Ngày 21-10, một sáng chớm lạnh của Hà Nội, NSƯT Hà Văn Trọng đã trút hơi thở cuối cùng. Ông ra đi ở tuổi 86 sau một thời gian chống chọi với bệnh tật.
"Từ lãnh đạo cấp cao cho tới người lái đò”
NSƯT Hà Văn Trọng được khán giả yêu thích qua các phim Em bé Hà Nội, Đất và người, Luật đời, Cổ cồn trắng...
Nhắc đến NSƯT Hà Văn Trọng, khán giả nhiều thế hệ sẽ nhớ đến ông với nhiều vai diễn khác nhau. Từ một lãnh đạo cao cấp cương nghị, cho đến một ông lái đò chông chênh trên sóng nước.
Khán giả từng lặng người khi xem NSƯT Hà Văn Trọng vào vai Chủ tịch Hồ Chí Minh trong vở kịch Lịch sử và nhân chứng (đạo diễn Doãn Hoàng Giang). Lúc sinh thời, trao đổi với chúng tôi, ông cho biết: Khi nhận vai, ông tâm niệm, bên cạnh hình thức thì điều quan trọng là phải thể hiện đúng được thần thái, cốt cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Điều đầu tiên mà nghệ sĩ Hà Văn Trọng chú ý là nghiên cứu tiếng nói của Bác. Ông ra Đài Tiếng nói Việt Nam, mượn những chiếc băng có thu giọng nói của Bác. Những hội nghị còn lưu lại hình ảnh, âm thanh về bài phát biểu của Người, ông đều cất công mượn cho bằng được để nghe cả tháng trời.
 |
NSƯT Hà Văn Trọng trong phim điện ảnh 'Em bé Hà Nội'. Ảnh: CMH. |
Ông chú ý từng hành động, cử chỉ, thái độ của Người khi tiếp xúc với nhân dân. Sự kỳ công đó mang về cho nghệ sĩ Hà Văn Trọng huy chương Vàng tại Hội diễn Sân khấu.
Khi được mời vào vai cố Tổng bí thư Lê Duẩn trong phim truyện nhựa Giải phóng Sài Gòn (đạo diễn Long Vân), ông cũng nghiên cứu kỹ để làm sao hóa thân được thật "giống" nhà lãnh đạo tài ba này.
Từ những quan sát đời thực và nghiên cứu tư liệu, ông tìm ra chiếc "chìa khóa" quan trọng để vào vai Tổng bí thư Lê Duẩn - đó là giọng nói Quảng Trị đặc trưng của ông. Bên cạnh đó, là một vị lãnh đạo rất quyết đoán nên từ hành động tới lời nói của Tổng bí thư đều dứt khoát, mạnh mẽ.
Nghệ sĩ Hà Văn Trọng kể, khi ông hóa trang, mặc trang phục xong, con gái của Tổng bí thư cũng trầm trồ công nhận là ông rất giống cha mình. Còn những vai lãnh đạo như Cục trưởng, Trưởng phòng, bí thư… thì nhiều vô kể.
Ông kể: "Mình có duyên với khá nhiều vai là lãnh đạo của ngành Công an, mà cao nhất là Thiếu tướng trong Cổ cồn trắng (sêri phim Cảnh sát hình sự). Ông nhập vai thật tới nỗi, nhiều khi vô tình gặp ông, mấy tay nghiện ma túy té chạy vì cứ tưởng ông là công an thật.
Có dịp trò chuyện với anh em cán bộ Phòng Cảnh sát hình sự số 7 Thiền Quang, anh em lại đùa: "Bác toàn đóng sếp xịn". Đáng nhớ nhất là có lần mải nghĩ, không để ý, ông vô tình vượt đèn đỏ. Vừa xuống xe, mấy đồng chí cảnh sát giao thông đã nhanh nhảu: "Thủ trưởng đi đâu đấy?".
Hài lòng với sự lựa chọn của mình
Không chỉ thành công trong sự nghiệp diễn xuất, NSƯT Hà Văn Trọng còn là đạo diễn của những bộ phim nổi tiếng như Kỷ niệm đồi trăng, Số đỏ, Đứa con của người hàng xóm…
Chuyện ông chuyển sang làm đạo diễn cũng rất tình cờ. Rời Nhà hát Kịch Việt Nam, ông chuyển sang Hãng phim truyện I và đi làm trợ lý rồi phó đạo diễn cho NSND Hải Ninh.
 |
NSƯT Hà Văn Trọng (bên trái) chụp ảnh cùng Đại tá, nghệ sĩ Lê Thế Tục trong phim trường 'Cảnh sát hình sự' năm 2003. Ảnh: Q.N |
Sau vài năm tự mày mò học hỏi, ông quyết định làm bộ phim của mình. Đến giờ, ông vẫn nhớ kỷ niệm khi làm phim Số đỏ. Chuyện là, một ngày đẹp trời, ông anh họ bảo ông xem có kịch bản hay hay thì làm, ông ấy sẽ tìm vốn đầu tư. Bàn bạc rồi ông quyết định làm phim Số đỏ đã được nhà văn Hứa Văn Định chuyển thể.
Phim dài 4 tập, làm hết 130 triệu. Khi phim chiếu ra mắt khán giả đã tạo nên một "cơn sốt". Phim đang vào thời điểm "ăn khách", bất chợt một vị lãnh đạo của ngành Điện ảnh ra lệnh không được chiếu nữa vì cho rằng phim có nhiều cảnh phản cảm!? Biết chuyện, Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh yêu cầu đạo diễn mang phim lên chiếu cho ông xem.
Ngược lại với lo lắng ban đầu, xem xong, Tổng bí thư không những khen phim tốt mà còn gửi tặng Hà Văn Trọng cây thuốc Bông Sen và gói bánh.
Một bộ phim nữa làm nên tên tuổi của đạo diễn Hà Văn Trọng là Kỷ niệm đồi trăng - bộ phim không chỉ là một tác phẩm đặc sắc của điện ảnh Việt Nam mà còn là cầu nối lương duyên cho cặp đôi NSND Phương Thanh và NSƯT Anh Dũng.
Khi phim được công chiếu rộng rãi, công nhân ngành than khen ngợi, các rạp chiếu lúc nào cũng chật kín khán giả. Bộ phim còn mang về giải thưởng Rồng vàng của tỉnh Quảng Ninh cho NSND Phương Thanh.
Ông từng tâm sự, ông hài lòng với sự lựa chọn của mình là đi theo con đường nghệ thuật, ngay cả việc lựa chọn sự cô đơn để được sống đúng là mình, toàn tâm, toàn ý với nghệ thuật. Bởi như ông chia sẻ, nhiều khi với người nghệ sĩ, sự cô đơn lại là khởi nguồn của những sáng tạo.
Theo thông tin từ gia đình, lễ viếng NSƯT Hà Văn Trọng được tổ chức tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng (số 5 Trần Thánh Tông, Hai Bà Trưng, Hà Nội) vào lúc 10g45 ngày 24-10. Ông được an táng tại Nghĩa trang Văn Điển (Thanh Trì, Hà Nội).
