Ngày 18-9, hãng tin Reuters dẫn lời một quan chức Nhà Trắng cho biết Mỹ lấy làm tiếc về việc Pháp triệu hồi đại sứ của nước này ở Washington và sẽ tiếp tục thảo luận trong những ngày tới để giải quyết những khác biệt giữa hai nước.
Ngày 17-9, Pháp đã triệu hồi các đại sứ của nước này ở Mỹ và Úc sau khi Úc đạt được thỏa thuận mua tàu ngầm với Mỹ và Anh, kết thúc thỏa thuận trị giá 40 tỉ USD để mua tàu ngầm do Pháp thiết kế, theo tờ South China Morning Post.
Được công bố ngày 15-9, hiệp ước mới có tên Aukus bao gồm một thỏa thuận giúp Úc đảm bảo một hạm đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và vô hiệu hóa hiệu quả cam kết năm 2016 mà Canberra đã đưa ra để mua các tàu chạy bằng động cơ diesel từ Pháp.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian. Ảnh: AP
Cùng với cam kết chia sẻ công nghệ tàu ngầm hạt nhân, thỏa thuận Aukus cũng kêu gọi ba nước hợp tác tích hợp trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và năng lực dưới đáy biển vào các hoạt động quân sự của họ.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian cho biết: "Theo yêu cầu của Tổng thống, tôi sẽ gọi ngay tới Paris để các đại sứ của chúng tôi tại Mỹ và Úc đến tham vấn".
"Quyết định đặc biệt này hoàn toàn phù hợp với các thông báo được đưa ra vào ngày 15-9 của Úc và Mỹ" - ông Le Drian nhấn mạnh.
Ông Le Drian cho biết việc Úc hủy bỏ hợp đồng mua tàu ngầm của Pháp, cùng với quan hệ đối tác mới với Mỹ và Anh, là "hành vi không thể chấp nhận được giữa các đồng minh và đối tác". Ông cũng nhấn mạnh điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến "Tầm nhìn của Paris về các liên minh, về quan hệ đối tác và tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đối với châu Âu".
Tin tức về việc triệu hồi đại sứ được đưa ra ngay sau khi Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman gặp Bộ trưởng Ngoại giao và Thương mại của Úc Kathryn Campbell tại Washington.
Hai quan chức "nêu bật bản chất lâu dài của quan hệ đối tác Mỹ - Úc, các giá trị chung về dân chủ và tôn trọng nhân quyền, cũng như sự hợp tác của hai bên về COVID-19" - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết.
"Họ đã thảo luận về khả năng phục hồi kinh tế và khả năng phục hồi ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và khả năng chuẩn bị cho đại dịch, cũng như việc Úc chống lại sự cưỡng bức kinh tế của [Trung Quốc] đối với Úc" - ông Price nói.
Trong khi Nhà Trắng khẳng định họ đã thông báo trước cho Pháp về Aukus, tờ The New York Times đưa tin rằng các quan chức Mỹ và Úc đã giữ bí mật về thỏa thuận cho đến ngay trước khi nó được công bố.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price. Ảnh: REUTERS
Ngày 16-9, Đại sứ hiện tại của Pháp tại Mỹ - ông Philippe Etienne nói quyết định của Mỹ là "đáng thất vọng" và đã làm xói mòn lòng tin giữa Paris và Washington. Tuy nhiên, ông nói thêm: "Tôi chắc chắn rằng niềm tin có thể được chuộc lại".
Đặc biệt coi liên minh Aukus như một "cú đâm sau lưng", ông Le Drian hồi đầu tuần nói rằng quyết định của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhắc nhở ông về những hành động của cựu Tổng thống Donald Trump.
Ngay cả trước việc triệu hồi đại sứ, đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy hiệp ước Aukus có nguy cơ dẫn đến một cuộc khủng hoảng ngoại giao với những tác động sâu rộng.
Sau thông báo, Pháp đã hủy một buổi dạ tiệc tại đại sứ quán ở Washington để kỷ niệm liên minh Mỹ - Pháp, trong khi một thành viên Pháp của Nghị viện châu Âu đe dọa sẽ hoãn một thỏa thuận thương mại tự do Liên minh châu Âu - Úc.
