Công dụng bị thổi phồng

Sữa non hiệu Gluzabet (sản xuất tại Việt Nam) đang được rao bán khá phổ biến với giá 690.000 đồng/hộp 800g. Nhiều nơi khuyến mãi “mua 4 tặng 2”, “mua 5 tặng 3” và tặng kèm máy đo đường huyết (tự giới thiệu trị giá 1,2 triệu đồng/cái) và quảng cáo là “sữa tiểu đường”, “giải pháp dinh dưỡng cho người tiểu đường”... Tại cửa hàng chuyên doanh sữa trên đường Nguyễn Thông (Q.3, TPHCM), nhân viên bán hàng giới thiệu: Sản phẩm (SP) có thể thay thế bữa ăn giúp ổn định đường huyết. Sữa giúp ăn, ngủ ngon hơn; hết các triệu chứng tê bì, tiểu đêm, mờ mắt...

Nhiều cửa hàng trên tuyến đường này còn bán rất nhiều SP sữa non nhập khẩu từ Úc, New zealand hiệu Alpha Lipid, Vitatree hay sữa Master Sure. Giá bán các SP khá chênh lệch. Theo giải thích của người bán, những SP giá cao hơn vì có hàm lượng sữa non nhiều hơn, hoặc một số SP có thêm các thành phần như tổ yến, nấm lim xanh...  Các thành phần này đều có tác dụng chữa bệnh. Chẳng hạn, “colostrum canxi nano-curcumun nấm lim xanh trong một loại sữa non có tác dụng như thuốc kháng sinh mà lại không có tác dụng phụ, được ví như vắc-xin tự nhiên”. Hay “sữa non có thể làm tăng nhanh việc chữa lành các vết bầm tím và thương tích, làm giảm các triệu chứng dị ứng, có thể làm tăng trí nhớ và sự tập trung, thúc đẩy quá trình mọc tóc và có thể làm cho tuyến tiền liệt hoạt động tốt hơn”...; “ngăn không cho đường ruột của trẻ sơ sinh bị thấm vì nó giúp niêm kín các lỗ, tạo ra rào cản với đường tiêu hóa chống lại các chất lạ và nhạy cảm bên ngoài được người mẹ hấp thụ”...

Nhiều sản phẩm sữa non được quảng cáo như thuốc điều trị bệnh gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng (trong ảnh: Người tiêu dùng chọn mua sản phẩm sữa non được bày bán tại một cửa hàng trên đường Nguyễn Thông, Q.3, TPHCM) - ẢNH: N.C.

Phần hướng dẫn sử dụng của nhiều SP sữa non còn ghi có thể dùng cho người lớn tuổi, người trưởng thành, trẻ em và có thể dùng thay thế bữa ăn chính, bữa ăn phụ.

Chủ cửa hàng sữa Thanh Thảo (Cách Mạng Tháng Tám, Q.10, TPHCM), cho biết nhiều người tiêu dùng (NTD) đến hỏi mua sữa non cho người già, trẻ nhỏ uống. Đa số khách nhầm tưởng sữa non có thể giúp giảm bệnh tiểu đường cho người bệnh, trị mất ngủ, táo bón... Gần đây có những người đem SP sữa non đến bán với giá chỉ bằng 1/2 so với giá hàng chính hãng. Họ nói đó là hàng được tặng hoặc bán rẻ để chạy doanh số nhưng nhiều khả năng là hàng giả, sữa trôi nổi.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một số đầu mối bán sữa non hiệu Alpha Lipid còn đưa ra mức hoa hồng khá cao cho người bán. Một hộp sữa 450g giá 1,2 triệu đồng được nhận 80.000 - 300.000 đồng tiền hoa hồng. 

Sữa non không giúp chữa bệnh

Bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp - nguyên Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM - khẳng định sữa non không hề có công dụng chữa bệnh tiểu đường, bệnh mất ngủ hay các loại bệnh rối loạn lo âu, trầm cảm... Sữa non của các loại động vật (bò, dê, cừu...) đang được khai thác để sản xuất SP sữa cho con người. So với sữa trưởng thành của chính nó thì sữa non có lượng protein, amino a-xít, vitamin, chất khoáng... cao hơn. Các nhà sản xuất thường quảng cáo sữa non có nhiều kháng thể, nhưng cần nói rõ là sữa non của bò, dê, cừu thì có kháng thể cho bò, dê, cừu; sữa non của con người thì có kháng thể cho con người. Thực tế, kháng thể có trong sữa non cũng có trong nhiều SP khác, vì vậy NTD nên chọn lựa SP phù hợp với mình. 

Một số sản phẩm sữa non thành phần trên bao bì khác xa những lời quảng cáo của người bán

Tiến sĩ (TS) Phan Thế Đồng - giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm và dinh dưỡng, Trường đại học Hoa Sen - phân tích: Sữa non chỉ có tác dụng giúp vi sinh vật đường ruột có điều kiện phát triển tốt, mà thực chất trong nhiều loại thực phẩm khác như hành tây, khoai lang... cũng có tác dụng này.

“Việc quảng cáo sữa non có thể giúp ổn định đường huyết, hạn chế biến chứng tiểu đường dễ gây nhầm lẫn cho NTD, nhất là những người đang bị bệnh tiểu đường. Thực chất, sữa non có những loại đường cơ thể không tiêu hóa được, không vào máu thì đường huyết không tăng, không ảnh hưởng đến đường huyết của người bệnh tiểu đường, chứ không phải có công dụng điều trị bệnh tiểu đường. NTD tốn tiền mua SP giá cao bị thổi phồng công dụng như “thần dược” chứ thực tế không khác việc người tiểu đường chọn SP sữa không đường. Chưa kể, nhiều SP sữa non có hàm lượng sữa non rất ít. Những SP khuyến nghị dùng 3-4 ly sữa/ngày thì rõ ràng hàm lượng sữa non trong đó rất ít, chỉ 1-2%. Nếu ăn thức ăn đa dạng, đầy đủ thì không cần thiết bổ sung sữa non. Cần lưu ý là dùng sữa non nguyên chất có thể dư hàm lượng sữa non dẫn tới tiêu chảy, chướng bụng...”, TS Phan Thế Đồng lưu ý.

Ông cũng cho biết trong sữa non của người mẹ có nhiều kháng thể giúp trẻ sơ sinh phòng ngừa được một số bệnh mà cơ thể trẻ chưa tạo ra được kháng thể chống lại bệnh đó. Trong thành phần sữa non có một số loại đường con người không tiêu hóa được, xuống ruột già giúp cho lợi khuẩn trong ruột già phát triển để tăng sức đề kháng cho đứa trẻ. Tuy nhiên với điều kiện là trong đường ruột đứa trẻ đã có một số lợi khuẩn định hình. Kháng thể trong sữa non của động vật như: bò, dê, cừu... chỉ tốt cho chính động vật đó, có thể không có ích cho con người vì phần lớn chủng vi khuẩn trong cơ thể người và động vật khác nhau. Đường trong sữa non của động vật cũng chỉ phù hợp với một số loại vi khuẩn trong cơ thể con người chứ không phải tốt cho tất cả lợi khuẩn trong cơ thể người. 

Người tiêu dùng được khuyến cáo cần tìm hiểu kỹ thông tin về các sản phẩm sữa non và đừng quá tin vào các quảng cáo

Theo phân tích của TS Phan Thế Đồng, sữa non của người mẹ mới tốt cho trẻ em, còn đối với người lớn tuổi thì sữa non của người mẹ cũng giống như sữa non của các loại động vật khác, chỉ phù hợp với một số chủng vi khuẩn để giúp cơ thể tăng sức đề kháng. Hiện có một số SP được quảng cáo có chứa loại đường như đường trong sữa mẹ, nhưng thực chất đây không phải là đường lấy từ sữa non của người mẹ mà là loại đường tương tự có được từ việc nuôi các vi sinh vật sinh ra đường.  

Trên thị trường hiện còn có hai dòng SP là sữa non nguyên chất được đóng dạng viên, ống, hộp nhỏ, chỉ sử dụng lượng pha ít, giá cao; và SP sữa công thức, sữa nước có bổ sung sữa non. Bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp khuyến cáo NTD nên xem kỹ thành phần SP để tránh tốn tiền mua SP sữa giá cao mà hàm lượng sữa non không đáng kể. Nhất là hiện nay nhiều nơi bán nhập nhèm bán SP sữa công thức bổ sung sữa non nhưng gây nhầm lẫn cho NTD tưởng là sữa non nguyên chất, giá hàng triệu đồng/hộp. Thậm chí, nhiều người tin quảng cáo SP có thể giúp hạ đường huyết, trị bệnh tiểu đường... nên mua dùng.  

 “Sữa chỉ là một trong sáu nhóm thực phẩm con người nên bổ sung hằng này chứ không phải có công dụng chữa bệnh. NTD phải tỉnh táo để không lãng phí tiền mua SP không phù hợp. Khi chọn mua SP sữa, NTD nên cân nhắc xem SP có phù hợp với bản thân không. Sau đó nếu cần và có điều kiện thì mới chọn sữa có bổ sung sữa non và cần phân biệt rõ sữa non nguyên chất hay sữa công thức bổ sung sữa non, theo đó có mức giá phù hợp. Thực tế, có những đối tượng kinh doanh đa cấp và “thổi” giá sữa lên cao, thậm chí có nhiều SP chứa hàm lượng sữa non ít nhưng giá bán cao hơn cả sữa non nguyên chất”, bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp lưu ý. 

Quảng cáo như vậy là sai Đại diện Phòng Thanh tra Sở Công thương TPHCM, cho biết các SP thực phẩm, thực phẩm bổ sung không có công dụng điều trị bệnh, quảng cáo như vậy là sai; phải ghi rõ “hỗ trợ điều trị bệnh” để tránh gây hiểu nhầm cho NTD. Các SP phải được công bố chất lượng, các chỉ tiêu thành phần, dinh dưỡng… Việc quảng cáo SP phải đăng ký với cơ quan chức năng và có giấy phép quảng cáo. Các nội dung quảng cáo về SP cũng phải đúng theo các nội dung chất lượng, chỉ tiêu đã công bố. “Nội dung quảng cáo nếu không đúng với nội dung trong hồ sơ công bố thì đơn vị quảng cáo sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định. Những quảng cáo trên website, mạng xã hội cũng sẽ được làm rõ nội dung quảng cáo dựa trên cơ sở nào, có tài liệu gì chứng minh… Chưa kể, về khuyến mại, nơi bán quảng cáo “mua 4 tặng 2”, “mua 5 tặng 3” kèm máy đo huyết áp trị giá 1,2 triệu đồng là vượt mức quy định cho phép. Theo quy định, tổng giá trị của hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại mà thương nhân thực hiện trong một chương trình khuyến mại không được vượt quá 50% tổng giá trị của hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại, trừ những chương trình khuyến mại tập trung...”, đại diện Thanh tra Sở Công thương TPHCM nói.

 

Nguyễn Cẩm