Chị N.Q.P. (TP.Thủ Đức, TPHCM) mua căn hộ trả góp trong khu dân cư và công viên Phước Thiện (TP.Thủ Đức). Dù dự án này đã được chủ đầu tư mua bảo hiểm cháy nổ nhưng nhân viên Ngân hàng M. nêu điều kiện, để khoản vay được giải ngân, chị P. phải mua sản phẩm bảo hiểm cháy nổ với giá tương đương 0,66% giá trị căn hộ. Mỗi năm, chị P. phải đóng khoảng 3,2 triệu đồng tiền bảo hiểm cháy nổ, trong suốt thời gian vay; giới hạn bồi thường của gói bảo hiểm này là khoảng 2,5 tỷ đồng. Ngân hàng là bên thụ hưởng tiền bồi thường nếu xảy ra rủi ro. “Chủ đầu tư đã mua bảo hiểm cháy nổ, nay tôi đi vay tiền cũng bị yêu cầu mua thêm lần nữa là không hợp lý. Khách là người đứng ra đóng bảo hiểm mà ngân hàng lại thụ hưởng thì quá vô lý” - chị P. nói.  

Việc ngân hàng yêu cầu người vay mua căn hộ phải mua bảo hiểm cháy nổ là cần thiết (ảnh chụp tại chung cư 1050, Q.Bình Thạnh, TPHCM) - Ảnh: Bích Trần

Chị T.Q.T. (Q.Gò Vấp, TPHCM) cũng gặp tình trạng tương tự khi mua căn hộ trị giá 3,1 tỷ đồng ở TP.Thủ Đức. Nhân viên ngân hàng cho biết, đây là quy định của ngân hàng và khách vay chỉ được mua bảo hiểm của công ty có liên kết với ngân hàng. 

 Ông Ngô Trung Dũng - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam - cho biết, theo quy định, chủ đầu tư không có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy nổ cho từng căn hộ đã bán cho khách. Trách nhiệm này thuộc về chủ căn hộ. Các chủ đầu tư chỉ mua bảo hiểm cháy nổ cho diện tích chung của dự án (nhà để xe, nhà công cộng, hành lang bao quanh chung cư, cầu thang, thang máy...). 

Theo ông, không có quy định “phải mua bảo hiểm cháy nổ, mới được vay tiền” và ngân hàng không được ép người vay phải mua sản phẩm này. Tuy nhiên, để bảo vệ quyền lợi tài chính của mình, ngân hàng có quyền thỏa thuận với người vay về việc mua bảo hiểm cháy nổ đối với tài sản thế chấp. 

Ông giải thích: “Trong trường hợp tài sản thế chấp là nhà ở, ô tô, tài sản trong nhà xưởng bị cháy, nổ thì ngân hàng có nguồn tiền thu từ các công ty bảo hiểm. Việc mua bảo hiểm sẽ giúp khách hàng có đủ khả năng bù đắp một phần hoặc toàn bộ tổn thất khoản vay trong trường hợp rủi ro xảy ra và góp phần giúp các ngân hàng kiểm soát chất lượng tín dụng, nợ xấu. Do đó, người thụ hưởng trong hợp đồng bảo hiểm cháy nổ là ngân hàng chứ không phải khách hàng”.

Luật sư Trương Hồng Điền - Trưởng văn phòng Luật sư Xuân Phú - cho biết: Căn hộ chung cư là đối tượng bắt buộc mua bảo hiểm cháy nổ theo quy định tại điều 3, Nghị định 23/2018. Nếu dự án chung cư vẫn do chủ đầu tư sở hữu thì chủ đầu tư phải có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy nổ và khách hàng mua chung cư (đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở) có nghĩa vụ nộp lại phí bảo hiểm cháy nổ cho ban quản trị chung cư. Trường hợp chủ đầu tư chưa mua bảo hiểm cháy nổ thì khách hàng sở hữu căn hộ chung cư có trách nhiệm trực tiếp mua bảo hiểm cháy nổ phần nhà chung cư đã mua.

Khi bắt đầu thực hiện dự án, chủ đầu tư đã mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc cho toàn bộ dự án, phần khung của tòa nhà, nhưng khi hoàn thành dự án và mở bán căn hộ, người mua vẫn phải có trách nhiệm trong việc mua bảo hiểm cháy, nổ cho căn hộ mà mình mua. Ngoài ra, người mua căn hộ chung cư còn phải đóng góp chi phí mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc đối với phần sở 
hữu chung.

Cũng theo luật sư Trương Hồng Điền, Luật Nhà ở năm 2014 không có quy định về việc mua bảo hiểm cháy nổ đối với nhà chung cư dùng để thế chấp vay ngân hàng. Ngân hàng Nhà nước cũng không có quy định bắt buộc có bảo hiểm cháy nổ khi vay tiền mua căn hộ chung cư. Tuy nhiên, căn cứ theo Nghị định 23/2018 thì ngân hàng được quyền yêu cầu khách hàng có bảo hiểm cháy nổ khi vay tiền để mua căn hộ chung cư. Nhưng ông khẳng định, việc chọn nơi mua bảo hiểm là quyền của khách hàng. 

Theo chuyên gia tài chính Huỳnh Trung Minh, nếu ngân hàng coi đây là một điều kiện trong hợp đồng tín dụng thì nên thông báo rõ ràng với khách hàng để tránh trường hợp nhân viên ngân hàng tư vấn không đến nơi đến chốn, gây bức xúc cho người vay.

Thanh Hoa