Đại biểu Quốc hội đặt vấn đề về thị trường xăng dầu - Ảnh: T.THẮNG
Sáng 28-10, Quốc hội tiếp tục thảo luận về kinh tế - xã hội, ngân sách năm 2022 và dự toán kế hoạch 2023.
Đề cập vấn đề thị trường xăng dầu bất cập vừa qua, đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) đặt câu hỏi: Xăng dầu thiếu thật hay thiếu giả, cần nghiêm túc nghiên cứu, thảo luận, đánh giá để có giải pháp căn cơ lâu dài.
Chỉ phải nhập 20%, sao vẫn có hiện tượng hết xăng?
Theo đại biểu Yên, với chiến lược an ninh năng lượng quốc gia, có 2 nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn và Bình Sơn đảm bảo tới 70-80% sản lượng và chỉ phải nhập khẩu 20%, nhưng thời gian qua đã để xảy ra hiện tượng "hết xăng" tại một loạt cây xăng ở TP.HCM, Hà Nội.
Theo đại biểu tỉnh Điện Biên, xăng dầu là nhiên liệu, đầu vào của nền kinh tế, một trong những trụ cột quan trọng chính của an ninh năng lượng quốc gia. Giá xăng, dầu có tác động tới hầu hết các ngành kinh tế và đời sống, sinh hoạt của người dân. Nếu giá xăng dầu ổn định, các cân đối vĩ mô sẽ ổn định, sản xuất kinh doanh sẽ phát triển, có tăng trưởng kinh tế và Nhà nước lại thu được thuế, phí từ nền kinh tế.
"Tôi cho rằng cách can thiệp tốt nhất của Nhà nước đối với thị trường xăng dầu là bằng chính sách tài khóa, thông qua thuế và phí và làm tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan", đại biểu Yên nói.
Giải trình vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết theo quy định hiện hành, quản lý xăng dầu giao cho 7 bộ ngành và 63 tỉnh thành, nên để làm tốt thì rất cần phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị.
Ông dẫn chứng Bộ Công Thương được giao quản lý cung cầu xăng dầu, vận hành hệ thống, nhưng để làm được thì ngành cần sự giúp đỡ của ngành ngân hàng trong cho vay và bảo lãnh tín dụng để hệ thống có nguồn nhập khẩu; hoặc trong công thức tính giá cũng cần phải hướng dẫn cập nhật đầy đủ các chi phí...
Thêm nữa, để vận hành thông suốt 34 doanh nghiệp đầu mối với 332 thương nhân phân phối vốn thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Công Thương, bộ trưởng cho rằng cũng cần có vai trò của chính quyền địa phương trong cấp phép, quản lý gần 17.000 đại lý, cửa hàng bán lẻ.
Khẳng định thời gian qua với các quyết sách và chỉ đạo điều hành, thị trường xăng dầu cơ bản ổn định, tổng nguồn luôn không thiếu, Việt Nam luôn trong nhóm nước có giá bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới, song Bộ trưởng Diên cho rằng việc để xảy ra thiếu hàng cục bộ là "đáng tiếc và bất thường".
Thiếu hàng cục bộ "đáng tiếc và bất thường"
Chỉ ra các nguyên nhân, Bộ trưởng Diên cho rằng bên cạnh tác động của tình hình thế giới thì doanh nghiệp xăng dầu có khó khăn trong tiếp cận vốn, bảo lãnh tín dụng ngân hàng, điều kiện vay, tỉ giá ngoại tệ thay đổi liên tục, biên độ giá dao động lớn, gây rủi ro cao.
Chưa kể, trong bối cảnh khan hàng thì nhiều chi phí phát sinh, nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa phản ánh trong giá xăng dầu, nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ. Dẫn tới, doanh nghiệp đầu mối hay phân phối "không tự cứu được mình làm ăn có lãi nên không thể chiết khấu được cho đại lý, cửa hàng bán lẻ", tạo nên đứt gãy cục bộ.
Một nguyên nhân nữa, theo bộ trưởng, là ngoài tác động của thiên tai, bão lũ làm chậm các chuyến tàu chuyển hàng, thì việc lực lượng chức năng đấu tranh triệt phá thành công một số vụ buôn lậu, làm giả xăng dầu với số lượng lớn hàng chục ngàn m³ đã ít nhiều ảnh hưởng phân phối kinh doanh xăng dầu.
Thêm nữa, tại miền Nam, số lượng thương nhân phân phối chiếm tỉ lệ lớn với 146 thương nhân. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy nhiều thương nhân ký hợp đồng mua hàng ở nhiều đầu mối, nhưng lại không thường xuyên thực hiện, dẫn tới khi thị trường biến động thì mất cơ hội mua hàng.
Về giải pháp, bộ trưởng Bộ Công Thương cho hay sẽ chỉ đạo các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chia sẻ nguồn cung, kịp thời chi viện cho các địa bàn cần ứng cứu, phân giao tăng sản lượng sản xuất và nhập khẩu, đảm bảo nguồn cung thị trường trong mọi tình huống.
Phối hợp cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra giám sát toàn hệ thống, kiên quyết xử lý nghiêm vi phạm, kể cả rút giấy phép vĩnh viễn. Tháo gỡ khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn cũng như khẩn trương rà soát và cập nhật phản ánh chi phí vào công thức tính giá cơ sở.
Gắn với đó, sẽ tham mưu các cấp trong việc sử dụng công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn, chính sách an sinh khi cần thiết, để điều hành giá bán lẻ phù hợp với biến động giá thế giới. Triển khai phần mềm quản lý phân phối xăng dầu, nhằm đảm bảo tính khách quan, chính xác và minh bạch. Sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách quản lý trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh và dự trữ nhằm kịp thời lấp đầy lỗ hổng, lược bỏ sự chồng chéo trong quản lý điều hành...
Bộ trưởng yêu cầu bảo đảm nguồn cung xăng dầu 'dù giá cao hay thấp' TTO - Nhấn mạnh xăng dầu là mặt hàng chiến lược, kinh doanh có điều kiện, nên trong mọi tình huống, dù giá cao hay thấp, dù rủi ro cao hay thấp, bộ trưởng yêu cầu phải thực hiện đầy đủ, nghiêm túc.