Quân đội Nga có hàng chục loại robot chiến đấu trên bộ, trên không, trên biển, dưới nước ở các mức độ sẵn sàng khác nhau. Phần nhiều trong số đó đang tham gia các cuộc thử nghiệm và tập trận, theo trang Russia Beyond.
“Nhiều ý kiến cho rằng Nga tụt hậu trong lĩnh vực tự động hóa. Trên thực tế, không có đội quân nào khác trên thế giới sở hữu nhiều phương tiện robot và máy bay không người lái như Nga. Và xu hướng này có vẻ sẽ chỉ tăng lên” – ông Viktor Murakhovsky, chuyên gia quân sự hàng đầu của Nga, đồng thời là Tổng biên tập tạp chí Arsenal of the Fatherland (Arsenal Otechestva).
Robot chiến đấu Uran-9 được thử nghiệm tại tập trận Zapad-2021 ở TP Nizhny Novgorod, Nga hồi tháng 9-2021. Ảnh: MINISTRY OF DEFENCE OF THE RUSSIAN FEDERATION/ZENGER
“Quân đội Nga ngày nay là sự kế thừa của Hồng quân, lực lượng đã tạo ra xe tăng điều khiển từ xa trong những năm 1930. Sau chiến tranh, máy bay không người lái được phát triển tại Liên Xô, và cá nhân tôi đã tham gia nghiên cứu các hệ thống điều khiển từ xa cho xe tăng hiện đại ngày nay. Lĩnh vực này đang đạt được những tiến bộ vượt bậc. Và nếu Nga đang tụt hậu phần nào trong công nghệ máy bay không người lái thì về robot trên biển và đất liền Nga có chương trình bao quát nhất thế giới”- chuyên gia Murakhovsky giải thích.
Robot tham gia tập trận
Nga và đồng minh chiến lược Belarus đã tổ chức cuộc tập trận Zapad-2021 quy mô lớn hồi tháng 9, đã thể hiện những cải tiến cả về kỹ thuật lẫn chiến thuật. Nga đã trình làng xe chiến đấu bộ binh BM-19 với mô đun chiến đấu Epoch và máy bay quân sự không người lái nguy hiểm Lastochka.
Tuy nhiên, điểm nhấn lớn nhất tại Zapad-2021 là hệ thống robot trên không và trên bộ. Trong giai đoạn chính của cuộc tập trận, ba loại máy bay gồm Forpost, Lastochka, Inokhodets và hai phiên bản robot chiến đấu gồm Uran-9 và Nerekhta đã tấn công một kẻ thù giả định. Trong những ngày diễn tập khác, các robot Platform-M được trang bị súng máy và súng phóng lựu cũng xuất hiện.
Robot chiến đấu Nerekhta. Ảnh: SERGEI BOBYLEV/TASS
Cuộc tập trận Zapad-2021 là sự kiện đầu tiên sử dụng robot mặt đất trong đội hình giống như con người. Phối hợp với các đơn vị súng trường tự động hóa, các robot Uran-9 và Nerekhta đã tấn công và tiêu diệt nhiều mục tiêu khác nhau. Robot Uran lớn hơn và nặng hơn đã bắn tên lửa dẫn đường vào xe bọc thép của quân đối địch giả định. Những robot này còn bảo vệ con người trên chiến trường huấn luyện.
Uran-9 hiện là robot lớn nhất của Nga. Là một tổ hợp hạng trung, Uran-9 được trang bị pháo tự động cỡ nòng 300 mm, tên lửa dẫn đường chống tăng Ataka và súng phun lửa Shmel. Uran-9 nặng 12 tấn, nhẹ hơn một chút cho với BMP-2. Ống phóng được bố trí hai bên robot.
Một loạt máy bay không người lái và robot khác của Nga đang được phát triển. Trong số này có máy bay không người lái (UAV) tấn công như Altius, Okhotnik, Sirius và Karnivora, UAV trực thăng Platforma, hệ thống bầy đàn Molniya cùng nhiều loại khác.
Trong tương lai, các robot mặt đất có khả năng mang vũ khí như Sturm hạng nặng, Soratnik hạng trung, robot Marker và khả năng có cả xe tăng không người lái Armata sẽ được Nga giới thiệu.
Theo ông Denis Fedutinov, chuyên gia về lĩnh vực UAV của Nga, cuộc tập trận Zapad-2021 đáng chú ý vì việc sử dụng rộng rãi nhiều hệ thống robot và UAV khác nhau, trong đó có những hệ thống được triển khai lần đầu. Cũng theo ông Fedutinov, những hệ thống xuất hiện trong cuộc tập trận không đại diện cho toàn bộ các loại UAV mà Nga đang chế tạo, chẳng hạn như Forpost và Inokhodets được cho là bổ trợ cho UAV tàng hình hạng nặng Okhotnik và UAV tầm cao hạng nặng Altius.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (áo vest) thị sát cuộc tập trận chung Zapad tại vùng Nizhny Novgorod. Ảnh: ALEXEY DRUZHININ / SPUTNIK / AFP
Trong khi đó, chuyên gia Murakhovsky lưu ý ngày nay công nghệ của Nga có thể bao phủ trên diện rộng các loại robot mặt đất từ trinh sát, thiết bị hỗ trợ cho tới phương tiện chiến đấu.
“Xét về quy mô, Nga có mọi thứ, từ robot hình cầu có thể thu nhỏ vận hành bằng tay trên mặt đất cho tới các tổ hợp hạng nặng như Sturm trên nền tảng xe tăng. Xét về mức độ đa dạng tải trọng, các robot của Nga dù là chiến đấu hay trinh sát đều là những loại đi tiên phong” – ông Murakhovsky nói thêm.
Binh đoàn robot
Nga cũng đang nỗ lực tăng cường tự động hóa các loại vũ khí và thiết bị thông thường do con người vận hành. Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trên máy bay hay còn gọi là phi công ảo của tiêm kích tàng hình Su-57 cho phép máy bay thực hiện nhiều nhiệm vụ mà không cần phi công ngồi trong buồng lái. Ngay cả lựu pháo kiểu cũ cũng dự kiến sẽ được tự động hóa và điều khiển từ xa.
Quân đội Mỹ ngày nay cũng sử dụng hệ thống UAV tiên tiến nhưng vẫn có cách biệt khi nói tới các phương tiện không người lái trên mặt đất. Quân đội Mỹ trước đó khởi động chương trình “hệ thống chiến đấu tương lai”, tìm cách phát triển thiết bị tấn công tự động, nặng khoảng 10 tấn và được trang bị vũ khí tương tự như robot Uran-9 của Nga, với pháo cỡ nòng 25 mm, súng máy và tên lửa chống tăng dẫn đường.
Robot chiến đấu Uran-9 tại cuộc tập trận quân sự Zapad-2021. Ảnh: MINISTRY OF DEFENCE OF THE RUSSIAN FEDERATION/ZENGER
Tuy nhiên, dự án này đã bị loại bỏ. Hiện tại, lực lượng mặt đất của Mỹ chỉ sử dụng robot cỡ nhỏ được trang bị súng máy, nặng không quá 45 kg.
Cùng với quá trình tự động hóa, quân đội Nga đang phát triển ý tưởng về hệ thống trinh sát và tấn công thống nhất, giống chương trình Hoạt động lấy mạng làm trung tâm ở Mỹ. Cả hai chương trình đều hướng đến ý tưởng kết hợp tất cả thiết bị chiến đấu chủ động như máy bay và UAV trên không, thiết bị chiến đấu, binh sĩ và robot trên mặt đất hay vệ tinh trong không gian thành một hệ thống liên lạc đơn nhất. Việc trao đổi dữ liệu diễn ra trong thời gian thực để đạt được ưu thế về thông tin trước đối phương.
Như chuyên gia Murakhovsky lưu ý, một số hoạt động quân sự có thể được tự động hóa hoàn toàn trong tương lai.
“Quân đội Nga nhận thấy các robot được triển khai để bảo vệ quân đội, bảo vệ hậu phương và thực hiện các nhiệm vụ khác như xông vào vị trí của kẻ thù. Trong nhiều trường hợp, robot có thể tác chiến độc lập mà không cần sự tham gia của con người, ví dụ như trong môi trường đô thị, nơi các trận chiến có thể dẫn tới thiệt hại lớn về nhân mạng” – ông Murakhovsky nói.
Theo quan điểm chuyên môn của ông Murakhovsky, Nga đã chứng minh được khả năng hoạt động độc lập của hệ thống chiến đấu không người lái. Tên lửa hành trình diệt hạm Onyx hoạt động theo “nhóm” với các tên lửa “chỉ huy” và “cấp dưới”. Thuật toán vận hành này cung cấp nhiều lựa chọn. Tên lửa xác định mục tiêu chính trong đội hình tàu của đối phương, xác định vị trí những mục tiêu khác trong đội hình và lập trình đường đi của tên lửa. Nhóm tên lửa thực hiện tất cả nhiệm vụ một cách tự động.
