Dự thảo quy định việc lựa chọn sách giáo khoa (SGK) phổ thông áp dụng đối với bậc tiểu học, THCS, THPT và giáo dục thường xuyên - giáo dục nghề nghiệp, các cơ sở thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Ba nguyên tắc chọn sách

Tại dự thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra ba nguyên tắc lựa chọn SGK.

- Thứ nhất, lựa chọn SGK trong danh mục SGK đã được bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt để sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông.

- Thứ hai, mỗi môn học, hoạt động giáo dục được thực hiện trong cơ sở giáo dục phổ thông ở mỗi khối lớp lựa chọn một SGK.

- Thứ ba, việc lựa chọn SGK bảo đảm thực hiện dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch.

Trong các tiêu chí lựa chọn SGK, dự thảo nêu cần phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương và phù hợp với điều kiện tổ chức dạy và học tại cơ sở giáo dục phổ thông.

Điểm đáng chú ý là dự thảo quy định hội đồng lựa chọn SGK phổ thông do hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông hoặc giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên - giáo dục nghề nghiệp thành lập. Hội đồng giúp người đứng đầu cơ sở giáo dục tổ chức lựa chọn SGK.

Mỗi cơ sở giáo dục phổ thông thành lập một hội đồng. Đối với trường phổ thông có nhiều cấp học, mỗi cấp học thành lập một hội đồng.

Tổ trưởng tổ chuyên môn tổ chức họp với các giáo viên môn học để thảo luận, bỏ phiếu lựa chọn một SGK cho môn học đó. Sau khi lựa chọn SGK, các cơ sở giáo dục phổ thông lập hồ sơ lựa chọn sách gửi về phòng Giáo dục và Đào tạo, sở Giáo dục và Đào tạo.

Căn cứ vào kết quả của các trường do sở Giáo dục và Đào tạo trình, UBND cấp tỉnh quyết định phê duyệt danh mục lựa chọn SGK của các trường tại địa phương.

Trách nhiệm lớn hơn

Thầy Nguyễn Xuân Khang - hiệu trưởng Trường phổ thông Marie Curie (Hà Nội) - cho rằng SGK dùng trong các trường phải được thẩm định và bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt. Nên về nguyên tắc, dùng cuốn nào trong số các sách đã được phê duyệt đều được cả.

Nhưng tùy theo điều kiện, quan điểm dạy học cụ thể ở các trường, trong các môn học mà giáo viên (người dạy) và phụ huynh (người mua cho con học) nên là những người được quyền chọn cuốn sách họ thấy phù hợp.

Tại Hà Nội và Hải Phòng, theo nhiều giáo viên chia sẻ thì với quy định chọn sách đã thực hiện theo thông tư 25/2020/TT-BGDĐT, giáo viên và phụ huynh cũng được lấy ý kiến. Nhưng ý kiến từ các trường được gửi về hội đồng chọn sách cấp tỉnh để đánh giá, lựa chọn.

Nên với dự thảo mới, mặc dù không phải quy định mới hoàn toàn nhưng quyền và trách nhiệm của giáo viên, của các nhà trường sẽ lớn hơn.

"Tổ nhóm chuyên môn gồm những giáo viên sát nhất với chương trình, với học sinh nên khi nghiên cứu SGK, các thầy cô có thể nhìn ra được điểm mạnh, yếu, tính phù hợp của từng bộ sách.

Các thầy cô cũng là những người mong muốn hơn cả chọn được các cuốn SGK phù hợp, thuận lợi cho việc dạy, việc học. Vì thế trao quyền nhiều hơn cho các nhà trường theo tôi là phù hợp" - cô Thanh Thủy, phó hiệu trưởng Trường THPT Yên Hòa (Hà Nội), chia sẻ.

Cô Thủy cũng cho biết trong các đợt chọn SGK đã làm tại Hà Nội thì việc thẩm định, lựa chọn của giáo viên cũng được tôn trọng. Nhưng khi quy định được điều chỉnh trong thông tư thì việc triển khai sẽ đồng bộ, chuẩn chỉnh hơn ở các địa phương.

Hiệu trưởng một trường THPT ở Hải Phòng cho biết rất may là quy trình chọn sách theo thông tư trước tại Hải Phòng cũng hợp lý. Hội đồng chọn sách cấp TP dựa trên ý kiến các trường tập hợp và gần như giữ đúng nguyện vọng của các trường. Nhưng vị hiệu trưởng này cũng cho rằng nếu thông tư quy định rõ về quyền của trường hơn thì sẽ thuận lợi hơn.

"Trường tôi có tình trạng một số giáo viên lựa chọn cuốn SGK này để dạy năm nay. Nhưng sau một năm lại thấy nó nhiều bất hợp lý nên xin chọn lại cuốn khác.

Nếu hiệu trưởng ngại việc, hội đồng cấp trên không tôn trọng ý kiến thì cũng sẽ khó thay đổi" - vị hiệu trưởng trên cho biết và khẳng định thực tế cho thấy việc chọn sách rất nên trao quyền nhiều hơn cho giáo viên vì chỉ họ mới đánh giá được hiệu quả của SGK từ thực tế dạy và học.