Khác với những hình ảnh rực rỡ mà người ta lầm tưởng, startup là một hành trình vất vả và căng thẳng. Độ khó của game thậm chí còn bị nâng lên với nhiều người khi dịch bệnh ập đến. Trần Nguyễn Duy Tuấn - một anh chàng 23 tuổi đang là founder startup về công nghệ cũng không ngoại lệ.

Đây là dự án thứ 3 của Tuấn sau 2 lần thất bại nên Tuấn đã có cho mình không ít trải nghiệm, kinh nghiệm và cả vài ba... khoản nợ. Không biết startup Gen Z này đối mặt với những áp lực này thế nào?

Kiếm tiền là trên hết

Mình bắt đầu kiếm được tiền trên mạng (MMO - Make Money Online) từ khi đang học lớp 10. Làm được khoảng 1 - 2 năm thì mình có trong tay được khoảng chục triệu, giàu nhất lớp hồi đó. Lúc đó mình chỉ xài tiền chứ không biết giữ, mua điện thoại rồi mua tùm lum thứ. *cười*

Sau này khi quyết định bỏ học ĐH rồi khởi nghiệp, mục đích của mình cũng chỉ đơn giản là muốn kiếm tiền. Kiếm tiền lo cho ba mẹ, kiếm tiền để cuộc sống tốt hơn,... Hơi khó tin nhưng lúc mới bắt đầu, mình không có bất cứ đồng tiền nào trong người hết và đến bây giờ vẫn vậy *cười*. Mình sống được từ đó đến hiện tại là nhờ những người thân thiết xung quanh trong network của mình như thầy mình, bạn gái mình và có những cộng sự cũ của mình họ giúp đỡ.

Duy Tuấn nhận giải tại Vietnam Startup Wheel 2019

Tất nhiên lúc mở công ty, được giải nọ giải kia mình cũng thấy oách lắm. Sau đó mình mới nhận ra với một startup nói riêng và doanh nhân nói chung những thứ đó nó rất phù du, làm sao để có tiền trả lương cho mọi người, để chính mình có tiền ăn ở mới quan trọng.

Chỉ có kinh nghiệm mới giúp startup không sa lầy trong những món nợ không giải quyết được

Sau những thất bại, bất kì startup nào cũng mắc nợ, không ít thì cũng nhiều. Dịch bệnh cũng là một yếu tố tác động mạnh mẽ đến việc nợ nần hay không với các startup ở hiện tại. Có những startup vươn lên nhờ dịch nhưng cũng có những startup "chết" vì dịch, vì nợ nần sau dịch.

Cái may mắn lớn nhất của mình là các khoản nợ không bị đòi. À, cũng không phải không đòi mà các anh cho mình vay đều nice, đều hiểu "tình trạng thị trường đã như vậy rồi, giờ có ép thằng này thế nào nữa nó cũng không có trả". Việc họ đầu tư vô mình và công ty mình là hoàn toàn tin tưởng mình giống như angel investor (nhà đầu tư thiên thần) vậy. Trước khi bắt đầu mình đã share rất nhiều ý tưởng với các anh và họ biết nếu thất bại, mình vẫn sẽ làm lại, kiểu "vua lì đòn" ấy.

Từ quan điểm cá nhân, mình nghĩ để không bị sa lầy vào những món nợ không giải quyết được khi khởi nghiệp chỉ có nhờ vào kinh nghiệm mà thôi. Những startup có thể sống được quá 2 năm đều từng khởi nghiệp trước đó hoặc từng làm trong các công ty khởi nghiệp ở vị trí khá key. Còn những người chưa có kinh nghiệm hoặc sinh viên khởi nghiệp thì kiểu gì cũng fail trong năm đầu.

Có nên yêu khi đang khởi nghiệp?

Khi bắt đầu dự án thứ 2 thì gặp bạn gái hiện tại và đã được hơn 1 năm. Trong thời gian từ đó đến nay, tụi mình share với nhau mọi thứ, từ tinh thần đến tiền bạc, thậm chí tiền phòng trọ của mình cũng được bạn giúp. Những thứ bạn hỗ trợ, mình đều quy về mượn hết để sau này trả lại. Thực sự là nếu bây giờ không có bạn ấy thì mình không biết làm gì tiếp nữa, bạn giống như món quà tinh thần mà ông trời dành cho mình vậy.

Thật ra yêu hay không yêu khi khởi nghiệp không quan trọng mà quan trọng là yêu ai. Nếu đó là người hiểu được tình trạng của mình thì rất ổn. Mình có thể chia sẻ, tâm sự với họ bởi lúc khởi nghiệp mình cần 1 chỗ dựa, cả tinh thần và những thứ khác nữa để họ đồng hành bên cạnh chứ không phải gánh nặng của nhau. Còn gặp người không hiểu hoặc có suy nghĩ kiểu “ờ, thằng này mang tiếng khởi nghiệp, có công ty mà bên trong không có gì hết, không mua được gì cho bạn gái hết, không đem lại giá trị gì hết” nên bỏ thì rõ ràng là không ok rồi.

Tuấn và bạn gái

Đừng nói không biết nếu chưa lao vào tự làm, tự học

Tài chính của cá nhân thì mình gửi bạn gái hết còn cái khiến mình đau đầu là tài chính doanh nghiệp. Có những dòng tiền, tưởng là của mình nhưng lại không nằm trong tay mình thì vẫn đem lại áp lực như tiền khách nợ, đối tác nợ và tiền nằm ở đâu đó như túi nhà đầu tư mà chưa về tài khoản công ty. Nói chung là có tùm lum thứ để nói về tài chính doanh nghiệp, mình chỉ xem báo cáo và duyệt là chủ yếu.

Xuất phát là dân kỹ thuật lại chưa qua trường lớp nào, những điều này mình cứ học từ kinh nghiệm của chính bản thân. Nghĩa là khi không có ai làm, mình sẽ phải tự làm. Lần đầu không tốt thì lần thứ 2 phải tốt hơn, lần thứ 3 tốt hơn nữa. Với những thứ không tự làm được, buộc phải thuê dân chuyên nghiệp thì mình học hỏi từ nhân viên rồi tự tìm hiểu thêm. Ngoài ra còn một nguồn cung cấp kiến thức hữu ích nữa là từ các anh chị đi trước trong network và từ các startup khác. Cái gì cũng vậy, cứ lao vào học và làm là biết hết.

Vì phải học hỏi nhiều nên mình rất khuyến khích các bạn sinh viên khởi nghiệp dù nhóm này thường không thành công. Thứ nhất là để đảm bảo việc học và khởi nghiệp sẽ khó gấp đôi bởi áp lực từ 2 phía sẽ kẹp bạn ở chính giữa, khiến bạn phải từ bỏ 1 trong 2. Thứ 2 là nhà đầu tư cũng không đầu tư vào sinh viên vì với họ, phải nhìn thấy cơ hội có lời từ startup thì mới xuống tiền nhưng điều này khá bấp bênh ở sinh viên. Ngược lại, giá trị khi sinh viên startup lại nằm ở kinh nghiệm, là những thứ vô cùng quan trọng cho chặng đường sau này của các bạn.

SA