Trước đây, những 'vòng tròn cổ tích' này chỉ được phát hiện ở vùng đất khô cằn thuộc sa mạc Namib ở Nam Phi và vùng hẻo lánh của Tây Úc. Hiện tượng bí ẩn này đã khiến các nhà khoa học tò mò trong nhiều thập kỷ.

Một nghiên cứu mới sử dụng trí tuệ nhân tạo đã phát hiện 'vòng tròn cổ tích' ở 263 địa điểm mới tại 15 quốc gia thuộc 3 châu lục.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Kỷ Yếu của Viện hàn lâm Khoa học quốc gia Mỹ.

Hàng trăm địa điểm 'vòng tròn cổ tích' cùng kiểu dáng

Tác giả chính của nghiên cứu, tiến sĩ Emilio Guirado, nhà khoa học dữ liệu của Viện Môi trường đa ngành tại Đại học Alicante, Tây Ban Nha, cho biết họ đã huấn luyện mạng lưới thần kinh để nhận biết các 'vòng tròn cổ tích' bằng cách nhập hơn 15.000 hình ảnh vệ tinh được chụp ở Namibia và Úc.

Một nửa số hình ảnh hiển thị những 'vòng tròn cổ tích', còn một nửa thì không. Sau đó, họ cung cấp cho AI một tập dữ liệu với các chế độ xem vệ tinh của gần 575.000 lô đất trên khắp thế giới, mỗi lô có diện tích khoảng 1ha.

Mạng lưới thần kinh quét thảm thực vật trong những hình ảnh đó và xác định các mẫu hình tròn lặp đi lặp lại giống với mẫu của các 'vòng tròn cổ tích' đã biết, đánh giá kích thước và hình dạng của các vòng tròn cũng như vị trí, mật độ và sự phân bố của chúng.

Kết quả cho thấy 263 vùng đất khô có mô hình hình tròn tương tự như 'vòng tròn cổ tích' ở Namibia và Úc.

Những vòng tròn này phân bố khắp châu Phi (Sahel, Tây Sahara và Sừng châu Phi) và cũng tập trung ở Madagascar và Trung Tây Á, cũng như miền Trung và Tây Nam Úc.

Giúp ổn định hệ sinh thái

Tiến sĩ Stephan Getzin, nhà nghiên cứu thuộc khoa mô hình hệ sinh thái tại Đại học Göttingen ở Đức, cho biết khác với các loại vòng tròn thực vật khác, 'vòng tròn cổ tích' được sắp xếp rất trật tự.

Chúng thường xuất hiện ở những loại đất cát rất khô, có độ kiềm cao và hàm lượng nitơ thấp. Các nhà nghiên cứu nhận thấy chúng giúp ổn định hệ sinh thái, tăng khả năng chống chịu của khu vực trước những xáo trộn như lũ lụt hoặc hạn hán khắc nghiệt.

Khi tìm hiểu thêm từ người dân bản địa, nhóm nghiên cứu đã xác định ở Tây Úc và lãnh thổ phía Bắc, chính hoạt động của những con mối tạo ra các 'vòng tròn cổ tích'.

Tiến sĩ Fiona Walsh, thuộc một nhóm quốc tế điều tra các vòng tròn cổ tích ở vùng hẻo lánh của Úc, nói: “Các thổ dân đã minh họa những vòng tròn cổ tích này ít nhất là từ những năm 1980 và nói rằng họ đã biết về chúng qua nhiều thế hệ, có thể là hàng thiên niên kỷ trước”.

“Ở Úc, mối là nhân tố chính tạo ra các vòng tròn cổ tích và việc giải thích cần phải tập trung vào sự liên quan giữa mối - cỏ - đất - nước".

Mặc dù vẫn còn nhiều câu hỏi về vòng tròn cổ tích chưa được giải đáp, các tác giả lạc quan rằng tập bản đồ toàn cầu của họ sẽ mở ra một chương mới trong nghiên cứu về những điểm tròn kỳ dị này.

Nam Phi - tiếng gọi nơi hoang dã

TTO - Tôi tự hỏi lòng mình trước khi đi đến Nam Phi: “Mình sẽ tìm thấy gì ở đó?”. Những câu hỏi không có câu trả lời nhưng một “tiếng gọi từ châu Phi” vẫn luôn ám ảnh trong tôi và thôi thúc bước chân đi...