Bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra 4 năm 1 lần dường như luôn là tâm điểm chú ý của toàn thế giới. Tuy nhiên, những gì xảy ra trong cuộc bầu cử giữa kỳ được tổ chức 2 năm 1 lần cũng không kém phần quan trọng bởi nó có tác động lớn đến đường hướng, chính sách của nước Mỹ.
Bầu cử giữa kỳ là gì?
Năm nay, Mỹ sẽ tổ chức bầu cử giữa kỳ vào ngày 8-11. Vì các cuộc bỏ phiếu này được tổ chức 2 năm 1 lần và rơi vào giữa nhiệm kỳ 4 năm của tổng thống nên gọi là bỏ phiếu giữa kỳ. Đợt bầu cử này liên quan đến Quốc hội, bao gồm Hạ viện và Thượng viện, là cơ quan lập pháp của Mỹ, theo đài BBC.
Hạ viện sẽ là cửa đầu tiên để quyết định dự luật đó có được biểu quyết để đưa tới Thượng viện hay không. Thượng viện sau đó sẽ quyết định thông qua hoặc không thông qua các luật đó. Đôi khi Thượng viện cũng có thể tiến hành bất kỳ cuộc điều tra nào chống lại Tổng thống.
 | |
|
Các Hạ nghị sĩ có nhiệm kỳ 2 năm. Vì vậy, trong cuộc bầu cử giữa kỳ, tất cả 435 ghế Hạ nghị sĩ sẽ được bầu lại.
Mỗi bang sẽ có 2 Thượng nghị sĩ và vị trí này sẽ có nhiệm kỳ 6 năm. Trong bầu cử giữa kỳ, ⅓ trong tổng số 100 số Thượng nghị sĩ, tương đương với 35 ghế, sẽ được bầu lại.
Về tầm quan trọng của bầu cử giữa kỳ, Giáo sư chính trị Gary Nordlinger của Đại học George Washington cho rằng: “Ai kiểm soát Hạ viện hay Thượng viện sẽ là người kiểm soát chương trình nghị sự”.
Theo ông Nordlinger, khả năng hoàn thành chương trình nghị sự hay một chính sách của tổng thống có liên quan đến việc đảng của tổng thống ấy có kiểm soát hai viện của Quốc hội hay không.
Trong khi bầu cử giữa kỳ ở cấp quốc hội diễn ra thì một số bang và địa phương cũng tổ chức bầu cử. Tuy nhiên, các cuộc bầu cử này có thể diễn ra vào bất kỳ năm nào, vào bất kỳ thời gian nào trong năm.
Các cuộc bầu cử này bao gồm bầu cử thống đốc bang hoặc cơ quan lập pháp tiểu bang, thị trưởng thành phố, thẩm phán và quan chức địa phương.
Ai có thể thắng?
Đảng Dân chủ của Tổng thống Joe Biden đã chiếm đa số ở cả Hạ viện và Thượng viện trong 2 năm qua. Do đó, ông Biden đã có thể dễ dàng thông qua những điều luật, chính sách mà ông muốn.
 |
Bên ngoài một địa điểm bầu cử ở quận Cobb, bang Georgia, Mỹ hôm 17-10. Ảnh: AP |
Tuy nhiên, theo BBC, thành viên đảng Dân chủ trong 2 viện chênh lệch rất ít với đảng viên Cộng hòa, điều này tạo ra những cuộc cạnh tranh gay cấn. Các cuộc thăm dò cho thấy kết quả của cuộc bầu cử sắp tới sẽ là đảng Cộng hòa sẽ chiếm đa số ở Hạ viện và đảng Dân chủ có thể giữ Thượng viện, theo BBC.
Hiện tại, hầu hết các ghế ở Hạ viện đều do một trong hai đảng “chắc suất”, chỉ có 30 ghế chưa chắc sẽ thuộc về bên nào. Các khu vực ngoại ô ở các bang như Pennsylvania, California, Ohio và North Carolina sẽ là các khu vực “chiến địa”.
Tại Thượng viện, dường như có 4 trong số 35 ghế chưa biết sẽ thuộc về ai và đang được hai đảng nhắm tới và các bang chiến địa là Nevada, Arizona, Georgia và Pennsylvania.
Các vấn đề có thể tác động đến kết quả bầu cử?
Theo trang Bloomberg Government, có 3 vấn đề có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử.
Thứ nhất là vấn đề lạm phát và giá tiêu dùng. Sự ổn định kinh tế đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều cử tri và hai đảng cũng đã tập trung vào tranh luận về vấn đề này.
Trong khi đảng Dân chủ chỉ ra giá nhiên liệu đang giảm thì đảng Cộng hòa nhấn mạnh lạm phát vẫn cao và giá cao đối với các mặt hàng tiêu dùng cao, như thực phẩm. Bất chấp những nỗ lực gần đây của chính phủ nhằm giảm lạm phát, sự gián đoạn chuỗi cung ứng tiếp tục làm tăng chi phí, khiến đây trở thành một vấn đề quan trọng cần theo dõi.
Thứ hai là vấn đề tội phạm bạo lực, nhập cư và kiểm soát súng. Hiện tại, đảng Cộng hòa tập trung vào tỷ lệ tội phạm bạo lực và vấn đề nhập cư, trong khi đảng dân chủ chú trọng đến việc giải quyết tình trạng xả súng hàng loạt xảy ra trên khắp nước Mỹ. Đảng Dân chủ luôn nhắc lại luật về súng được lưỡng đảng thông qua như một thành công mà đảng đã đạt được trong giải quyết vấn nạn này.
 |
| Những người ủng hộ quyền phá thai đã tập trung bên ngoài Tòa nhà Quốc hội bang Wisconsin ở TP Madison. Ảnh: THE NEW YORK TIMES |
Thứ ba là về việc tòa án tối cao lật ngược phán quyết vụ Roe kiện Wade, mở đường cho các bang cấm phá thai. Trước đó, phán quyết năm 1973 của tòa về vụ án này là công nhận quyền phá thai theo hiến pháp của phụ nữ. Sự kiện này đã tạo động lực cho các chiến dịch tranh cử của đảng Dân chủ, những người ủng hộ phụ nữ có quyền lựa chọn phá thai.
Điều gì có thể xảy ra sau bầu cử?
Nếu đảng Dân chủ tiếp tục giữ 2 viện, Tổng thống Biden sẽ có thể tiếp tục thú đẩy các kế hoạch về biến đổi khí hậu, mở rộng các chương trình chăm sóc sức khỏe, bảo vệ quyền phá thai và thắt chặt kiểm soát súng, theo BBC.
Nếu đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát 1 trong 2 viện, đảng này sẽ có thể tạm dừng các kế hoạch đó của ông Biden. Đảng Cộng hòa cũng sẽ có thể kiểm soát các ủy ban điều tra và kết thúc cuộc điều tra về cuộc bạo loạn, tấn công vào Điện Capitol vào ngày 6-1-2021 do những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump tiến hành.
Bên cạnh đó, đảng Cộng hòa cũng có thể khởi động các cuộc điều tra mới chống lại ông Biden như điều tra về các giao dịch kinh doanh ở Trung Quốc của con trai ông hoặc việc quân đội Mỹ đột ngột rút khỏi Afghanistan.
Ngoài ra, đảng Cộng hòa cũng sẽ cản trở chính sách đối ngoại của ông, đặc biệt là trong việc viện trợ cho Ukraine.
Tuy nhiên, Tổng thống Biden có thể sử dụng quyền phủ quyết của mình và bác bỏ các dự luật bảo thủ về phá thai, nhập cư và thuế.
