ở Gaza vài tháng trước khi bùng nổ cuộc nổi dậy đầu tiên của người Palestine chống lại Israel. Thủ tướng Israel Naftali Bennett gọi đây là một "sự cố nghiêm trọng" và yêu cầu các cơ quan an ninh của Israel phải nỗ lực tối đa điều tra vụ việc, săn lùng các tù nhân.

Nhà lãnh đạo này cho biết đang nhận thông tin cập nhật liên tục về vụ vượt ngục và khẳng định chưa xem xét đưa ra bất kỳ cảnh báo hay hướng dẫn mới nào đối với người dân.

Truyền thông Israel dẫn lời Bộ trưởng Bộ An ninh Công cộng Omer Barlev cho biết, các tù nhân đã lên kế hoạch kỹ càng và rất lâu và có thể đã có người giúp sức bên ngoài. Các tù nhân Palestine được cho đã liên lạc thông qua một chiếc điện thoại di động được tuồn trái phép vào buồng giam và đã có một chiếc xe chờ sẵn khi nhóm tù nhân trốn ra ngoài.

Chỉ huy cảnh sát Shimon Ben Shabo cho biết các quan chức đã củng cố lực lượng tại các trung tâm ứng cứu khẩn cấp trong khu vực để có thể nhanh chóng triển khai lực lượng đến bất kỳ địa điểm nào khi có thông tin báo cáo.

"Những anh hùng" của người Palestine

Những kẻ trốn thoát bị nghi là đã trở về quê hương ở Jenin, ở Bờ Tây. Các máy bay trực thăng của Israel đã được nhìn thấy bay qua khu vực Jenin vào hôm 6/9.

Nổi tiếng và là "kiến trúc sư trưởng" vụ vượt ngục lần này là Zakaria Zubeidi, 46 tuổi, từng là thủ lĩnh nổi bật của Lữ đoàn Al-Aqsa, một nhóm vũ trang liên kết với đảng Fatah, trong cuộc nổi dây lần thứ hai từ năm 2000-2005. Anh ta sau đó được ân xá cùng với các chiến binh liên kết với Fatah khác, nhưng bị bắt lại vào năm 2019 vì những gì chính quyền Israel cho là nghi ngờ là tham gia khủng bố.

5 tù nhân khác là thành viên của tổ chức vũ trang Islamic Jihad, trong đó 4 tù nhân đang thụ án chung thân. Người Palestine coi các tù nhân bị Israel giam giữ là những anh hùng vì sự nghiệp quốc gia của họ, và nhiều người đã tán dương cuộc vượt ngục trên mạng xã hội.

Hiện chính quyền Palestine chưa có bình luận gì về vụ việc này nhưng đảng Fatah của Tổng thống Mahmoud Abbas đã ca ngợi vụ vượt ngục này. Trên tài khoản Twitter chính thức, đảng Fatah đăng một bức ảnh của Zubeidi và ca ngợi cái mà họ gọi là "đường hầm tự do".

Hàng trăm người ủng hộ Hồi giáo thánh chiến đã tập hợp ở Gaza, và nhóm chiến binh đã thả những quả bóng bay xuyên biên giới vào Israel để hỗ trợ các tù nhân vượt ngục. "Đây là một hành động anh hùng tuyệt vời, sẽ gây ra một cú sốc nặng nề cho hệ thống an ninh của Israel", Daoud Shehab, phát ngôn viên của Islamic Jihad cho biết. Fawzi Barhoum, phát ngôn viên của phong trào Hamas nắm quyền ở Gaza, cho biết cuộc vượt ngục cho thấy "cuộc đấu tranh giành tự do từ những người bị chiếm đóng là liên tục và kéo dài, bên trong nhà tù và bên ngoài".

Nam Anh