Sự xuất hiện của các hãng vận tải biển mới bên ngoài phương Tây đã cho phép doanh nghiệp Nga bán được hơn mức trần giá 60 USD một thùng mà Mỹ và các đồng minh áp đặt cuối năm ngoái. Điều này cũng đồng nghĩa trần giá dầu sẽ có tác động rất hạn chế lên nguồn thu của Moskva.

Hôm 12/10, Mỹ áp lệnh trừng phạt đầu tiên lên hai công ty chở dầu Nga có giá mua vượt trần. Một công ty có trụ sở ở Thổ Nhĩ Kỳ và một ở Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). Việc này nhằm lấp lỗ hổng trong cơ chế trừng phạt Moskva.

Tháng 12/2022, G7 cấm các hãng vận tải biển và hãng bảo hiểm tại các nước thành viên cung cấp dịch vụ cho dầu Nga xuất khẩu nếu giá bán vượt 60 USD một thùng. Lệnh cấm này không áp dụng với các doanh nghiệp nước khác.

Khi lệnh cấm được ban hành, phần lớn tàu tham gia hoạt động này là của phương Tây. Nếu giá dầu khi đó vượt 60 USD, các lệnh trừng phạt sẽ tác động nghiêm trọng đến xuất khẩu của Nga. Tuy nhiên, đến tháng 7 năm nay, giá dầu Nga mới vượt mức đó. Điều này đồng nghĩa các nhà buôn, hãng vận tải và hãng dầu Nga có nhiều tháng để chuẩn bị cho lệnh trừng phạt.

Trong vài tháng này, các nhà buôn tích cực gom tàu dầu cũ để vận chuyển. Nhiều tàu dầu khác thì đăng ký tại các nước không áp lệnh trừng phạt Nga.

Số tàu dầu hoạt động ngầm (không xác định được chủ sở hữu) đã lên tới 535 chiếc, với độ tuổi trung bình 23 năm, theo phân tích của công ty theo dõi ngành hàng hải Lloyd's List Intelligence. Họ tiết lộ hai phần ba số tàu này không có dữ liệu về bảo hiểm.

"Miễn là các chính phủ coi các dịch vụ này là công cụ chính sách để kiểm soát hoạt động thương mại, sẽ có những người tìm cách làm việc đó mà không phạm luật", Mike Salthouse - Giám đốc Ngoại giao tại hãng bảo hiểm NorthStandard cho biết trên Reuters.

Rất nhiều tàu sẵn sàng chở dầu Nga đến mức cước vận chuyển đã giảm xuống. Điều này khiến doanh thu của các hãng dầu Nga thậm chí còn tăng lên. Các thương nhân bán dầu Nga đã tiết kiệm được 7 USD một thùng cước vận chuyển trong mùa thu năm nay so với thời điểm trần giá mới áp dụng, theo tính toán của Reuters và các hãng buôn.

Điều này đồng nghĩa các hãng xuất khẩu bán được khoảng 70 USD một thùng với dầu xuất đi tại cảng Baltic. Khi giá dầu lên đỉnh 97 USD một thùng hồi tháng 9, các hãng dầu Nga được cho là thu về 79 USD một thùng.

Cước vận chuyển dầu Urals Nga sang châu Á tháng này cũng xuống thấp nhất từ khi trần giá được áp dụng, giới buôn dầu cho biết. Chi phí thuê tàu trọng tải 100.000 tấn từ cảng Baltic sang Ấn Độ hiện còn 4,8-5,2 triệu USD (khoảng 7 USD một thùng). Đầu năm nay, con số này là hơn 15 triệu USD (14 USD một thùng).

Giá vận chuyển cũng giảm sau khi Nga tuyên bố giảm xuất khẩu dầu thêm 300.000 thùng một ngày để hỗ trợ thị trường dầu cùng Arab Saudi. Tuy nhiên, Nga vẫn xuất khẩu gần 5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày năm nay. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) hôm 12/10 ước tính trong tháng 9, Nga đã xuất khẩu 7,6 triệu thùng mỗi ngày cả dầu thô và sản phẩm từ dầu.

Chi phí vận chuyển với 140.000 tấn dầu Urals từ cảng Novorossiysk (Biển Đen) sang Ấn Độ cũng giảm còn 4,1-4,2 triệu USD một chuyến trong tháng này, Reuters trích các nguồn tin vận tải cho biết. Giá này hồi mùa hè là 5 triệu USD.

Các tàu biển đăng ký tại Trung Đông, châu Phi, Trung Quốc, Mỹ Latin và thậm chí Nga đều đang hoạt động trên tuyến này. "Chúng tôi đã thấy thêm vài cái tên mới trong danh sách tàu vận chuyển dầu", Reuters trích nguồn tin thân cận cho biết.

Dù vậy, quan chức phương Tây đến nay vẫn cho rằng trần giá có tác dụng, kể cả khi các hãng dầu Nga bán được với giá hơn 60 USD một thùng. Họ giải thích rằng nếu không có các lệnh trừng phạt, dầu Nga sẽ có giá cao hơn nữa và hiện tại, Nga đã có ít khách hàng hơn, ít hãng cung cấp dịch vụ hơn.

Bên cạnh đó, Mỹ và các đồng minh cho biết họ áp trần giá để ngăn gián đoạn trên thị trường dầu khiến giá dầu càng bị kéo lên cao. Đầu năm ngoái, giá dầu Brent từng tiến sát 140 USD một thùng vì đồn đoán Mỹ có thể cấm nhập dầu Nga. Hiện tại, Brent giao dịch quanh 88 USD một thùng.

Hà Thu (theo Reuters)