Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) bày tỏ lo lắng nếu dự án Luật phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) được thông qua tại kỳ họp này, bởi những điều kiện về kinh tế, xã hội của nước ta, nhất là điều kiện về quản lý tài chính, ngân hàng không bằng các nước - Ảnh: DUY LINH

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) nêu dự thảo luật nhiều lần dùng thuật ngữ "giao dịch đáng ngờ" để áp dụng biện pháp xem xét báo cáo, xác minh nguồn gốc tài sản của khách hàng và chủ sở hữu. Tuy nhiên, thuật ngữ này rộng, ghi vào trong luật có thể ảnh hưởng nhiều đến doanh nghiệp và người dân. 

"Ví dụ tuần trước tôi gửi 5 tỉ, tuần này tôi có việc rút hết, đó cũng có thể là giao dịch đáng ngờ. Người dân đi chuyển tiền cho con cái, cha mẹ... rất bình thường, rất hợp pháp cũng có thể bị coi là giao dịch đáng ngờ. 

Các nước dễ lắm, vì vào siêu thị mua đồ, móc vài nghìn đô ra trả là bất bình thường rồi. Ngay cả đi ăn uống, trả vài trăm đô bằng tiền mặt cũng đã kỳ rồi. Nhưng ở ta không phải như vậy", đại biểu nêu thực tế và đề nghị nên thận trọng, thảo luận thêm.

Cùng quan điểm, đại biểu Lê Minh Trí - viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao - cho rằng nên dùng từ nhẹ hơn để thay thế thuật ngữ "đáng ngờ". Theo ông Trí, phòng chống rửa tiền tác động đến quản lý nhưng cũng tác động đến hoạt động kinh tế, xã hội. Do vậy, ông đề nghị tham khảo thêm các cơ quan chức năng để có ranh giới giữa hành chính và hình sự. 

"Trong Luật hình sự đã quy định các hành vi liên quan đến rửa tiền để xử lý tội rửa tiền rồi, bây giờ hành chính rộng hơn, thấp hơn, vậy ranh giới này phải tính sao cho chặt chẽ. Nếu không khéo có thể lấy cớ đó không xử hình sự nữa mà xử lý hành chính, nhưng ngược lại có những cái không nên xử hình sự mà nên xử hành chính. 

Chỗ này phải có ranh để không chồng lấn hai luật này vì hai chế tài này khác nhau hoàn toàn, chênh nhau rất lớn về mặt chế tài giữa hành chính và hình sự", ông Trí phân tích.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Nguyễn Minh Đức phát biểu - Ảnh: DUY LINH

Ở góc độ khác, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Nguyễn Minh Đức chỉ ra 7 thủ đoạn khác nhau của tội phạm rửa tiền "bẩn". Trong đó, thủ đoạn được cơ quan điều tra làm rất rõ là thành lập công ty vỏ bọc mua bán khống hàng hóa để rửa tiền. 

Mới đây nhất là vụ Nguyễn Thị Nguyệt cùng đồng phạm đã câu kết với nhân viên 3 ngân hàng để chuyển trái phép 30.000 tỉ đồng ra nước ngoài, thông qua việc thành lập 8 công ty để xuất khẩu hàng hóa. Nhưng ông Đức cũng đánh giá Luật phòng chống rửa tiền hiện hành chưa đủ hành lang pháp lý để kiểm soát được thủ đoạn này.

Thủ đoạn thứ hai là rút tiền "bẩn" qua các nền tảng trò chơi trực tuyến, như vụ Phan Sào Nam, Nguyễn Văn Dương đã triệt phá. Người chơi có thể dùng tiền mặt đổi ra thẻ, xèng để tham gia trò chơi và sau đó đổi thẻ, xèng thành tiền mặt, như vậy tiền "bẩn" thành tiền "sạch".

Thủ đoạn rửa tiền thông qua núp bóng, gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch cũng đang diễn ra. Theo ông Đức, trước đây, ngân hàng có quy định không cho phép chuyển tiền ra nước ngoài quá 5.000 đô, nhưng hiện nay quy định không giới hạn số tiền chuyển.

Hai thủ đoạn phổ biến nữa là nhờ người thân mua, chuyển nhượng, tặng bất động sản cơ bản phổ biến hoặc bằng cách mua cổ phiếu, trái phiếu.

Một thủ đoạn khác chưa phổ biến là chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người hưởng thừa kế. Hiện hành lang pháp lý của dự thảo luật chưa tính toán đến thủ đoạn này để ngăn chặn. Các đối tượng sẽ lợi dụng người được thừa kế ở nước ngoài để chuyển tiền thoải mái, không bị ngăn chặn.

"Hiện nay pháp luật chưa chấp nhận tiền ảo nhưng có những tổ chức thực hiện hoạt động này. Hình thức này cũng giống như thủ đoạn sử dụng trò chơi trực tuyến, các đối tượng có thể lợi dụng, dùng tiền bẩn để mua tiền ảo, sau đó rút ra tiền mặt", ông Đức chỉ ra thủ đoạn "rửa tiền" thông qua tài sản ảo, tiền ảo rộ lên gần đây như bitcoin.

Việt Nam là thị trường chơi tiền ảo lớn, nguy cơ rửa tiền qua tiền ảo

TTO - Đại biểu Dương Văn Phước cho rằng gần đây liên tiếp có những đường dây đánh bạc, rửa tiền quy mô lớn đều sử dụng tiền ảo, nhưng hoạt động tiền ảo vẫn đang nằm ngoài điều chỉnh của pháp luật, chưa chịu sự quản lý.